Στις δημοσκοπήσεις οι σχολιαστές αλλά και τα εκλογικά επιτελεία εστιάζουν στη διαφορά ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας. Αυτό το νούμερο χρησιμεύει προκειμένου να δείξει κατά πόσο είναι δυνατή μια ανατροπή. Ωστόσο, δεν είναι αυτό που παίζει ρόλο για την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας.
Η αυτοδυναμία εξαρτάται από τον αριθμό των κομμάτων που θα μπουν στη Βουλή με τις εκλογές της 7ης Ιουλίου και από τα υπόλοιπα των κομμάτων που δεν θα μπουν. Σύμφωνα με το νόμο, για κάθε 1% που παίρνουν τα εκτός Βουλής κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές, το ποσοστό της αυτοδυναμίας μειώνεται κατά 0,4%, ξεκινώντας από το 40,4 ως «οροφή» για τον υπολογισμό.
Στη θεωρητική, δηλαδή, περίπτωση, που τα εκτός Βουλής κόμματα έπαιρναν 0%, θα απαιτούνταν ποσοστό 40,4%. Για ποσοστό 1%, η αυτοδυναμία θα απαιτούσε 40%, για 6% το ποσοστό θα έπεφτε στο 38% και για ποσοστό 10% θα έφτανε στο 36,4%.
Άρα, το κλειδί για τον υπολογισμό των εδρών και την κατανομή τους είναι η είσοδος των μικρών κομμάτων στη Βουλή αλλά και ο αριθμός των ψήφων τους, όπως θα δούμε. Ήδη, δύο κόμματα με κοινοβουλευτική παρουσία έως τώρα, το Ποτάμι και οι ΑΝΕΛ, δεν κατεβαίνουν στις εκλογές, έχοντας αποσπάσει ποσοστό συνολικά 2,3%, καθώς και μια σειρά από μικρότερα.
Στις ευρωεκλογές το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων έφτασε στο 21%. Σε ένα τέτοιο σενάριο εθνικών εκλογών, η Νέα Δημοκρατία θα είχε άνετη αυτοδυναμία.
Το σπάσιμο της Β’ Αθηνών άλλαξε τα δεδομένα
Με το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών σε μικρότερες, τα δεδομένα για την κατανομή των εδρών επηρεάζουν όλες τις εκλογικές περιφέρειες. Η Β’ Αθηνών, μακράν μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια με 44 έδρες έως τώρα, πλέον έσπασε σε τρεις τομείς: στο Νότιο Τομέα με 18 έδρες, στον Βόρειο Τομέα με 15 και στο Δυτικό με 11 έδρες. Επίσης, η περιφέρεια Αττικής μοιράστηκε σε δυο τομείς, ενώ οι έδρες που δίνουν συνολικά μειώθηκαν από 15 σε 14. Έτσι, η Ανατολική Αττική θα δώσει 10 έδρες και η Δυτική 4.
Οι άλλοτε κραταιές αυτές περιφέρειες έδιναν πάντοτε έδρες στα μικρά κόμματα. Μετά την κατάτμηση, όμως, μόνο ο Νότιος Τομέας και προφανώς ο Βόρειος θα δώσουν έδρες «στους μικρούς». Το πού θα «πέσουν» οι έδρες αυτών στην υπόλοιπη Ελλάδα έχει να κάνει με τον αριθμό των ψήφων που θα λάβουν ανά εκλογική περιφέρεια και όχι με το συνολικό ποσοστό τους, όπως είναι η εντύπωση.
Έτσι, ένα κόμμα μπορεί να λάβει πολύ υψηλό ποσοστό σε μια μικρή εκλογική περιφέρεια και να πάρει 3% πανελληνίως και να μπει στη Βουλή, αλλά να καταλάβει έδρα σε μεγάλη περιφέρεια, στην οποία πήρε χαμηλό ποσοστό με μεγάλο όμως αριθμό ψήφων.
Ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Στατιστικής, διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Πολιτικής Έρευνας του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ Θεόδωρος Χατζηπαντελής εξηγεί το σύστημα και τις αλλαγές. «Η κατανομή των εδρών έχει να κάνει με τον αριθμό των ψήφων και όχι με τα ποσοστά», τονίζει στη «ΜτΚ». «Απλοϊκά μιλώντας, η γενική ιδέα του συστήματος είναι να ελαχιστοποιηθεί η δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων, να ‘εξυπηρετηθούν’ όσο το δυνατόν περισσότεροι, βλέποντας το κόμμα τους να παίρνει έδρα. Δεν έχει σημασία αν το τάδε κόμμα στη δείνα περιφέρεια έχει 20% και στην παραπέρα περιφέρεια έχει 10%, γιατί ο αριθμός των ψήφων στο 10% μπορεί να είναι μεγαλύτερος».
Οι έδρες στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Εξετάζοντας μία προς μία τις περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας, βλέπουμε ότι η Α’ Θεσσαλονίκης, ως δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας μετά το Νότιο Τομέα της Αθήνας, θα δώσει έδρα σε όλα τα κόμματα. Η Β’ Θεσσαλονίκης με 9 έδρες είναι «μεγαλούτσικη» και η περιφέρεια Σερρών με 6 έδρες «μικρομέγαλη».
Η Πιερία και η Πέλλα είναι τετραεδρικές, ενώ το Κιλκίς, η Ημαθία και η Χαλκιδική τριεδρικές. «Αυτό σημαίνει ότι η Α’ Θεσσαλονίκης θα έχει εκπροσώπηση από βουλευτές όλων των κομμάτων που θα μπουν στη Βουλή. Το πιθανότερο είναι ότι και η Β’ Θεσσαλονίκης θα δώσει έδρα σε όλους.
Στις υπόλοιπες περιφέρειες θα πάρουν έδρες ο πρώτος και ο δεύτερος, ίσως και ο τρίτος. «Εάν ο τρίτος ή ακόμη και μικρότερο κόμμα έχει μεγάλη δύναμη στη Βόρεια Ελλάδα και αριθμό ψήφων μεγαλύτερο από άλλες περιφέρειες της χώρας σε κάποια μικρή της Βόρειας Ελλάδας, πιθανώς να βγάλει εκεί έδρα.
Έχουμε δει περιπτώσεις σε τετραεδρικές να παίρνει τρεις έδρες το πρώτο κόμμα και η τέταρτη να πηγαίνει σε πολύ μικρό κόμμα ή ακόμη και να παίρνει και τις τέσσερις το πρώτο κόμμα, διότι έτσι «έπεσε» από τη δεύτερη κατανομή. Από τη στιγμή, όμως, που δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς ακριβώς θα διαμορφωθεί η σύσταση της Βουλής από πλευράς αριθμού κομμάτων, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με σιγουριά για την κατανομή των εδρών. Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν άσκηση επί χάρτου άνευ μεγάλης σημασίας», τονίζει ο κ. Χατζηπαντελής.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23 Ιουνίου 2019