Θεσσαλονίκη - Τζ. Πάιατ: Η Ελλάδα επανασχεδίασε τον χάρτη της ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

«Μέχρι στιγμής οι περιφερειακές αγορές ενέργειας δεν έχουν διαταραχθεί σοβαρά» από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, τόνισε ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ενέργειας Τζέφρι Πάιατ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση στο πλαίσιο συζήτησης με τη δημοσιογράφο Κατερίνα Σώκου, στο 7ο Ενεργειακό Φόρουμ ΝΑ Ευρώπης (SEEF 2023), που διοργανώνουν στη Θεσσαλονίκη το Ελληνο-Αμερικανικό Επιμελητήριο και η Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας (ΗΑΕΕ) σε συνεργασία με την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα και σε στρατηγική συνεργασία με το Atlantic Council και το Ινστιτούτο Ενέργειας του αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου.

«Η πλατφόρμα της Chevron στο Tamar έχει κλείσει αλλά αυτό δεν είχε ακόμη σοβαρό αντίκτυπο. Ωστόσο παρακολουθούμε αυτά τα πράγματα πολύ στενά. Και εξίσου σημαντικό είναι ότι ο υπουργός (Εξωτερικών των ΗΠΑ) Μπλίνκεν και ολόκληρη η διοίκηση εργάζονται όσο πιο σκληρά μπορούν για να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης» σημείωσε ο κ. Πάιατ, αναφερόμενος στο κλείσιμο της εν λόγω πλατφόρμας στα ανοιχτά των ισραηλινών ακτών, λόγω των δραματικών εξελίξεων στην περιοχή.

Ερωτηθείς για το κατά πόσο οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή έχουν αλλάξει τις ενεργειακές προτεραιότητες των ενωμένων Πολιτειών, o κ. Πάιατ, αφού ανέλυσε τους τρόπους με τους οποίους οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν και στηρίζουν την ενεργειακή συνεργασία στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και το όραμα της βιωσιμότητας μέσω της περιφερειακής διασύνδεσης (EastMed Gas Forum, συνεργασία στο LNG, Πρωτοβουλία 3+1, διασυνδετήριοι αγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, οι προτάσεις για EuroAsia και GREGY, οι προσπάθειες και ευκαιρίες για να έρθει καθαρή ενέργεια από τη Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο στην ευρωπαική αγορά που προσπαθει να απεξαρτηθεί από τον άνθρακα κ.ά), αναφέρθηκε στη σημερινή κατάσταση.

 «Βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι με την αντίθεση αυτού του θετικού οράματος, που είναι μια τρομερή εικόνα βίας και τρομοκρατίας, που παρουσίασε η Χαμάς στον κόσμο στις 7 Οκτωβρίου» είπε και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι «αυτό το όραμα συνεργασίας θα επικρατήσει τελικά, αλλά στο μεταξύ, στεκόμαστε στο πλευρό του Ισραήλ και του λαού του Ισραήλ και με τους Παλαιστινίους, και θέλουμε να δούμε τη διαχείριση αυτής της σύγκρουσης με τρόπο που να αποφεύγονται τα τρομερά δεινά που προκάλεσε η Χαμάς».

Πολύ καλύτερα προετοιμασμένη η Ευρώπη για τον φετινό χειμώνα

Ερωτηθείς εάν η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη τον φετινό χειμώνα σε σχέση με τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, ο κ. Πάιατ εκτίμησε ότι «η Ευρώπη βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση» και σημείωσε πως το γεγονός ότι ηττήθηκε ο Πούτιν στην προσπάθειά του να μετατρέψει την ενέργεια σε όπλο τον περασμένο χειμώνα οφείλεται εν μέρει και στη δουλειά που έχουν κάνει οι Αμερικανοί παραγωγοί φυσικού αερίου και LNG.

«Περίπου το 70% της παραγωγής μας πέρυσι πήγε στην Ευρώπη. Αλλά εξίσου σημαντικό ρόλο έπαιξαν χώρες όπως η Ελλάδα, που έχουν επενδύσει σε πρόσθετη ικανότητα επαναεριοποίησης» τόνισε, υπογραμμίζοντας τον κρίσιμο ρόλο της επέκτασης του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας προς αυτή την κατεύθυνση.

