Μια φορά κι έναν καιρό… ήταν ένας κανίβαλος, ένας κατά συρροή δολοφόνος, ένα «τέλειο» έγκλημα. Παρόλο που, στο άκουσμα μίας στυγερής δολοφονίας αποστρέφουμε το βλέμμα με αποτροπιασμό όταν το ίδιο έγκλημα αποκτά αφηγηματικό πλαίσιο και μεταφέρεται στη μεγάλη ή τη μικρή οθόνη, τις σελίδες ενός βιβλίου ή φτάνει στα αυτιά μας με τη φωνή ενός podcaster μας προ(σ)καλεί να το εξερευνήσουμε και ξυπνά τον ντετέκτιβ μέσα μας.
Κάπως έτσι γεννιέται το παράδοξο μιας «αιματοβαμμένης» ψυχαγωγίας όπου τις πιο χαλαρές στιγμές μέσα στη μέρα μας επιλέγουμε τελικά να «καταναλώσουμε» φρικιαστικές ιστορίες φόνων και να περιπλανηθούμε στα νοητικά μονοπάτια των serial killers.
Οι πλατφόρμες streaming επενδύουν στην τάση του true crime τροφοδοτώντας συνεχώς το περιεχόμενό τους με νέα ντοκιμαντέρ γύρω από αληθινούς, άλλοτε διαβόητους κι άλλοτε λιγότερο γνωστούς εγκληματίες, κρατώντας ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού που από ότι φαίνεται «διψά για αίμα».
Μία ανερχόμενη ακόμα τάση στην Ελλάδα, συγκριτικά με το εξωτερικό, είναι τα true crime podcast τα οποία όμως χαίρουν αναγνώρισης από τους ακροατές που ολοένα και αυξάνονται ζητώντας παράλληλα όλο και περισσότερες ιστορίες από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό.
«Οι ιστορίες αληθινού εγκλήματος έχουν μέσα τους το μυστήριο και σε προσελκύουν να ακούσεις τι συνέβη στον άλλον», εξηγεί στη «ΜτΚ» η Αθηνά Σαμαρά, η podcaster που αγαπά την true crime θεματική… «Μέχρι Θανάτου».
«Ξεκίνησα ως ακροάτρια podcast true crime όταν ήμουν σε μία δύσκολη περίοδο της ζωής μου. Ήθελα το μυαλό μου να φύγει από την καθημερινότητα και ως ακροάτρια true crime είχα τη δυνατότητα να έχω στα αυτιά μου κάποιον να μου διηγείται μία ιστορία χωρίς να χρειάζεται να την βλέπω. Αυτό συνεχίστηκε για αρκετό καιρό και ειδικά την περίοδο του εγκλεισμού και της πανδημίας που για όλους ήταν μία πολύ δύσκολα», αναφέρει η ίδια.
Στο ερώτημα «γιατί μας αρέσει να “χαλαρώνουμε” ακούγοντας υποθέσεις φόνων και λοιπών εγκλημάτων», η κ. Σαμαρά απαντά πως «μπορείς να αναμετρηθείς με το σκοτάδι από ασφαλή απόσταση. Μπορείς να ψηλαφίσεις τον πόνο, τον θάνατο, την ψυχοπαθολογία χωρίς όμως να αφορούν εσένα και μέσα από την ξένη ιστορία έρχεται και η δική σου λύτρωση».
Μάλιστα, το ίδιο συναίσθημα φαίνεται να βιώνει και εκείνη από την πλευρά του δημιουργού:
«Ακόμα και αν στο podcast μου πραγματευτώ μία ιστορία που δεν έχει λυθεί, έρχομαι τόσο κοντά όσο χρειάζεται για να ανακουφίσω τις δικές μου σκέψεις. Αγγίζουμε το σκοτάδι από ασφαλή απόσταση».
«Οι αστέρες του εγκληματικού πανθέου» - Το φαινόμενο Πάνος Σόμπολος
Εδώ και μερικά χρόνια ο «πρύτανης» ή «πατριάρχης» – όπως τον αποκαλούσαν γιατί κατάφερνε να μαθαίνει πρώτος όλες τις μεγάλες ειδήσεις - του αστυνομικού ρεπορτάζ, Πάνος Σόμπολος, έχει στραφεί στη συγγραφή και σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Πατάκη» έχει κυκλοφορήσει τα βιβλία «Τα εγκλήματα που συγκλόνισαν την Ελλάδα», «Τα τραγικά γεγονότα τις τελευταίας 35ετίας», «Οι αστέρες του εγκληματικού πανθέου», «Εγκλήματα γένους θηλυκού στην Ελλάδα» με πιο πρόσφατο το «Άμεση Δράση, παρακαλώ!».
