Τον περασμένο Ιούλιο μία γυναίκα από την Βραζιλία στέλνει ένα email στο Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Α21 που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη και έχει δημιουργήσει την γραμμή 1109 για θύματα εμπορίας ανθρώπων. Η γυναίκα, που δεν αποκαλύπτει τα στοιχεία της, αναφέρει ότι κατάφερε να διαφύγει από ένα ξενοδοχείο κολαστήριο στην Αθήνα και από τον εφιάλτη που ζούσε στα χέρια κυκλώματος μαστροπών.
Δίνει όλα τα στοιχεία, τις διευθύνσεις και συγκεκριμένες φωτογραφίες ώστε να βοηθήσει τους ανθρώπους του Οργανισμού να ξεσκεπάσουν το κύκλωμα και να ελευθερώσουν ακόμα 15 κοπέλες που ήταν αιχμάλωτες και εξαναγκάζονταν να εκδίδονται.
Άμεσα οι άνθρωποι του Α21 επικοινώνησαν με την κοπέλα για να ρωτήσουν αν χρειάζεται κάτι και να τους δώσει επιπλέον στοιχεία. Στη συνέχεια έγραψαν μία πλήρη αναφορά και την παρέδωσαν στην αστυνομία, με την έρευνα να αρχίζει τον Αύγουστο και να ολοκληρώνεται πριν λίγες ημέρες με την σύλληψη οκτώ ατόμων και την συντονισμένη επιχείρηση σε κεντρικό ξενοδοχείο στην λεωφόρο Συγγρού.
«Η καθεμιά κοπέλα έμενε σε ένα δωμάτιο ξεχωριστά και δεν τους επέτρεπαν να βγουν έξω απ’ αυτό. Η κοπέλα που ξέφυγε μας έδωσε πληροφορίες για τα μέλη του κυκλώματος, για φρουρούς, οδηγούς και άλλους ρόλους. Η ίδια όταν μας έστειλε το email βρισκόταν στην φάση που έφευγε από τη χώρα» αναφέρει στη «ΜτΚ» η υπεύθυνη ταυτοποίησης θυμάτων του Α21, Νίκη Ηλιού. «Αμέσως καταλάβαμε την σοβαρότητα της καταγγελίας. Ίσως είναι από τις μεγαλύτερες υποθέσεις που κληθήκαμε να διαχειριστούμε» τονίζει.
Σύμφωνα με τις αστυνομικές αρχές το συγκεκριμένο κύκλωμα αποκόμισε κέρδη 200.000 ευρώ μηνιαίως. Δεν αποκλείεται κάθε γυναίκα να δεχόταν καθημερινά 40-50 άτομα, μετά από ηλεκτρονικά και τηλεφωνικά ραντεβού.
«Μας πήρε τηλέφωνο και… πελάτης»
Μετά την εξάρθρωση του κυκλώματος και τη μεγάλη δημοσιότητα που έλαβε η υπόθεση, οι κλήσεις άρχισαν να αυξάνονται στο 1109. Ένας από αυτούς που κάλεσε ήταν και ένας άντρας που είχε κλείσει ραντεβού στο συγκεκριμένο ξενοδοχείο και αναρωτιόταν αν και αυτός συνευρέθηκε ερωτικά με ένα από τα θύματα του κυκλώματος.
«Ο συγκεκριμένος άντρας έκλεισε ραντεβού μέσα από ηλεκτρονική σελίδα με συνοδούς πολυτελείας, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε. Διάλεξε την κοπέλα και έκλεισε ραντεβού. Όταν η υπόθεση έγινε γνωστή, μας πήρε αμέσως τηλέφωνο και ήθελε να μάθει περισσότερα. Ρωτούσε αν ήταν όλες θύματα, τονίζοντας ότι δεν γνώριζε πως πρόκειται για κύκλωμα που εκμεταλλεύεται τις γυναίκες» αποκαλύπτει στη «ΜτΚ» η Νίκη Ηλιού.
«Ίσως ήθελε πληροφορίες, ίσως ήθελε να το βγάλει και από μέσα του και να χρειαζόταν ψυχολογική στήριξη, μπορεί βέβαια και να φοβήθηκε ότι θα μπλέξει και ήθελε να προλάβει καταστάσεις» εξηγεί για τους λόγους που μπορεί να τους κάλεσε ο συγκεκριμένος άντρας.