Σύμφωνα με τον Αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών για θέματα ενέργειας, υπάρχει μια προοδευτική ανάπτυξη στην αμερικανική παραγωγή LNG, γεγονός που σημαίνει ότι πολύ περισσότερο αέριο πρόκειται να διοχετευθεί στην αγορά. «Η συνολική μας ικανότητα για υγροποίηση θα αυξηθεί κατά περίπου 50% μέχρι το τέλος του 2025» ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως «είναι εξίσου σημαντικό να συνεχίσουμε να επενδύουμε μαζί σε μέτρα απόδοσης, σε τομείς όπως οι έξυπνοι μετρητές και οι αντλίες θερμότητας, ώστε να χρησιμοποιούμε τους πόρους που διαθέτει η Ευρώπη πιο αποτελεσματικά».

Διαβεβαίωσε, δε, ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παραμείνουν ένας πολύ ισχυρός ενεργειακός εταίρος της Ευρώπης», αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Βλέπουμε την ενεργειακή μας εταιρική σχέση ως μέρος της συνολικής μας σχέσης εθνικής ασφάλειας, ως μέρος της συμμαχίας μας και το πιο σημαντικό είναι πως κανείς στην Ευρώπη δεν πρόκειται να δει ξανά τη Ρωσία ως αξιόπιστο προμηθευτή ενέργειας. Η Ρωσία έχει αποδείξει ότι δεν μπορεί να είναι αξιόπιστη και είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει ως όπλο τους ενεργειακούς πόρους της όχι μόνο εναντίον της Ουκρανίας, αλλά και εναντίον των λαών της Ευρώπης. Ο Πούτιν απέτυχε στις προσπάθειές του να αξιοποιήσει αυτό το ενεργειακό όπλο, αλλά θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα είναι ποτέ ξανά σε θέση να το χρησιμοποιήσει ενάντια στα συμφέροντά μας».

Οι ενεργειακοί πόροι της Ελλάδας και ο ρόλος της, την επόμενη μέρα στην Ουκρανία

Σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια σε σχέση με τις εξελίξεις στην Ουκρανία, ο κ. Πάιατ αναφέρθηκε εκ νέου στον ηγετικό ρόλο που επέδειξε η Ελλάδα στην προσπάθεια άμβλυνσης των συνεπειών, με υποδομές κρίσιμης σημασίας και στον ρόλο του Νότιου Διαδρόμου.

«Νομίζω ότι το πιο προφανές παράδειγμα είναι φυσικά ο Νότιος Διάδρομος, που έπαιξε έναν απολύτως κρίσιμο ρόλο, βοηθώντας την Ευρώπη να ξεπεράσει την προσπάθεια του Πούτιν να χρησιμοποιήσει ως όπλο τους φυσικούς πόρους της χώρας του μετά τον Φεβρουάριο του 2022», είπε, υπογραμμίζοντας την ευελιξία που παρείχε το πολύ μεγάλο αυτό έργο υποδομής στην ασφάλεια και διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ.

Ο ίδιος δήλωσε υπερήφανος για τη δουλειά που είχε γίνει επί της θητείας του ως πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα για την ολοκλήρωση του IGB, «που άλλαξε πραγματικά το παιχνίδι όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης» και συμπλήρωσε πως «φυσικά ανυπομονούμε όλοι για το τέλος του τρέχοντος έτους καθώς το FSRU της Αλεξανδρούπολης θα ολοκληρώνεται».

«Όλα αυτά», πρόσθεσε, «είναι εξαιρετικά σημαντικά στο πλαίσιο της προσπάθειας της Ευρώπης να αποσυνδεθεί από τον ρωσικό ενεργειακό εφοδιασμό και της ευαλωτότητας της Ευρώπης στον ενεργειακό καταναγκασμό του Πούτιν, και επίσης συμβάλλουν στην οικοδόμηση της ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων».