Ο Πάνος Σόμπολος έχει καταφέρει να κερδίσει και με την ιδιότητα του συγγραφέα το κοινό το οποίο ακολουθεί σε κάθε νέα σελίδα τον μετρ του αστυνομικού ρεπορτάζ στο πλούσιο αρχείο του και στα βιώματά του γύρω από γεγονότα που χαράχτηκαν στη μνήμη του πανελλήνιου.
Όπως λέει στη «ΜτΚ» η Άννα Πατάκη, εκδότρια και μέλος Δ.Σ. των εκδόσεων «Πατάκη», «όλα τα βιβλία του κ. Σόμπολου έχουν εξαιρετική πορεία» καθώς «μιλάμε για έναν εμβληματικό δημοσιογράφο, με την καλύτερη έξωθεν μαρτυρία».
«Όταν μιλάμε για τα αληθινά εγκλήματα στο χώρο του βιβλίου, η απήχηση έχει να κάνει με την αναγνωσιμότητα του γράφοντος και της υπόθεσης. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση του Πάνου Σόμπολου. Ξεκίνησε να θέλει να μιλήσει για εκείνα που είχε ζήσει, είχε υπηρετήσει, είχε σκεφτεί και ό,τι γράφει είναι απόσταγμα ζωής», επισημαίνει η ίδια.
Τελικά τι μας γοητεύει στο true crime;
«Το έγκλημα δεν είναι μόνο βία, είναι ένα σχεσιακό πλέγμα που μας δίνει πληροφορίες για τους άλλους και τον εαυτό μας. Όσα βλέπουμε να γίνονται στο έγκλημα δεν τα χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή και μας δίνουν νέες πληροφορίες για εμάς». Αυτή είναι μία πρώτη εξήγηση που δίνει στη «ΜτΚ», η ψυχολόγος, συστημική – οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας Ελένη Σαμπάνη στην απόπειρά της να απαντήσει στο παραπάνω ερώτημα το οποίο μάλιστα αναδείχθηκε ιδιαίτερα πριν λίγους μήνες σε συνδυασμό με τη θεματική «ειδωλοποίηση των εγκληματιών» όταν το κοινό της πλατφόρμας του ΝETFLIX καθηλώθηκε από την ιστορία του Τζέφρι Ντάμερ, του κανίβαλου του Μιλγουόκι, ανεβάζοντας την σειρά “Dahmer – Monster: The Jeffrey Dahmer Story” στο top 10 της πλατφόρμας από τις πρώτες κιόλας μέρες κυκλοφορίας της.
«Στις καθημερινές μας επαφές μπορεί να παίρνουμε κάποιες εικόνες για τον εαυτό μας, για το πώς ζούμε τη ζωή μας, τι άνθρωποι είμαστε κλπ. οι οποίες όμως είναι πιο συνηθισμένες. Αντίθετα το έγκλημα που θα το δούμε και μέσω της τέχνης προσκαλεί κομμάτια μας και ανάγκες μας που δεν έρχονται συχνά στο προσκήνιο. Μπορεί μέσα από φαντασιακό επίπεδο της τέχνης να ικανοποιούμε κάποιες ανάγκες μας όπως τη σχέση μας με τον έλεγχο, την κυριαρχία, τη νίκη, το ότι τα καταφέρνουμε και αυτό παραπέμπει στο ότι αξίζουμε», εξηγεί η κ. Σαμπάνη.
Παράλληλα, η ίδια τονίζει πως μέσω της θέασης, της ακρόασης ή της ανάγνωσης υποθέσεων εγκλημάτων «ζούμε μία εμπειρία χωρίς να πρέπει να αναμετρηθούμε με το κόστος της. Τη ζούμε από ασφάλεια. Γινόμαστε το κομμάτι ενός ανθρώπου που κάνει όσα βλέπουμε και ξέρουμε ότι θα επιστέψουμε στον εαυτό μας μόλις σταματήσουμε. Ίσως κάποιοι μέσα από αυτό να ζουν και μία ζωή που δεν μπορούν να έχουν».
Τέλος, σύμφωνα με την ψυχολόγο, ενδέχεται μέσω του μυστηρίου «ενεργοποιείται» το αστυνομικό δαιμόνιο που κρύβουμε μέσα μας και να γινόμαστε «ντετέκτιβ από τον καναπέ» μας γιατί έτσι «επενδύουμε ποιότητες του εαυτού μας που μπορεί να μην έχουμε αναπτύξει στην κανονική μας ζωή γιατί μπορεί να μας απαγορεύεται ή να μην έχουμε τα περιθώρια. Δοκιμάζουμε τα όριά μας, γινόμαστε δημιουργικοί. Ακόμα κι αν σε κάποιον απλά αρέσει να λύνει μυστήρια στο πλαίσιο ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού μπορεί η ζωή του να μην έχει καμία σχέση με αυτό και μέσω του παιχνιδιού να ικανοποιείται».