Καθημερινές καταγγελίες για εμπορία ανθρώπων
Η υπόθεση της Αθήνας, ίσως απλά να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου της εμπορίας ανθρώπων στη χώρα μας. Τα περιστατικά για σεξουαλική εκμετάλλευση, για οικιακοί βοηθοί και για επαιτεία φαίνεται πως είναι πάρα πολλά αλλά δύσκολα γίνονται οι καταγγελίες από τα ίδια θύματα, παρά μόνο όταν καταφέρουν να ξεφύγουν από τα μέλη των κυκλωμάτων ή τους ανθρώπους που τους εκμεταλλεύονται. Είναι πολλές οι κλήσεις όμως από πολίτες που παρατηρούν κάτι ύποπτο και ενημερώνουν με κλήση στο 1109.
«Γεια σας, στο διπλανό διαμέρισμα παρατηρώ κάτι ύποπτο, βλέπω συνεχώς άντρες να πηγαινοέρχονται. Βλέπω έναν γεροδεμένο στην πόρτα και τους ζητάει συνθηματικό για να μπουν και τα παράθυρα είναι συνήθως κλειστά» είναι μία από τις κλήσεις που δέχθηκαν στη γραμμή καταγγελιών.
«Βλέπω μία μαύρη μερσεντές να πηγαινοφέρνει συνέχεια κοπέλες», «βλέπω έναν άντρα να σπρώχνει βίαια μία κοπέλα για να μπει σε ένα διαμέρισμα» είναι κάποια άλλα ενδεικτικά μηνύματα που λαμβάνουν.
Πολλές από αυτές τις κλήσεις μπορεί να μην άξια καταγραφής, άλλα ελέγχονται όλα τα περιστατικά και δίνεται αναφορά στην ΕΛΑΣ.
«Δεχόμαστε κάθε μήνα γύρω στις 50 νέες κλήσεις, δηλαδή 50 νέα περιστατικά. Παράλληλα διαχειριζόμαστε τρέχουσες υποθέσεις και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να διαχειριζόμαστε και 150 υποθέσεις τον μήνα» σημειώνει η υπεύθυνη της ταυτοποίησης θυμάτων.
Κατά την διάρκεια της πανδημίας υπήρχε μείωση των κλήσεων, αλλά μετά την άρση άρχισε πάλι η αύξηση. «Το 2021 δεχθήκαμε 862 κλήσεις, ενώ το 2022 φτάσαμε στις 1.690 επικοινωνίες, εκ των οποίων το 80,5% αφορούσε αποκλειστικά εμπορία ανθρώπων, καθώς μας τηλεφωνούν και για άλλα. Η πλειοψηφία των αναφορών, δηλαδή το 70%, είχε να κάνει με γυναίκες θύματα, ενώ υπήρχε αύξηση και για τους άντρες θύματα κατά 4%. Το 2023 πιστεύουμε θα έχουμε ακόμα περισσότερες κλήσεις μετά από τις υποθέσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας» τονίζει η κ. Ηλιού.
Το 2022 στη γραμμή 1109 έγιναν αναφορές για 309 πιθανά θύματα σωματεμπορίας από 35 διαφορετικές εθνικότητες, ενώ το 2021 οι σχετικές αναφορές ήταν 167.
«Οι καλύτερες κλήσεις για ταυτοποίηση θυμάτων, είναι από πελάτες οίκων ανοχής, όσο κι αν φαίνεται περίεργο. Μπορεί να παρατηρήσουν κάτι ύποπτο, όπως μελανιές, να διακρίνουν φόβο στο πρόσωπο τους ή να δημιουργήσουν μία σχέση μεταξύ τους και σίγα σιγά να του εκμυστηρευτεί τον εφιάλτη της» επισημαίνει.
Ο «χάρτης» για τη Θεσσαλονίκη
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ύφεση στην σωματεμπορία ανθρώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση στη Θεσσαλονίκη, με τα περισσότερα περιστατικά εμπορίας ανθρώπων να αφορούν κυρίως την επαιτεία. «Γενικά στη χώρα, η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι αυτό που απασχολεί περισσότερο.
Ωστόσο, στη Θεσσαλονίκη στα ύψη είναι η εξαναγκαστική επαιτεία» αναφέρει η Νίκη Ηλίου και αποκαλύπτει ότι τα κυκλώματα επαιτείας μεταφέρουν στην πόλη, μαζικά, θύματα από την Βουλγαρία.
