Μία από τις συχνότερες αιτίες θανάτου και πρόκλησης μόνιμων αναπηριών στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο αποτελούν τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, για τα οποία η 29η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφαλικών Επεισοδίων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εγκεφαλικών Επεισοδίων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε χρόνο καταγράφονται παγκοσμίως 17 εκατομμύρια εγκεφαλικά εκ των οποίων τα 6 εκατομμύρια οδηγούν σε θάνατο και τα 5 εκατομμύρια προκαλούν σοβαρή και μη αναστρέψιμη αναπηρία.
Σε έρευνα Ελλήνων επιστημόνων που δημοσιεύθηκε φέτος στο περιοδικό European Stroke Journal υπό τον τίτλο «Quality metrics in the management of acute stroke in Greece during the first 5 years of Registry of Stroke Care Quality (RES-Q) implementation», αναφέρεται ότι βάσει μελέτης που βασίστηκε στον πληθυσμό της βόρειας και ανατολικής Ελλάδας υπολογίζεται πως η συχνότητα των εγκεφαλικών επεισοδίων ανέρχεται σε περισσότερα από 530 εγκεφαλικά ανά 100.000 ανθρωποέτη, αναλογία που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα η θνησιμότητα μετά από έναν χρόνο από το εγκεφαλικό καταγράφεται στο 34,7% και η υποτροπή, μετά από το ίδιο διάστημα, στο 6,7%, ποσοστό το οποίο είναι υψηλό σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Η μονάδα που σώζει ζωές
Στη Θεσσαλονίκη και το νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου λειτουργεί από το 2013 μία από τις πρότυπες μονάδες Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων σώζοντας εκατοντάδες ασθενείς έως σήμερα, όχι μόνο από μόνιμες αναπηρίες αλλά και από τον θάνατο.
Ο Δημήτρης Κάζης, διευθυντής της πανεπιστημιακής Γ’ Νευρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Γ. Παπανικολάου και αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ σημειώνει στη «ΜτΚ» ότι στον θάλαμο για τα ΑΕΕ υπάρχουν πέντε κλίνες πλήρως εξοπλισμένες με monitors τελευταίας τεχνολογίας, με παροχές οξυγόνου, κουμπιά για επείγουσα κλήση, ενώ το επόμενο διάστημα θα τοποθετηθεί τζάμι αντί της πόρτας, ώστε να υπάρχουν ταυτόχρονα ησυχία για τους ασθενείς και οπτική επαφή μαζί τους.
Όπως εξηγεί ο κ. Κάζης, η αντιμετώπιση των ΑΕΕ χωρίζεται σε δύο κομμάτια: στη θρομβόλυση και τη θρομβεκτομή. Ως θρομβόλυση ορίζεται η ενδοφλέβια χορήγηση ουσίας που διαλύει τον θρόμβο, ενώ η θρομβεκτομή είναι επεμβατική τεχνική κατά την οποία ο θρόμβος εξάγεται με τη χρήση καθετήρα και προκρίνεται όταν η θρομβόλυση δεν αποφέρει αποτέλεσμα.
Το «παράθυρο» για τη θρομβόλυση είναι 4,5 ώρες αλλά ένας ασθενής που θα λάβει νωρίτερα ιατρική φροντίδα, θα έχει καλύτερα αποτελέσματα. Από τη διεθνή βιβλιογραφία έχει αποδειχθεί, ότι η θρομβόλυση έχει πολύ καλά αποτελέσματα ακόμη και σε ό,τι αφορά την πρόκληση αναπηριών, υπογραμμίζει ο κ. Κάζης. Ωστόσο, θα μπορούσε να βελτιωθεί πάρα πολύ και η συνεννόηση στα Επείγοντα, ώστε ένα εγκεφαλικό να ελέγχεται άμεσα για το αν μπορεί να εφαρμοστεί η θρομβόλυση, συνεχίζει ο ίδιος και προσθέτει πως την ίδια ενημέρωση θα πρέπει να λάβουν και οι διασώστες του ΕΚΑΒ.
Σε κάθε εφημερία γίνονται, κατά μέσο όρο, 2-3 θρομβολύσεις και τα υπόλοιπα κρεβάτια αξιοποιούνται για άλλα περιστατικά, όπως η βιντεογραφία σε επιληπτικούς ασθενείς, συμπληρώνει ο κ. Κάζης. Όπως λέει ο ίδιος τα καλά αποτελέσματα της Μονάδας ΑΕΕ οφείλονται και στην πολύ καλή συνεργασία που υπάρχει τόσο με την Παθολογική Κλινική όσο και με τη Β’ ΜΕΘ στην οποία μεταφέρονται περιστατικά όταν χρήζουν ιδιαίτερης φροντίδας.
Ακόμα, από το 2022 και έπειτα από αίτημα του κ. Κάζη, δίνεται η δυνατότητα στους νευρολόγους να λάβουν εξειδίκευση στην Εντατικολογία υπηρετώντας για δύο χρόνια σε ΜΕΘ. Μάλιστα δύο νευρολόγοι που εργάζονται σε ΜΕΘ του «Παπανικολάου» θα επιστρέψουν το 2024 στη Νευρολογική Κλινική έχοντας επιπλέον πολύτιμη εμπειρία και γνώσεις.
Πίσω στις θρομβεκτομές η Ελλάδα
Στο «Γ. Παπανικολάου» διενεργούνται θρομβολύσεις, όχι όμως και θρομβεκτομές που απαιτούν εξειδικευμένους επεμβατικούς ακτινολόγους.
