Την εκτίμηση ότι «πρέπει να είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε την πιθανότητα ο πόλεμος στην Ουκρανία να κρατήσει για πολλά χρόνια ακόμα, κάτι σαν αυτό που συμβαίνει στην Κορέα» διατύπωσε ο διευθυντής του Center for Futures Intelligence στο National Intelligence University (NIU) στην Ουάσιγκτον, Jake Sotiriadis, σύμβουλος του State Department, μιλώντας χθες το βράδυ στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του προγράμματος «Inspire Project 2023».
«Δεν βλέπω ένα αίσιο τέλος στο βραχυπρόθεσμο μέλλον, όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία», εκτίμησε ο Jake Sotiriadis, που μεταξύ άλλων έχει δημιουργήσει την Ομάδα Στρατηγικής Προόρασης (foresight) της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ. Σχολιάζοντας δε, την αντίσταση που έχει συναντήσει η ρωσική εισβολή, επισήμανε ότι «είναι πάρα πολύ δύσκολη εξίσωση να αξιολογήσεις εκ των προτέρων το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων μιας χώρας» και, αυτή τη στιγμή, ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν προσπαθεί «να μαζέψει τα ασυμμάζευτα».
Οπως είπε ο Jake Sotiriadis, Έλληνας τρίτης γενιάς στις ΗΠΑ, που έχει ηγηθεί σημαντικών πρωτοβουλιών καινοτομίας στο αμερικανικό Υπουργείο 'Αμυνας και στην Κοινότητα Πληροφοριών των ΗΠΑ, το να υπάρξει στην Ουκρανία μια πολύ παρατεταμένη κρίση, είναι «ένα σενάριο που θα μπορούσε να προκύψει», δεδομένου ότι ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη σχεδόν δύο χρόνια τώρα, αλλά το μέτωπο δεν έχει αλλάξει σημαντικά από το περασμένο καλοκαίρι. Πρόσθεσε ότι η Συμμαχία προσπαθεί να μην επιβεβαιωθεί ένα σενάριο τύπου Κορέας και σημείωσε: «Εύχομαι να μην επιβεβαιωθεί αυτό το σενάριο, αλλά πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να το αντιμετωπίσουμε».
Ο ίδιος ανέφερε πως δεν θεωρεί πιθανό να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά στην Ουκρανία, γιατί κάτι τέτοιο «θα δικαιολογούσε, κατά κάποιο τρόπο, εντονότερη αντίδραση από τη Δύση» και συμπλήρωσε πως «είναι ζωτικής σημασίας να κερδίσει η Δύση στην Ουκρανία, γιατί αυτό θα ήταν ηχηρό μήνυμα ότι δεν μπορούμε να επιτρέψουμε αναθεωρητικές βλέψεις».
Σχετικά με τα πρόσφατα γεγονότα στο Κόσοβο και τον πιθανό ρόλο της Ρωσίας στα δυτικά Βαλκάνια, επισήμανε ότι αυτό που χρειάζεται να γίνει άμεσα είναι τα κράτη της περιοχής να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου «να αποφύγουν όσα εξελίσσονται». Πρόσθεσε δε, ότι «φταίει λίγο και η ΕΕ», που δεν έσπευσε να εντάξει την περιοχή στους κόλπους της νωρίτερα.
Εφικτό αλλά απομακρυσμένο ενδεχόμενο η δημιουργία Ευρωστρατού
Ο κ. Sotiriadis δήλωσε υπέρ της ιδέας Ευρωστρατού, επισημαίνοντας, ωστόσο, πως θεωρεί ότι η ίδρυσή του είναι ακόμα «πολύ μακριά». Για να δημιουργηθεί ένας στρατός της ενωμένης Ευρώπης με αποτρεπτική δύναμη, είπε, θα έπρεπε να γίνουν πάρα πολλές επενδύσεις, δεδομένου ότι τόσο στην ΕΕ, όσο και στο ΝΑΤΟ (εξαιρουμένων των ΗΠΑ), υπάρχουν πολλές ελλείψεις. Πρόσθεσε ότι για να δημιουργηθεί πράγματι ένας ευρωστρατός θα πρέπει να αλλάξει η ίδια η ΕΕ, ενώ από τη στιγμή που υπάρχει και το ΝΑΤΟ, υπάρχει πάντα και η σκέψη της κάλυψης από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία. «Η δημιουργία ενός στρατού της ΕΕ δεν είναι όμως κάτι ακατόρθωτο και οφείλουμε να το σκεφτούμε πολύ σοβαρά» είπε.
Αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατεί γενικά στον πλανήτη, ως προς την σύμφυση στρατηγικής επικοινωνίας και τεχνολογίας και την άσκηση ρητορικής και αφηγηματικού πολέμου με τεχνολογικά μέσα, ανέφερε την πρόσφατη περίπτωση των πλαστών εικόνων που δημιουργήθηκαν με Τεχνητή Νοημοσύνη και απεικόνιζαν έκρηξη έξω από το αμερικανικό Πεντάγωνο. Οι εικόνες αυτές, όταν διαδόθηκαν ευρύτερα, έφτασαν να προκαλέσουν πτώση -σε πραγματικό χρόνο- στις χρηματιστηριακές αγορές στη Νέα Υόρκη.
