Τούβλο – τούβλο χτίζεται η ζήτηση για φθηνά στεγαστικά δάνεια (με επιδότηση από το κράτος) μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου» αλλά οι διαθέσιμες κατοικίες τείνουν να γίνουν είδος προς εξαφάνιση, «γκρεμίζοντας» τον βασικό στόχο της δράσης, την παροχή δηλαδή «φθηνής» κατοικίας σε νέους 25 -39 ετών.
Στην Θεσσαλονίκη, σε μία αγορά με τιμές που ήδη πετούσαν στον ουρανό, οι νέες επιδοτούμενες ζητήσεις δίνουν το σήμα για νέες αυξήσεις στις τιμές αγοράς ακινήτων δημιουργώντας αγοραστές δύο ταχυτήτων, γεγονός που απορρυθμίζει περαιτέρω την κτηματαγορά.
Με τα δάνεια που χορηγούνται, τα οποία στην καλύτερη περίπτωση προσεγγίζουν τις 150.000 ευρώ και μπορούν να καλύπτουν και έως το 90% της αξίας του ακινήτου, ένα νέο ζευγάρι (δανειοδοτούνται νέοι και ζευγάρια ηλικίας 25–39 ετών) μπορεί να αποκτήσει το δικό του σπίτι πιο εύκολα στις δυτικές περιοχές της πόλης, πιο δύσκολα στις περιζήτητες ανατολικές περιοχές με την αγορά σπιτιού στο κέντρο της πόλης να κινείται στη σφαίρα… της ουτοπίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα που θα βοηθούσε νέους και νέα ζευγάρια, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στέγασης, με την απόκτηση δικής τους κατοικίας, είχε εξαγγελθεί από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, πέρυσι, από τη ΔΕΘ και τελικά ανακοινώθηκε τέλος Μαρτίου του 2023.
«Καλή ιδέα, λάθος χρόνος και τρόπος εφαρμογής»
«Σήμερα όλοι, από φοιτητές μέχρι οικογένειες, παραπονιούνται για την αύξηση των τιμών ενοικίων και αγοράς ακινήτων, ο λόγος που αυξάνονται οι τιμές σίγουρα δεν σχετίζεται με την αύξηση των διαθέσιμων κατοικιών. Η άνοδος έχει να κάνει με την μεγάλη αύξηση της ζήτησης και την περιορισμένη προσφορά ακινήτων, στην ελεύθερη αγορά έτσι αυξάνονται οι τιμές», σημειώνει o Κώστας Γεωργάκος, πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τιμών & Εκτιμήσεων Ακινήτων Ν.Α. Ευρώπης και συνιδρυτής της Parthenon Real Estate.
«Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφεται μία μείωση 10% στον πληθυσμό, η Θεσσαλονίκη έχει μείωση 1,7% ενώ από όλη τη χώρα έχουν φύγει 500.000 νέοι. Βάσει αυτών των δεδομένων θα έπρεπε να υπάρχουν πολύ περισσότερα ακίνητα στην αγορά αλλά αυτό δε συμβαίνει. Επιπλέον η ιδιοκατοίκηση (όσοι έχουν δικό τους σπίτι) στη χώρα μας έχει πέσει από το 84% στο 71%, μία πτώση 13 μονάδων, στη Θεσσαλονίκη διαμορφώνεται στο 70%. Συνεπώς εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων είτε πούλησαν το ακίνητό τους και μετακόμισαν είτε έφυγαν στο εξωτερικό, είτε νοίκιασαν είτε τους το πήραν σε πλειστηριασμό. Σε αυτή λοιπόν την δύσκολη συγκυρία για την κτηματαγορά έρχεται το κράτος και δημιουργεί με το πρόγραμμα Σπίτι μου 40.000 νέες επιδοτούμενες ζητήσεις πανελλαδικά μέσα σε διάστημα πέντε μηνών (οι μεταβιβάσεις ακινήτων το 2022 όλο το 2022 προσέγγισαν τις 100.000), την ώρα που τα σπίτια είναι δυσεύρετα. Από τις 40.000 αιτήσεις δεν θεωρώ πως θα τελεσφορήσουν (δηλαδή δεν θα βρουν σπίτι) πάνω από 2.000», επισημαίνει.
«Το πρόγραμμα είναι πολύ καλό σαν ιδέα αλλά εφαρμόζεται σε μία τελείως λάθος συγκυρία στρεβλώνει περαιτέρω χωρίς κανένα αποτέλεσμα μία ήδη προβληματική αγορά, εκτινάσσοντας τις τιμές. Στη Θεσσαλονίκη οι ενδιαφερόμενοι ψάχνουν σπίτια σε όλη την πόλη, βάσει και των όρων του προγράμματος, από 80 – 120 τ.μ. κόστους έως 200.000 ευρώ, προφανώς κάποιοι θα βάλουν και δικά τους χρήματα. Στην πόλη εκκρεμούν περίπου 4.000 αιτήσεις την ώρα που τα ακίνητα τα οποία είναι διαθέσιμα είναι...400», υποστηρίζει.