«Υπάρχουν στοιχεία και πληροφορίες για πούλμαν που καταφθάνουν από την Βουλγαρία με ολόκληρες ομάδες και οικογένειες. Τους πηγαίνουν σε ένα συγκεκριμένο κτίριο στη δυτική πλευρά της πόλης, όπου ζουν εκεί όλοι μαζί» σημειώνει.
Τα βαριά περιστατικά σεξουαλικής εκμετάλλευσης και ώθησης στην πορνεία, έχουν ελαττωθεί σημαντικά από τον καιρό που ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης αποφάσισε την «εκκαθάριση» των οίκων ανοχής από την περιοχή της Αισώπου (China Town) και τη μεταφορά τους στην Νικηφόρου Ουρανού στην περιοχή των Σφαγείων με νόμιμες άδειες και πλήρη έλεγχο.
Ενδεικτικό για την διαφορά με την Αθήνα είναι ότι εκεί λειτουργούν 400 οίκοι ανοχής, από τους οποίους οι 4-5 να έχουν νόμιμη άδεια, σύμφωνα με τον Α21. Αντίθετα, στη Θεσσαλονίκη η πλειοψηφία των οίκων ανοχής είναι νόμιμοι.
«Παλιότερα υπήρχε μεγάλη άνθιση στα κυκλώματα μαστροπείας σε Θεσσαλονίκη, Κατερίνη και Χαλκιδική, ειδικά όταν άνοιξαν τα σύνορα με την πρώην Σοβιετική Ένωση. Τώρα, επειδή δόθηκαν άδειες για οίκους ανοχής και πολλές γυναίκες είναι σε θέσεις νόμιμες, δεν έχουμε έξαρση παράνομων οίκων ανοχής. Βρισκόμαστε σε περίοδο ύφεσης» δηλώνει στη «ΜτΚ» η ποινικολόγος Ανθούλα Ανάσογλου, που στο παρελθόν έχει εκπροσωπήσει στα δικαστήρια μέλη κυκλωμάτων.
Ωστόσο, η ίδια εμφανίζεται ιδιαίτερα επιφυλακτική για το επόμενο διάστημα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Δεν ξέρουμε τι θα φέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ήδη ακούγεται ότι Ουκρανές πέφτουν θύματα και τις μεταφέρουν προς Ελλάδα και άλλες χώρες» σημειώνει η κ. Ανάσογλου.
Πίσω από κλειστές πόρτες διαμερισμάτων, δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς τι γίνεται, καθώς υπάρχουν καταγγελίες στον Α21 με συζύγους και συντρόφους που εξέδιδαν οι ίδιοι τις συζύγους και τις συντρόφους τους.
«Υπάρχουν περιπτώσεις με άντρες που προσποιήθηκαν τους ερωτευμένους, κέρδισαν την εμπιστοσύνη γυναικών και έπειτα τις εξέδιδαν. Έχουμε συναντήσει και περίπτωση με σύζυγο που εξέδιδε τη μητέρα των παιδιών τους. Μάλιστα, ο συγκεκριμένος έδινε αλκοόλ στα δύο τους παιδιά, ενός και τριών ετών, τα οποία παρουσίασαν στερητικό σύνδρομο» λέει η Νίκη Ηλιού από τον Α21.
Εν κατακλείδι, στη Θεσσαλονίκη φαίνεται πως υπάρχουν κυρίως κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων που εξαναγκάζουν τα θύματα να επαιτούν, ενώ τα κυκλώματα μαστροπείας φαίνεται να έχουν μειωθεί.
Την εξέδιδε… δίπλα στο παιδί της
Τα περιστατικά που καταγγέλθηκαν στην γραμμή 1109 και κλήθηκαν να διαχειριστούν τα μέλη του Α21 στη Θεσσαλονίκη είναι πολλά. Τα περισσότερα σοκάρουν και δείχνουν την βαρβαρότητα των διακινητών και μαστροπών στα θύματα. Μία από αυτές τις περιπτώσεις αφορά νεαρή κοπέλα που αναγκάστηκε να εκδίδεται δίπλα στο παιδί της.