Σημείωσε ακόμη ότι «η Ελλάδα έχει καταφέρει να επανασχεδιάσει τον χάρτη της ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη κι επειδή η ενέργεια κατείχε εξέχουσα θέση στη στρατηγική του Πούτιν για την Ουκρανία, οι πόροι της Ελλάδας έπαιξαν κρίσιμο ρόλο».

Για την επόμενη μέρα, μετά το τέλος του πολέμου που οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, εκτίμησε πως η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μαύρης Θάλασσας θα είναι εξόχως σημαντικές κι έτσι οι ενεργειακοί πόροι και οι υποδομές της Ελλάδας στην Αλεξανδρούπολη και στη Θεσσαλονίκη «θα αποτελέσουν επίσης βασικό μέρος αυτής της ιστορίας».

Τα επόμενα βήματα στην ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας - ΗΠΑ

Μιλώντας για τα επόμενα βήματα στην ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας, ο κ. Πάιατ υπογράμμισε: «προσβλέπουμε στη συνέχιση της ισχυρής εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα σε αυτά τα θέματα». Χαρακτήρισε ακόμη «εξόχως σημαντικά» τόσο την ολοκλήρωση του FSRU στην Αλεξανδρούπολη, όπως και τον ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης στα Δυτικά Βαλκάνια. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το τελευταίο, επισήμανε τη σημασία της ολοκλήρωσης έργων όπως ο αγωγός Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας και η συνέχιση της συνεργασίας με το Κόσοβο και τη Σερβία για την ανάπτυξη πιο καθαρών και βιώσιμων ενεργειακών συστημάτων, που θα «διαφεύγουν από την κακή επιρροή που έχει ασκήσει η Ρωσία».

Επανέλαβε ακόμη την προσήλωση των ΗΠΑ στην Πρωτοβουλία 3+1 μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών και την «εξαιρετικά σημαντική» συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο.

Ιδιαίτερη μνεία έκανε ο κ. Πάιατ στις ευκαιρίες για συνεργασία που προσφέρει ο τομέας του καθαρού υδρογόνου. «Μόλις πρόσφατα», είπε, «ανακοινώθηκε χρηματοδότηση 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για νέους κόμβους υδρογόνου στην Καλιφόρνια, στον βορειοδυτικό Ειρηνικό, στο Τέξας, στην Πενσυλβάνια, σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, που πρόκειται να δώσουν ώθηση και να επιταχύνουν την εμφάνιση μιας βιομηχανίας καθαρού υδρογόνου. Και η Ελλάδα βρίσκεται σε φανταστική θέση για να αποτελέσει μέρος αυτής της ιστορίας».

Επισήμανε ακόμη τα οφέλη του καθαρού υδρογόνου σε τομείς πολύ σχετικούς με την Ελλάδα, όπως αυτός της «πράσινης ναυτιλίας», σημειώνοντας πως «βλέπουμε το καθαρό υδρογόνο ως μία από αυτές τις ευκαιρίες για να καταλάβουμε πώς μπορούμε να απελευθερώσουμε τη ναυτιλιακή βιομηχανία από τον άνθρακα, με τον ίδιο τρόπο που το κάνουμε στις μεταφορές με φορτηγά στις Ηνωμένες Πολιτείες και με τα ηλεκτρικά οχήματα σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

«Οι ΗΠΑ στηρίζουν σθεναρά το όραμα των Τριών Θαλασσών»

Σε ό,τι αφορά την Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών, στην οποία η Ελλάδα έγινε πρόσφατα το 13ο μέλος της, ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ενέργειας τόνισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες στηρίζουν σθεναρά το όραμα αυτό, υπενθυμίζοντας τη συνεισφορά των 300 εκατ. δολαρίων στο ταμείο ανάπτυξης των Τριών Θαλασσών και σημειώνοντας: «θα συνεχίσουμε να αναζητούμε ευκαιρίες για έργα στα οποία μπορούμε να επενδύσουμε».