«Αυξήσεις τιμών μέχρι και 20%»
«Το πρόγραμμα θα μπορούσε να προχωρήσει υπό άλλες συνθήκες ενδεχομένως και με εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) ή με αξιοποίηση ακινήτων του δημοσίου και της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ). Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν αυτή τη στιγμή αγοραστές ακινήτων δύο ταχυτήτων, οι επιδοτούμενοι και οι μη επιδοτούμενοι ενώ στη Θεσσαλονίκη οι τιμές έχουν αυξηθεί στα σπίτια λόγω του προγράμματος μέχρι και 20%, ακίνητο που κόστιζε 100.000 ευρώ κοστίζει πλέον 120.000 ευρώ», καταλήγει.
Στο πλαίσιο αυτό, πέραν πάσης προσδοκίας ήταν η ανταπόκριση των νέων 25 έως 39 ετών για τη λήψη χαμηλότοκου ή μηδενικού δανείου, προκειμένου να αποκτήσουν τη δική της μόνιμη κατοικία μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου» που υλοποιεί η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης.
Η κυβέρνηση προχώρησε σε διπλασιασμό του προϋπολογισμού του προγράμματος, φτάνοντας το 1 δισεκατομμύριο ευρώ, προκειμένου να ενταχθούν επιδοτηθούν επιπλέον 5.000 δάνεια.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας HDB, το ποσό των υπαγωγών ενεργών αιτήσεων για το Πρόγραμμα που διαχειρίζεται για τη Δ.ΥΠ.Α. η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, ανέρχεται στα 650 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας ήδη το 85% του προϋπολογισμού της Δ.ΥΠ.Α. που πλέον ανέρχεται στα 750 εκατ. ευρώ.
Με βάση τα στοιχεία της HDB, το ποσό της δέσμευσης αφορά σε 8.000 στεγαστικά δάνεια, με το μέσο όρο εγκεκριμένης χρηματοδότησης να ανέρχεται σε περίπου 105.000 ευρώ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΥΠΑ μέχρι τις 9 Αυγούστου είχαν υποβληθεί:
Συνολικά 39.587 αιτήσεις εκ των οποίων έχουν ήδη αξιολογηθεί 34.420, δηλαδή σχεδόν 9 στις 10 (87%).
Από τις 34.420 αξιολογημένες αιτήσεις έλαβαν προέγκριση 23.393, δηλαδή σχεδόν 7 στις 10 (68%), ενώ οι υπόλοιπες απορρίφθηκαν καθώς δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις.
Από τις 23.393 προεγκρίσεις έχουν εγκριθεί 7.976 δάνεια, δηλαδή πάνω από 1 στις 3 (34%), καθώς έχει βρεθεί ακίνητο και έχει ξεκινήσει ο νομικός και τεχνικός έλεγχος, με μέσο όρο ποσού έγκρισης 105.584 ευρώ.
Συνολικά, οι εγκρίσεις έχουν δεσμεύσει 631,6 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 84% του συνολικού προϋπολογισμού των 750 εκατ. ευρώ της ΔΥΠΑ για το πρόγραμμα.
Χρηματοδότηση δανείου
Το κύριο όφελος για τους νέους που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα είναι ότι εξασφαλίζουν χαμηλότερη δόση για την αποπληρωμή του δανείου, καθώς το 75% του ποσού χορηγείται άτοκα από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) και το τραπεζικό επιτόκιο εφαρμόζεται στο υπόλοιπο 25% του ποσού. Σε τρίτεκνους και πολύτεκνους τα δάνεια χορηγούνται άτοκα, με 100% επιδότηση του επιτοκίου από τη ΔΥΠΑ.
Έτσι, το επιτόκιο του δανείου διαμορφώνεται στο 1/4 του αντίστοιχου επιτοκίου που χρεώνουν κανονικά οι τράπεζες ή είναι μηδενικό για τρίτεκνους και πολύτεκνους.
Το ύψος του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ και η διάρκεια τα 30 έτη, ενώ μπορεί να καλύπτει έως και το 90% της αξίας του ακινήτου.
Το πρόγραμμα υποστηρίζει τη δανειοδότηση για ακίνητα που θα χρησιμοποιηθούν ως κύρια κατοικία, έχουν εμπορική αξία έως 200.000 ευρώ, όπως αυτή αποτυπώνεται στο συμβόλαιο αγοράς, έχουν μέγεθος έως 150 τ.μ., έχουν παλαιότητα τουλάχιστον 15 έτη κατά τον χρόνο της αγοράς, όπως προκύπτει από την άδεια κατασκευής και βρίσκονται εντός οικιστικής περιοχής.
Πρόσθετα πλεονεκτήματα των δανείων που θα εκταμιευθούν στο πλαίσιο του προγράμματος, είναι ότι:
- Το δάνειο απαλλάσσεται από την εισφορά του ν. 128/1975.
- Το πρόγραμμα καλύπτει τα έξοδα φακέλου για κάθε δυνητικό δανειολήπτη.