Ο μαστροπός την είχε κλειδωμένη σε ένα διαμέρισμα μαζί με το παιδί της. Την κοπέλα την ανάγκαζε να εκδίδεται σε ένα από τα δωμάτια του σπιτιού και στο διπλανό δωμάτιο κρατούσε το παιδί της. Κάθε φορά που το θύμα αντιδρούσε, ο άντρας την απειλούσε λέγοντας της πως «αν δεν κανείς αυτό που σου λέω, θα φέρω το παιδί σου για του δείξω ποια είναι η μάνα του και τι κάνει».
Αιχμάλωτη οικιακή βοηθός στο Πάνορμα
Άλλες εποχές και τριτοκοσμικές χώρες θυμίζει υπόθεση με «αιχμάλωτη» οικιακή βοηθό από χώρα της Ασίας σε πολυτελές σπίτι στο Πάνορμα. Συγκεκριμένα, πριν τρία χρόνια το θύμα ήρθε από τη χώρα της στην Ελλάδα για ένα καλύτερο μέλλον. Η γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη την βρήκε και την πήρε στο σπίτι της ως οικιακή βοηθό.
Την κλείδωνε στο σπίτι όταν έλειπε η ίδια, δεν την άφηνε να μιλάει με επισκέπτη, της είχε εξαφανίσει το διαβατήριο και δεν της έδινε ούτε ένα ευρώ για τις υπηρεσίες που τις προσέφερε. Ο εφιάλτης τελείωσε, όταν το θύμα κατάφερε να μιλήσει στον γιο της γυναίκας και τον έπεισε να της δώσει το διαβατήριό της για να μπορέσει να ξεφύγει.
Το υπόγειο στην Αριστοτέλους
Μία γυναίκα εξέδιδε 25χρονη με νοητική στέρηση σε υπόγειο στον κεντρικότερο δρόμο της πόλης, στην Αριστοτέλους. Την ύποπτη κινητικότητα ανέφερε πολίτης στην γραμμή 1109 και αμέσως κινητοποιήθηκαν οι αρχές. Το θύμα είχε νοημοσύνη ενός 5χρονου παιδιού και δεν καταλάβαινε τι έκανε, ενώ η αμοιβή της από τη μαστροπό ήταν συνήθως ένα αναψυκτικό ή ένα σακουλάκι με πατατάκια.
Η εκμετάλλευση εγκύου και ανηλίκων
Τον περασμένο Νοέμβριο, οι αστυνομικές αρχές συνέλαβαν στη Θεσσαλονίκη ζευγάρι το οποίο εκμεταλλεύονταν μία 34χρονη έγκυο και την εξανάγκαζαν με χρήση σωματικής και ψυχολογικής βίας να επαιτεί σε δημόσιους χώρους. Μάλιστα, ο 51χρονος, σύμφωνα με την καταγγελία, προσπάθησε και να την βιάσει.
Πρόκειται για μία υπόθεση που αποκαλύφθηκε ύστερα από καταγγελία στο 1109, καθώς η έγκυος ήταν 8 μηνών και πάνω από 12 ώρες βρισκόταν στους δρόμους για να επαιτεί. Σύμφωνα με πληροφορίες, είχαν πείσει την γυναίκα από την Βουλγαρία να τους ακολουθήσει για να την βοηθήσουν να μαζέψει χρήματα. Όσα της υποσχέθηκαν, σαφώς, δεν τα τήρησαν και ζούσε υπό άθλιες συνθήκες.
Επίσης, μία γυναίκα από τη Θεσσαλονίκη εκμεταλλευόταν ένα 6χρονο κοριτσάκι από τη Βουλγαρία. Όλη την ημέρα την ανάγκαζε να είναι στους δρόμους, να επαιτεί και να τρέφεται από τα σκουπίδια. Η συγκεκριμένη γυναίκα υπέδειξε στις αρχές ένα «πληρεξούσιο» από την φυσική μητέρα του παιδιού που δήθεν της επέτρεπε να τη μεταφέρει όπου θέλει.