«Έχουμε επεμβατικούς ακτινολόγους αλλά δεν ασχολούνται με αυτό. Στα περισσότερα νοσοκομεία στην Ελλάδα δεν γίνονται θρομβεκτομές. Εκεί θέλει ομάδα που να είναι αφοσιωμένη σε αυτό. Εμείς προσπαθούμε να το φτιάξουμε, να πείσουμε κάποιον από αυτούς που είναι ήδη εκεί να ασχοληθεί με αυτό. Θέλουμε ακτινολόγους θέλουμε και τον επεμβατικό», τονίζει ο κ. Κάζης.
Σήμερα, όταν ένα περιστατικό χρειάζεται θρομβεκτομή τότε γίνεται διακομιδή στο «ΑΧΕΠΑ». «Οι θρομβεκτομές δεν λειτουργούν πάρα πολύ καλά στα δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα, ενώ στις θρομβολύσεις υπάρχει αρκετά μεγάλη εμπειρία», συμπληρώνει ο κ. Κάζης και διευκρινίζει ότι δεν είναι λογικό να διακομίζεται ένα βαρύ περιστατικό από ένα εφημερεύον νοσοκομείο σε ένα άλλο το οποίο δεν θα εφημερεύει, καθώς χάνεται πολύτιμος χρόνος.
Η αξία μίας μονάδας ΑΕΕ είναι τέτοια που ο κ. Κάζης επισημαίνει πως «είναι εντυπωσιακό αυτό που γίνεται. Να δεις έναν ασθενή που δεν κουνάει καθόλου τη μία πλευρά, ξαφνικά να σηκώνεται και να περπατάει».
Αυτές οι μονάδες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο και «δεν νοείται να μην υπάρχουν στην Ελλάδα», παρατηρεί ο κ. Κάζης. Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη επισημαίνει πως όταν π.χ. δεν εφημερεύει το «ΑΧΕΠΑ» και συνεπώς ούτε η τοπική μονάδα ΑΕΕ, «εγώ δεν μπορώ να στείλω περιστατικό στο ‘ΑΧΕΠΑ’. Οπότε είναι κρίσιμο για τον ασθενή γιατί όλη η δουλειά πρέπει να γίνει σε 3,5-4 ώρες επειδή θα πρέπει να έρθει γρήγορα ο ασθενής στο νοσοκομείο».
Το φιλόδοξο νομοσχέδιο με τις 17 μονάδες ΑΕΕ
Δεδομένης της σημασίας των μονάδων ΑΕΕ το υπουργείο Υγείας έχει θέσει σε διαβούλευση νομοσχέδιο το οποίο αφορά τη δημιουργία εθνικού δικτύου 17 Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας με έξι τουλάχιστον κλίνες ανά μονάδα σε ισάριθμα νοσοκομεία όλων των Υγειονομικών Περιφερειών της χώρας για τη θεραπεία, τη φροντίδα αλλά και την πρόληψη των εγκεφαλικών. Θα υπάρχει, δε, διασύνδεση των 17 μονάδων για τη διαχείριση των περιστατικών και την ανταλλαγή πρακτικών περίθαλψης.
Από τα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης που διαθέτουν σήμερα τέτοιες μονάδες (σ.σ. «ΑΧΕΠΑ», «Παπαγεωργίου», «Παπανικολάου», «Ιπποκράτειο») μόνο τα δύο πρώτα θα ενταχθούν στο νέο δίκτυο το οποίο προβλέπει εξειδικευμένο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό και σύγχρονο εξοπλισμό.
Ωστόσο, το προσωπικό που θα στελεχώσει αυτές τις μονάδες θα προέλθει είτε από μετακινήσεις και αποσπάσεις είτε στην καλύτερη περίπτωση από νέες προσλήψεις αλλά με ανακατανομή κενών οργανικών θέσεων σε κάθε νοσοκομείο.
«Πουθενά σε κανένα νοσοκομείο δεν υπάρχουν όλα αυτά» που προβλέπει ο νόμος, όπως ενδεικτικά οι λογοθεραπευτές, παρατηρεί ο κ. Κάζης. Ειδικά στη Γ’ Νευρολογική Κλινική του «Παπανικολάου» υπάρχει μία λογοθεραπεύτρια που τελεί σε καθεστώς εξωτερικής συνεργασίας, ενώ οι φυσικοθεραπείες καλύπτονται από το αρμόδιο τμήμα του νοσοκομείου.
Ωστόσο, «ο φυσιοθεραπευτής δεν μπορεί να είναι κάθε μέρα άλλος ούτε μπορεί να είναι 5-10 λεπτά φυσιοθεραπεία. Εκεί θέλει εντατική φυσιοθεραπεία και πρέπει να είναι 1-2 φυσιοθεραπευτές οι οποίοι να έρχονται στην κλινική όχι μόνο για τα αγγειακά, γιατί έχουμε και Σκλήρυνση Κατά Πλάκας και κατακεκλιμένους ασθενείς», διαμηνύει ο ίδιος.
Αν όμως οι 17 μονάδες ΑΕΕ καλυφθούν με προσωπικό και εξοπλισμό, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, τότε θα μεγαλώσει πάρα πολύ η διαφορά της μονάδας του «Παπανικολάου» από εκείνες των ΑΧΕΠΑ και Παπαγεωργίου που θα αναβαθμιστούν, προειδοποιεί ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 15.10.2023