Το σημείο μηδέν στη Θεσσαλονίκη, η αρχή και το τέλος της, ο Βαρδάρης, «μιλά» για το παρελθόν του, μέσα από τις φωνές ανθρώπων που έζησαν, εργάστηκαν ή σύχναζαν εκεί. «Θυμάται» -μεταξύ άλλων- τη διαβόητη Μπάρα, τη νυχτερινή του ζωή, τις επιχειρήσεις που άνθιζαν στα στενά του, τους κινηματογράφους και τα πολλά μαγειρεία του… Η «Φωνή των Αφανών» που διηγείται τις ιστορίες, είναι το θέμα του νέου ημερολογίου της Ομάδας Γειτονιάς του Βαρδάρη «Φύσηξε Βαρδάρης» για το 2025.
Περίπου είκοσι πέντε άνθρωποι από όλη την γκάμα των σχετιζόμενων με την περιοχή και αρκετά μεγάλης ηλικίας -για να έχουν όσο το δυνατό μεγαλύτερο φορτίο αναμνήσεων, έδωσαν μέσα στο 2024 συνεντεύξεις σε μέλη της «Ομάδα Γειτονιάς του Βαρδάρη» του «Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας», τα οποία τους καλούσαν να ανακαλέσουν μνήμες. Αποσπάσματα των συνεντεύξεων αυτών, χωρισμένα σε θεματικές ενότητες, βρίσκονται στις σελίδες του ημερολογίου.
«Η διαδικασία αυτή έγινε στο πλαίσιο της δημιουργίας μιας "τράπεζας μνήμης" που κάνουμε για το Βαρδάρη, με προφορικές ιστορίες ανθρώπων. Διότι οι ιστορίες χάνονται, όλες οι γειτονιές αλλάζουν και πολύ περισσότερο ο Βαρδάρης, που είναι στο κέντρο της πόλης και βλέπουμε ότι η φυσιογνωμία του μέσα στο χρόνο αλλάζει ραγδαία. Έχει πάρα πολύ σημαντικές ιστορίες για το Βαρδάρη και θεωρώ ότι πρόκειται για ένα γραπτό ντοκιμαντέρ», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η υπεύθυνη Επανένταξης Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας Θεσσαλονίκης, Αναστασία Χαμαλίδου.
Αναφερόμενη στη μεθοδολογία που ακολούθησε η ομάδα, σημείωσε ότι αρχικά υπήρξε ως βάση ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο κι από εκεί και πέρα, ανάλογα με τον άνθρωπο και την ιστορία του, τα μέλη ήταν ελεύθερα να παρεκκλίνουν απ' αυτό και να εισχωρήσουν σε λεπτομέρειες. «Είναι ένα ημερολόγιο από ανθρώπους που ενδιαφέρονται, με ανθρώπους που δεν θα ακουστεί η φωνή τους αλλού. Γι' αυτό αποφασίσαμε να το πούμε "η φωνή των αφανών", γιατί συνήθως την ιστορία των γειτονιών τη γράφουν άλλοι κι όχι αυτοί που τη ζουν», προσθέτει.
Στη συνέχεια, αυτές οι συνεντεύξεις απομαγνητοφωνήθηκαν, αποδελτιώθηκαν και χωρίστηκαν σε θεματικές ενότητες, υπό την επιμέλεια του Θωμά Κοροβίνη. «Επιλέξαμε τα πιο πρωτότυπα και γλαφυρά αποσπάσματά τους, τα οποία τα στήσαμε με τέτοιο τρόπο, που είναι σαν ο κάθε αφηγητής να δίνει το λόγο στον επόμενο, παρόλο που δεν συναντήθηκαν μεταξύ τους», σημειώνει η κ. Χαμαλίδου. Έτσι λοιπόν, από τα «κομμάτια» των αφηγήσεων, δημιουργήθηκε ένα «παζλ» δώδεκα διαφορετικών ιστοριών, που αφορούν στον ερωτικό Βαρδάρη, στον επαγγελματικό Βαρδάρη, την ατμόσφαιρά του, τις μορφές που τον σημάδεψαν, τα σινεμά και τα κέντρα διασκέδασης, τα καφενεία, τις ταβέρνες και τα κέντρα γνωριμιών που υπήρχαν στην περιοχή. Η τελευταία ενότητα του ημερολογίου είναι αφιερωμένη στο πώς αλλάζει ο Βαρδάρης, πώς ήταν τότε και πώς είναι σήμερα. «Εκεί, οι άνθρωποι αναφέρονται πάρα πολύ στο μετρό, γιατί όταν γίνονταν οι συνεντεύξεις, υπήρχαν ακόμη λαμαρίνες και πολλοί θεωρούν ότι ένα μεγάλο μέρος της υποβάθμισης του Βαρδάρη και της αύξησης της εγκληματικότητας, οφείλεται σ' αυτό. Όπως λένε χαρακτηριστικά κάποιοι, όσο υπήρχε η νυχτερινή ζωή, δεν φοβόταν. Μετά άρχισε να γίνεται …περίεργη», αναφέρει η κ. Χαμαλίδου.
Τέλος, οι συνεντεύξεις αυτές εστάλησαν στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, όπου διδάσκοντες και φοιτητές της καλλιτεχνικής του ομάδας εμπνεύστηκαν από αποσπάσματά τους και φιλοτέχνησαν δώδεκα εικαστικά έργα. «Άρα, στην ουσία, ο κάθε μήνας αντιστοιχεί σε μία θεματική, η κάθε θεματική έχει ένα έργο, την περιγραφή του έργου, το απόσπασμα από το οποίο εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης και επιπλέον, κάποιοι από τους καλλιτέχνες έγραψαν και κάποιες σκέψεις για τη δουλειά τους», εξηγεί η κ. Χαμαλίδου. Μάλιστα, ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να δει και τα πρωτότυπα έργα, αφού πρόκειται να εκτεθούν την ημέρα παρουσίασης του ημερολογίου.
Το ημερολόγιο «Φύσηξε Βαρδάρης - Η φωνή των αφανών» που επιμελείται ο Θωμάς Κοροβίνης, συνοδεύεται από ψηφιακό ηχητικό αρχείο (podcast) που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός, Γιάννης Τσολακίδης, και διατίθεται μέσω της πλατφόρμας ERTecho. Η παρουσίασή του θα γίνει την ερχόμενη Κυριακή, στις 7 το απόγευμα, στο «Στέκι» του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας (Οδυσσέως 19 εντός της στοάς, 1ος όροφος).