«Μία από τις συνέπειες του πολέμου του Πούτιν είναι ότι το κέντρο βάρους της ευρωπαϊκής οικονομίας και πολιτικής πρόκειται να μετατοπιστεί στην Ανατολή και στο Νότο. Όταν όλα αυτά τελειώσουν, η Ουκρανία θα σταθεί ως μια πολύ ισχυρή συμμέτοχος στην οικονομία της ΕΕ, ως μια χώρα που κινείται προς την πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μια χώρα της οποίας ολόκληρη η οικονομία είναι προσανατολισμένη προς την ΕΕ και τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 'Αρα, αυτό θα δημιουργήσει μεγάλες ευκαιρίες. Όσο η Ρωσία συνεχίζει να αποκλείει το λιμάνι της Οδησσού, η σιδηροδρομική σύνδεση με τη Ρουμανία και εν συνεχεία η θαλάσσια διασύνδεση μέχρι την Αλεξανδρούπολη είναι απίστευτα σημαντικές. Θεωρούμε ότι αυτό είναι στρατηγικά σημαντικό» πρόσθεσε ο κ. Πάιατ.

Ο ίδιος αναφέρθηκε ακόμη στο νέο μεγάλο Διάδρομο Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης (IMEC), τον οποίο στηρίζει η διοίκηση Μπάιντεν και ο οποίος, όπως είπε ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα ενέργειας, δημιουργεί μια «φυσική διασύνδεση» με το λιμάνι του Πειραιά.

Η συζήτηση έκλεισε με τον κ. Πάιατ να υπογραμμίζει την προσήλωσή του στο έργο της διοίκησης Μπάντεν για την ενίσχυση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα και την ανάπτυξη των σημαντικών, όπως τόνισε, ευκαιριών για περαιτέρω ανάπτυξή της σε τρεις ξεχωριστές περιοχές του πλανήτη: Ευρώπη, Μέση Ανατολή και βόρεια Αφρική.

Η διακρατική και περιφερειακή συνεργασία, το «κλειδί» για την ενεργειακή ασφάλεια στην ΕΕ. Προς «πρασίνισμα» το φυσικό αέριο, που θα εξακολουθήσει να πρωταγωνιστεί

Την ανάγκη ανάληψης συλλογικών προσπαθειών, ώστε τα έθνη να δημιουργήσουν ένα κοινό μέτωπο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στο ενεργειακό πεδίο, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και ανοίγοντας το δρόμο για τη βιωσιμότητα και τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της ενέργειας, υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ελληνο- Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Νικόλαος Μπακατσέλος, στη διάρκεια του διαδικτυακού του χαιρετισμού στο 7ο Ενεργειακό Φόρουμ Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEEF2023).

Στην τοποθέτησή του ο κ. Μπακατσέλος σημείωσε ότι οι προκλήσεις που εμφανίζονται είναι ένα σκαλοπάτι για ένα μέλλον στο οποίο η ΝΑ Ευρώπη θα αναδεικνύεται σε κόμβο πράσινης ενέργειας, και τόνισε ότι προς την πορεία αυτή, σημαντικά έργα υποδομών στέκονται ως πυλώνες της ευρωπαϊκής ενεργειακής ανεξαρτησίας.

Αναφέρθηκε επίσης και στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής/κρίσης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη δέσμευσης όλων, στην περιφερειακή συνεργασία, στην καινοτομία και στη βιωσιμότητα, προς όφελος των μελλοντικών γενεών.

Διερωτώμενος εάν τελικά μπορεί να επιτευχθεί αρμονική ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για αξιόπιστη παροχή ενέργειας και σε αυτήν που επιτάσσει την επιτάχυνση της μετάβασης προς βιώσιμες πηγές ενέργειας, ο ίδιος είπε: «Ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, η περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία αποτελεί το κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ και πρόκειται να καθορίσει το ενεργειακό τοπίο για τις επόμενες γενιές. Η συνεργασία δεν αποτελεί στρατηγική επιλογή, αλλά αναγκαιότητα για όλα τα κράτη». Για το ελληνικό εθνικό σχέδιο ενέργειας, τόνισε ότι λαμβάνει υπόψη του τόσο τις προκλήσεις όσο και τις ευκαιρίες στο ενεργειακό πεδίο, θέτοντας βέβαια φιλόδοξους στόχους, όπως επισήμανε χαρακτηριστικά.

