Δέκα μήνες πέρασαν από το Φεβρουάριο του 2023 και την προηγούμενη εκδήλωση του ΚTIRIO, δέκα μήνες στους οποίους το σχέδιο για την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ-Helexpo, βρίσκεται ακγκυρωμένο στο ίδιο σημείο. Μόνη διαφορά είναι ότι το χρονοδιάγραμμα του έργου πάει ακόμη πιο πίσω, αν δεχθούμε ότι υπάρχει χρονοδιάγραμμα και το ConfEx Park δεν θα εξελιχθεί σε ένα ακόμη Μετρό για τη Θεσσαλονίκη.
Έχει ήδη λησμονηθεί ο αρχικός στόχος της διοίκησης της ΔΕΘ- Helexpo, να έχει η πόλη ένα νέο εκθεσιακό κέντρο το 2026, όταν δηλαδή η Έκθεση θα γιορτάζει τα 100 της χρόνια. Πέρυσι ο πρόεδρος της ΔΕΘ- Ηelexpo, Τάσος Τζήκας, είχε δηλώσει ότι ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου της ανάπλασης μετατίθεται μάλλον για το 2031, οπότε είναι αρκετά ασφαλές να προβλέψουμε, ότι το 2031, γίνεται 2032 και... αν.
Ή ΔΕΘ ή αρχαία;
Το βράδυ της 4ης Δεκεμβρίου, προς το τέλος της εκδήλωσης «Για μια καλύτερη Θεσσαλονίκη», από το ακροατήριο ακούστηκε μία τοποθέτηση, πιθανώς ερώτηση, που θύμισε πρόσφατες πληγές της πόλης: «ή ΔΕΘ ή αρχαία». Και όλοι θυμούνται το «ή μετρό ή αρχαία», που τελικώς ευτυχώς γίνεται «και μετρό και αρχαία». Όμως η δυσπιστία και οι αμφιβολίες για την έκβαση αυτού του έργου, που έχει κολλήσει στα «θα», είναι παρούσες.
Γιατί πράγματι κανείς δε μιλάει για το χρόνο και το χρήμα που θα απαιτηθεί για την αρχαιολογική έρευνα που θα προηγηθεί της ανάπλασης της ΔΕΘ, ίσως επειδή οι εμπλεκόμενοι προσπαθούν να «ξεμπλέξουν», το απολύτως κρίσιμο θέμα της χρηματοδότησης του έργου, που έχει πιάσει τα 300 εκατ. ευρώ, λογαριασμός μεγάλος που δεν μπορεί να καλυφθεί άνετα ακόμη και με την συμμετοχή ιδιώτη.
Τις τελευταίες ημέρες, όπως έγραψε το makthes.gr, έχει υπάρξει κινητικότητα γύρω από το θέμα της ΔΕΘ, το οποίο για αρκετούς μήνες είχε μπει στο «ψυγείο» από πλευράς κυβέρνησης , ενώ ο μέτοχος, το Υπερταμείο, συνιστούσε υπομονή μέχρι να επιλεγεί το καλύτερο σενάριο χρηματοδότησης.
Σε αναμονή για ανακοινώσεις τον Ιανουάριο
Το βράδυ της Δευτέρας και αφού ο κ. Τζήκας παρουσίασε το έργο, άφησε για το τέλος της ομιλίας και την εξής είδηση, ότι μέσα στον Ιανουάριο θα υπάρξουν ανακοινώσεις για την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου.
Γεγονός είναι, ότι η Έκθεση από πλευράς της και αφού είχε τη σύμφωνη γνώμη του μετόχου, της κεντρικής εξουσίας και των περισσοτέρων φορέων της πόλης, προχώρησε στην εκπόνηση ΕΧΣ (τώρα τα λέμε ΕΠΣ), προκήρυξε τον Σεπτέμβριο του 2020 διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, επιλέχθηκε μελετητική σύμπραξη και, εκπονήθηκαν όλες οι προμελέτες. Έκτοτε, περιμένει «στο ακουστικό της» για τα επόμενα βήματα.
Όλη η συζήτηση το τελευταίο διάστημα, αφορά το σχήμα χρηματοδότησης και το εάν η ΔΕΘ-Helexpo θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο ή εάν θα περάσει στο μάνατζμεντ ιδιωτικού φορέα.
Η θέση του νεοεκλεγέντος δημάρχου Θεσσαλονίκης
Πέραν αυτού είναι και η θέση του νεοεκλεγέντος δημάρχου Στέλιου Αγγελούδη και της «Ομάδας για τη Θεσσαλονίκη», που δεν έχει μεν αντιρρήσεις για τη δημιουργία ενός καινούργιου εκθεσιακού κέντρου, στη θέση που βρίσκεται το σημερινό, αλλά με ένα «boutique» εκθεσιακό που θα αφήνει χώρο για περισσότερο πράσινο, για ένα μητροπολιτικό πάρκο που θα επεκτείνεται στο Γ’ Σώμα Στρατού και θα «πιάνει» και το οικόπεδο που βρίσκεται στην περιοχή της Αγίας Φωτεινής.
Δεν χωράει αμφιβολία, ότι όσες φιλότιμες προσπάθειες και να κάνει η ΔΕΘ-Helexpo, το εκθεσιακό κέντρο που έχει, δεν τιμά την πόλη, ούτε το διοργανωτή φορέα, ούτε τις επιχειρήσεις που προβάλλονται μέσω των διοργανώσεων που φιλοξενεί. Με μία κουβέντα, εκτός συγκεκριμένων κτιρίων, τα υπόλοιπα είναι για τα... μπάζα.