- Δεν επιτρέπεται να ζητηθεί εγγύηση τρίτου για τη χορήγηση του δανείου.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν οι τράπεζες Εθνική, Πειραιώς, Alpha, Eurobank, Attica Bank, Παγκρήτια, καθώς και οι συνεταιριστικές τράπεζες Ηπείρου, Θεσσαλίας, Καρδίτσας και Χανίων.
Ο δικαιούχος υποβάλλει αίτηση, σε μια από τις συνεργαζόμενες με το πρόγραμμα τράπεζες, ώστε να κριθεί – κατ’ αρχήν – η επιλεξιμότητά του. Οι τράπεζες θα ελέγχουν την πλήρωση των προϋποθέσεων (ηλικιακό όριο, εισόδημα, έλλειψη ακινήτου κατάλληλου προς κατοικία) για κάθε αιτούντα.
Εάν αυτές πληρούνται, τότε αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα του και αποφασίζουν για την προέγκριση ή όχι δανείου, εντός 60 ημερών. Η τράπεζα ενημερώνει τον αιτούντα για την προέγκριση και αυτός εντός της προθεσμίας των 60 ημερών οφείλει να γνωστοποιήσει στην τράπεζα το αιτούμενο ποσό δανείου (που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ), το ακίνητο που προτίθεται να αγοράσει και την τιμή του (που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ σύμφωνα με το συμβόλαιο αγοράς).
Αλλαγές στη δεύτερη φάση
Μέχρι το τέλος του μήνα, ίσως και στις αρχές του επόμενου, αναμένεται να ανοίξει η πλατφόρμα για τις νέες αιτήσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα «Σπίτι Μου», μετά την απόφαση της κυβέρνησης για διπλασιασμό του προϋπολογισμού.
Ωστόσο, η δεύτερη φάση του προγράμματος, που στόχο έχει να προσφέρει μια «φθηνή» πρώτη κατοικία σε νέους από 25 έως 39 ετών, έρχεται με τρεις σημαντικές αλλαγές.
Για τη λήψη δανείου ισχύουν τρεις ευνοϊκότερες αλλαγές για τους δικαιούχους. Αναλυτικά, στο ελάχιστο ετήσιο εισόδημα που πρέπει να δηλώνει στην εφορία το ωφελούμενο νοικοκυριό, ήτοι τα 10.000 ευρώ, θα περιλαμβάνεται πλέον και το τεκμαρτό εισόδημα. Δηλαδή μπορεί κάποιος να έχει πραγματικό ετήσιο εισόδημα 8.000 ευρώ και να ενταχθεί στο πρόγραμμα, εάν το εισόδημά του, ξεπερνά τα 10.000 ευρώ μαζί με τα τεκμήρια.
Να σημειωθεί εδώ, ότι ο νόμος ορίζει και ανώτατο ετήσιο εισόδημα στα 16.000 ευρώ, πραγματικό ή τεκμαρτό, σε περίπτωση άγαμου, το οποίο αυξάνεται έως και τα 24.000 ευρώ σε περίπτωση έγγαμου ζευγαριού χωρίς παιδιά, ενώ προσαυξάνεται κατά 3.000 ευρώ για κάθε παιδί. Για τις μονογονεϊκές οικογένειες το ετήσιο εισόδημα (πραγματικό ή τεκμαρτό) δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 27.000 ευρώ συν 3.000 ευρώ για κάθε επιπλέον παιδί πέραν του πρώτου.
Παράλληλα, με τις διατάξεις του νέου νόμου προβλέφθηκε ότι στην παλαιότητα του ακινήτου θα λαμβάνεται υπόψη το διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την έκδοση της οικοδομικής άδειας και όχι από την αποπεράτωσή του, όπως ίσχυε στην πρώτη φάση του στεγαστικού προγράμματος, καθώς διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν πολλοί δικαιούχοι που έμειναν εκτός, εξαιτίας της αρχικής πρόβλεψης.
Τέλος, ενώ παραμένει ως πρόβλεψη ότι η αξία του ακινήτου όπως απεικονίζεται στο συμβόλαιο δεν πρέπει να ξεπερνάει τις 200.000 ευρώ και το εμβαδό τα 150 τετραγωνικά μέτρα, με τον πρόσφατο νόμο ορίστηκε ότι στα τετραγωνικά μέτρα δεν προσμετρώνται αυτά που αποτυπώνονται στο συμβόλαιο αγοράς ως παραρτήματα – παρακολουθήματα, ενώ το ακίνητο που αποκτάται πρέπει να βρίσκεται εντός οικιστικής περιοχής.
Τα δάνεια που μπορούν να πάρουν οι νέοι είναι έως 150.000 ευρώ και καλύπτεται το 90% της αξίας του ακινήτου. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μέχρι σήμερα εγκεκριμένα δάνεια, έχουν κατά μέσο όρο ύψος 106.000 ευρώ. Η δανειακή σύμβαση πρέπει να υπογραφεί σε διάστημα 8 μηνών από την προέγκριση του δανείου ενώ η μέγιστη διάρκεια του δανείου είναι τα 30 έτη.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.08.2023