Αναφερόμενος στο φόρουμ, σημείωσε ότι πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική διοργάνωση, καθώς, όπως τόνισε, φέρνει κοντά υπουργούς ενέργειας, πρεσβευτές, εκπρόσωπους σημαντικών φορέων χάραξης πολιτικής, διαμορφωτές της κοινής γνώμης και αναλυτές, οι οποίοι από κοινού συζητούν τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις και τις προοπτικές του δυναμικού ενεργειακού τομέα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Στην έναρξη του συνεδρίου ο γενικός διευθυντής του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Ηλίας Σπιρτούνιας επισήμανε ότι κάθε κρίση δημιουργεί και νέες προοπτικές και στον ενεργειακό τομέα και τόνισε ότι το ενεργειακό φόρουμ το 2024 θα γίνει κανονικά στην ημερομηνία του, παραμονή της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Υπενθυμίζεται ότι η διοργάνωση φέτος αναβλήθηκε για σήμερα, συνεπεία της κακοκαιρίας Ντάνιελ που έπληξε τη Θεσσαλία και τη Μαγνησία.

Μεταξύ άλλων ο ίδιος επισήμανε ότι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή δημιουργεί νέα δεδομένα, αλλά και προοπτικές στον ενεργειακό τομέα, όπως ακριβώς και ο πόλεμος στη Ουκρανία, αλλά και η παρατεταμένη καλοκαιρία, λόγω της κλιματικής αλλαγής/κρίσης σε όλο τον κόσμο.

Τη θέση του ότι δεν είναι μονοδιάστατη η λύση για τη μετάβαση προς τις πράσινες πηγές ενέργειας εν μέσω των γεωπολιτικών κρίσεων και στο πλαίσιο των επιταγών της ΕΕ και του ελληνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, διατύπωσε κατά τον χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ενεργειακής Οικονομίας (HAEE), Δρ. Σπύρος Παπαευθυμίου, αναπληρωτής καθηγητής στα Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας και στις Τεχνολογίες Ενεργειακής Απόδοσης, στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Κατά τον ίδιο, οι ανανεώσιμες πηγές από μόνες τους δεν επαρκούν και έτσι, όπως είπε χαρακτηριστικά, το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι «στα επόμενα χρόνια, το φυσικό αέριο αναμένεται να πρασινίσει, με την εισαγωγή-μεταξύ άλλων- του υδρογόνου και του βιομεθανίου».

Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και στις εξαγωγές φυσικού αερίου που έκανε πρόσφατα η Ελλάδα σε χώρες των Βαλκανίων από τη Ρεβυθουσα και σημείωσε ότι η ΝΑ Ευρώπη, βρίσκεται στην καρδιά των στρατηγικών επενδύσεων σε ηλεκτρική ενέργεια και συνδέσεις, υποδομές φυσικού αερίου και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δημιουργώντας έτσι ένα νέο ενεργειακό οικοσύστημα που συμβάλλει σημαντικά στην ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής και της Ευρώπης συνολικά.

Στις γεωπολιτικές κρίσεις που αλλάζουν τα δεδομένα δημιουργώντας νέες συνθήκες στη καθημερινότητα όλων, αλλά και τους σχεδιασμούς που γίνονται σε διάφορα πεδία, όπως και στο ενεργειακό, αναφέρθηκε στο χαιρετισμό του o διευθυντής στο Ερευνητικό Κέντρο Ενεργειακής Διοίκησης (Research Centre for Energy Management) στο ESCP Europe Business School, όπου και κατέχει την έδρα Καθηγητή Χρηματοοικονομικών και Ενεργειακής Οικονομίας, Δρ. Κωνσταντίνος Ανδριοσόπουλος, επικεφαλής της επιτροπής ενέργειας στο Ελληνοαμερικάνικο Εμπορικό Επιμελητήριο. «Τα πράγματα δεν μπορούν ποτέ να είναι όπως ήταν στο παρελθόν, πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη τους ενεργειακούς και γεωπολιτικούς κινδύνους, που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, αλλά και τα ενεργειακά συστήματα», είπε χαρακτηριστικά.