«Τι θα γινόταν αν δημιουργούνταν αντίστοιχες εικόνες που έδειχναν τουρκικά στρατεύματα να αφαιρούν μια ελληνική σημαία; Πώς θα απαντούσε η οποιαδήποτε κυβέρνηση ανά τον κόσμο σε αντίστοιχες προκλήσεις;» διερωτήθηκε. Πρόσθεσε ότι ο σημερινός κόσμος χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή πολυπλοκότητα και καθένας μας κουβαλάει πάνω του ένα έξυπνο κινητό, με το οποίο μπορεί να κάνει αφηγηματικό πόλεμο 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα. Ενώ μέχρι σήμερα στην ανθρώπινη ιστορία ήταν οι κυβερνήσεις που μπορεί να προσπαθούσαν να επηρεάσουν την ενημέρωση και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, ώστε να περάσουν μηνύματα, είπε, αυτό πλέον διασπάται σε ατομικό επίπεδο.
Η ψηφιακή πολιτογράφηση και η ομογένεια
Ο Jake Sotiriadis κατέθεσε και μια πρόταση: να εξεταστεί το ενδεχόμενο εφαρμογής στην Ελλάδα της ψηφιακής πολιτογράφησης, που ήδη ισχύει στην Εσθονία, η οποία θα μπορούσε να αυξήσει τον «πληθυσμό» της χώρας από τα 10 στα 20 εκατομμύρια «εν μια νυκτί».
«Στην Εσθονία μπορώ εγώ για παράδειγμα να κάνω αίτηση ψηφιακής πολιτογράφησης και να ανοίξω επιχειρήσεις στη χώρα, χωρίς βέβαια να έχω δικαίωμα ψήφου. Φανταστείτε το αυτό να εφαρμόζεται στην ελληνική ομογένεια που είναι μορφωμένη και διαθέτει κύρος παντού. Νομίζω πως η πρόταση αυτή θα πρέπει να απασχολήσει σοβαρά το ελληνικό κράτος» είπε.
Σε αυτό το πλαίσιο, πόσο πιθανή θεωρεί την ίδρυση, στο μέλλον, ενός «network state», δηλαδή μιας διαδικτυακής κοινότητας με άκρως εναρμονισμένους στόχους και τη δυνατότητα συλλογικής δράσης και χρηματοδότησης σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές, που τελικά θα αποκτήσει διπλωματική αναγνώριση από τα ήδη υφιστάμενα κράτη; «Δεν πιστεύω ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα κράτος-δίκτυο, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι υπάρχει κάτι άλλο, πέραν των κρατών, που μπορεί να ασκήσει την ίδια μορφή εξουσίας με τα κράτη, και μέχρι στιγμής δεν έχω αντιληφθεί ότι μπορεί να προκύψει κάτι τέτοιο» σημείωσε.
Πρόσθεσε ότι αυτό που τον τρομάζει περισσότερο στον κόσμο σήμερα είναι «η φοβερή υπερπόλωση της κοινωνίας», καθώς «χωρίς ανοχή, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε». Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στη σχέση ιδεολογίας και αυταρχίας, ενόψει της κυκλοφορίας του βιβλίου του με τίτλο «The Revenge of Ideology», το φθινόπωρο του 2023.
«Κάθε χρήσιμη σκέψη για το μέλλον πρέπει να ακούγεται σήμερα γελοία»
Ο πρόεδρος του MOMus, Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, αναφέρθηκε -μεταξύ άλλων- στο «Inspire Project 2023», στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε η ομιλία. Όπως είπε, 40 νέες και νέοι καλλιτέχνες προσπάθησαν να φανταστούν τα μέλλοντα, σε μια περίοδο που η τέχνη μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να ξεπεραστεί το μεγάλο πρόβλημα της πενίας της φαντασίας (poverty of imagination), που συχνά κάμπτει τη δυνατότητά μας να σκεφτούμε πολλά διαφορετικά σενάρια για το αύριο, να σχεδιάσουμε για αυτό και να βρούμε λύσεις.
«Οποιαδήποτε ιδέα για το μέλλον, για να είναι χρήσιμη, θα πρέπει σήμερα να μοιάζει γελοία, γιατί αν δεν μοιάζει γελοία, είναι κοινότοπη και δεν έχει ενδιαφέρον» είπε. Οι 40 καλλιτέχνες κατέληξαν σε οκτώ σενάρια για το πώς μπορεί να είναι το 2050, εμπνεύστηκαν βάσει αυτών και δημιούργησαν την έκθεση που φιλοξενείται στο MOMus.