Χρόνος και χρήμα για την αρχαιολογική έρευνα
Η ΔΕΘ χρειάζεται καινούργιο εκθεσιακό κέντρο, αδιαμφισβήτητα. Αλλά στα σχέδια που γίνονται και τις προσπάθειες να αποτυπωθούν αυτά, με μολύβι και χαρτί, σε χρόνο και χρήμα, δεν συζητείται καν το θέμα των αρχαιοτήτων και όποτε έχει υποβληθεί σχετική ερώτηση από δημοσιογράφους, το ζήτημα έχει κλείσει στα γρήγορα με απαντήσεις του τύπου «δεν θα υπάρξει πρόβλημα, δεν περιμένουμε να βρεθούν σημαντικά ευρήματα».
Πράγματι, αρχαιότητες σαν αυτές που εντοπίσθηκαν κατά την εκσκαφή των σταθμών του Μετρό σε Αγία Σοφία και Βενιζέλου, δεν αναμένεται να βρεθούν, ωστόσο, είναι βέβαιο ότι η αρχαιολογική έρευνα θα φέρει στην επιφάνεια πάμπολλους τάφους και κινητά ευρήματα.
Όπως είπε στο makthes.gr η κ. Πολυξένη Αδάμ Βελένη, γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ, είναι γνωστό ότι κάτω από την έκταση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ βρίσκεται το ανατολικό νεκροταφείο της αρχαίας Θεσσαλονίκης, κάτι γνωστό ήδη.
Μάλιστα, όταν γινόταν η εκσκαφή της στάσης του Μετρό στο Συντριβάνι, είχαν βρεθεί 3.800 τάφοι, ενώ ταφικά οικοδομήματα είχαν αποκαλυφθεί όταν γινόταν και η επέκταση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Από τους τάφους που αποκαλύφθηκαν στο σκάμμα του σταθμού Συντριβάνι, μόνο ένα ταφικό οικοδόμημα διατηρήθηκε, το οποίο και αφαιρέθηκε για να εκτεθεί στη συνέχεια. Στην περίπτωση δε του ΜΜΣΤ (MOMus), το Μουσείο μετέτρεψε τη μελέτη του ώστε ένας σημαντικός τάφος που διασώθηκε, να εκτεθεί στους χώρους του, όπως και έγινε.
«Δεν εμποδίζει την ανοικοδόμηση, ένα νεκροταφείο, αλλά αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να υπολογιστεί, είναι ο χρόνος και η δαπάνη για την αρχαιολογική έρευνα.
Να ληφθεί δε υπόψη ότι το ανατολικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, είναι πυκνό, με μεγάλη διαστρωμάτωση ταφών από τον 3ο π.Χ. αιώνα μέχρι και τον 5ο μ.Χ. αιώνα, δηλαδή από την Ελληνιστική περίοδο και την εποχή ίδρυσης της Θεσσαλονίκης μέχρι και Παλαιοχριστιανή εποχή. Εάν κατά την ανασκαφή βρεθεί ένα πολύ σημαντικό ταφικό οικοδόμημα, αυτό μπορεί ή να μεταφερθεί ή να αξιοποιηθεί εντός του κτιρίου που οικοδομείται με τροποποίηση της μελέτης. Είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση», εξήγησε η κ. Αδάμ Βελένη.
Και στην περίπτωση των περίπου 180 στρεμμάτων που είναι η έκταση του ακινήτου της ΔΕΘ, ακόμη και αν η ανασκαφή περιοριστεί στις περιοχές που υπάρχουν παλιά κτίρια που θα καθαιρεθούν και στις περιοχές που θα γίνουν τα νέα υπόγεια πάρκινγκ, η αρχαιολογική έρευνα θα έχει να καλύψει πολλές χιλιάδες τετραγωνικών μέτρων.
Ο χρόνος που τελικώς θα απαιτηθεί για την αρχαιολογική έρευνα, δεν μπορεί, εκ των προτέρων, να προσδιορισθεί, όπως επακριβώς δεν μπορεί να προσδιοριστεί και η δαπάνη. Πάντως όπως πληροφορήθηκε το makthes.gr, στον προϋπολογισμό των 300 εκατ. ευρώ του έργου, έχει υπολογιστεί κονδύλιο για απρόβλεπτες δαπάνες, ύψους 45 εκατ. ευρώ (το 15%).
Με δεδομένο ότι πια βρισκόμαστε με το ένα πόδι στο 2024, το 2032 φαντάζει σαν ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο για την ολοκλήρωση του έργου. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της διοίκησης της ΔΕΘ-Helexpo, θα χρειαστούν 5-7 χρόνια για την ανάπλαση του εκθεσιακού, επειδή θα γίνεται σε φάσεις προκειμένου να συνεχισθούν οι δραστηριότητες της Έκθεσης στο χώρο.
Κι αυτό δίχως να υπολογισθούν ενδεχόμενες αλλαγές στη μελέτη (π.χ. μεγαλύτερη έκταση για το πάρκο ή ανασχεδιασμός του) ή καθυστερήσεις στην αρχαιολογική έρευνα ή, σε πρώτη φάση, αδυναμία εξασφάλισης των χρηματοδοτικών πόρων στο σύνολό τους.