Ακόμα μία περίπτωση που σόκαρε την πόλη, είναι αυτή των γονέων που εκμεταλλεύονταν τα ίδια τους τα παιδιά για να κάνουν οι ίδιοι καλή ζωή. Η υπόθεση είχε αποκαλυφθεί το 2021 και η αστυνομία προχώρησε σε συλλήψεις. Τα τέσσερα παιδιά τους, από 3 μηνών έως 7 ετών, ήταν στους δρόμους συνεχώς και επαιτούσαν. Τα λεφτά τα έδιναν στους γονείς και οι ίδιοι τα ξόδευαν σε καζίνο και σε διασκέδαση. Τα παιδιά όταν μεταφέρθηκαν σε ίδρυμα, δεν ρώτησαν ποτέ που για τους γονείς τους…
Έκλαιγε… για τον βασανιστή της
Το σύνδρομο της Στοκχόλμης παρουσιάζουν κάποια από τα θύματα και παρά τον εφιάλτη που ζουν δεν θέλουν να αποχωριστούν τους βασανιστές τους. Μία τέτοια περίπτωση διαδραματίστηκε στη Θεσσαλονίκη και το θύμα ξέσπασε σε κλάματα μέσα στο δικαστήριο όταν καταδικάστηκε ο μαστροπός.
«Σπάραξε στο κλάμα η κοπέλα και άρχισε να λέει ότι είναι καλός άνθρωπος και πως δεν έπρεπε να πάει φυλακής. Ακούγεται περίεργο αλλά κάποια θύματα αποκτούν συναισθηματικές σχέσεις με τους μαστροπούς» αναφέρει η ποινικολόγος Ανθούλα Ανάσογλου.
Τα δήθεν γραφεία εύρεσης εργασίας
Τα κυκλώματα στη χώρα μας φαίνεται πως συνεργάζονται με δήθεν γραφεία εύρεσης εργασίας στο εξωτερικό, που εντοπίζουν θύματα και τα στέλνουν κατευθείαν στα δίχτυα μαστροπών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μίας νεαρής από τη Ρουμανία, που πήγε σε γραφείο εύρεσης εργασίας στη χώρα της και ζήτησε δουλειά στην Ελλάδα.
Από το γραφείο της πρότειναν ένα εστιατόριο σε νησί των Σποράδων και αμέσως δέχθηκε. Όταν έφτασε στο νησί, της πήραν το διαβατήριο, την βίασαν και της ανακοίνωσαν ότι από το ίδιο βράδυ θα δουλέψει σε οίκο ανοχής.
Πώς δρουν τα κυκλώματα
Τα κυκλώματα σωματεμπορίας και μαστροπείας στην Ελλάδα έχουν μέλη και παρακλάδια σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Στην ουσία πρόκειται για διεθνές κυκλώματα που συνεννοούνται μεταξύ τους και συνήθως πραγματοποιούν «ανταλλαγές».
«Κάποιος προσεγγίζει τα θύματα στη χώρα τους και έπειτα τα ωθεί σε άλλα μέλη για να τα μεταφέρουν σε άλλες χώρες» αναφέρει η ποινικολόγος Ανθούλα Ανάσογλου.
«Χρειάζονται μέλη στις χώρες καταγωγής των θυμάτων ή τουλάχιστον της ίδια εθνικότητας. Δεν είναι λίγες φορές που βρίσκουν την οικογένεια των θυμάτων στις χώρες τους, για να τα απειλούν ότι θα τους σκοτώσουν αν δεν ακολουθήσουν τις εντολές» εξηγεί για τα διεθνή κυκλώματα η υπεύθυνη ταυτοποίησης θυμάτων στον Α21, Νίκη Ηλιού.
O μεσάζων σταθμός για τα κυκλώματα, σύμφωνα με στοιχεία και μαρτυρίες, φαίνεται πως είναι η Κωνσταντινούπολη. «Είναι ένας τόπος όπου δίνουν νέα διαβατήρια, τους αλλάζουν τις ταυτότητες και γίνονται όλες οι διευκολύνσεις για να συνεχίσουν το ταξίδι» επισημαίνει η κ. Ανάσογλου.
«Έχουμε διαπιστώσει ότι τα κυκλώματα σε Αφρική, Κωνσταντινούπολη και Ελλάδα συνδέονται και συνεργάζονται. Όταν φτάνει στη χώρα μας το θύμα, την συναντά κάποιος που γνωρίζει τα πάντα για αυτήν» σημειώνει η κ. Ηλιού.
Στην Ελλάδα, τα θύματα μαστροπών ζουν συνήθως σε ξενοδοχεία και πλέον περισσότερο σε σπίτια βραχυχρόνιας μίσθωσης, πάντα υπό την σκιά ενός φύλακα. Τα περισσότερα κατάγονται από Μολδαβία, Ουκρανία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλβανία, Λευκορωσία και Αφρικανικές χώρες.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25-26.02.2023