Η οικονομική καταιγίδα που έφερε η επέλαση του COVID-19 στο επιχειρείν δοκίμασε τις αντοχές της αγοράς που κλήθηκε να προσαρμοστεί στις πρωτόγνωρες συνθήκες που διαμορφώθηκαν. Μετά την δεκαετή οικονομική κρίση και τα μνημόνια κι ενώ μόλις είχαν αρχίσει να αχνοφαίνονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, η πανδημία «χτύπησε» ανελέητα την παραγωγική δραστηριότητα βυθίζοντας την οικονομία ξανά σε ύφεση.
Οι οικονομικές συνέπειες του κορονοϊού στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό όπως και η κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης προβληματίζουν επιχειρήσεις και εργαζόμενους ενώ από το μέγεθος της ύφεσης που θα φανεί από τον Οκτώβριο θα κριθεί και το πραγματικό οικονομικό αποτύπωμα που άφησε πίσω της η κρίση.
Η «ΜτΚ» δίνει το λόγο στους ανθρώπους της αγοράς οι οποίοι εκφράζουν τους φόβους, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τις προσδοκίες τους για την «επόμενη μέρα» της πανδημίας στην πραγματική οικονομία. Κοινή συνισταμένη των τοποθετήσεών τους είναι πως η έλλειψη ρευστότητας «στραγγαλίζει» τις επιχειρήσεις απειλώντας την επιβίωσή τους. Παράλληλα, οι απαιτήσεις και οι εγγυήσεις που ζητούν οι τράπεζες για να διοχετεύσουν δάνεια αποκλείουν πολλές επιχειρήσεις από την δανειοδότηση και επιτείνουν την οικονομική τους ασφυξία, αποτελώντας τροχοπέδη στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας.
«Πρόβλημα επιβίωσης»
«Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις σοβαρές οικονομικές συνέπειες της κρίσης, η οποία άλλαξε καταναλωτικές συνήθειες, καθώς έφερε ανασφάλεια, αβεβαιότητα, ακόμη και φόβο, στοιχεία που επηρεάζουν αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση. Αρνητικά όμως επηρεάζονται από την αβεβαιότητα και οι επενδύσεις, ενώ είναι φανερό το πλήγμα που δέχθηκαν ιδιαίτερα σημαντικοί τομείς της οικονομίας μας όπως ο τουρισμός και οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που εξαρτώνται από αυτόν» υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΕΒΕΘ, Ιωάννης Μασούτης.
Παραθέτει μάλιστα στοιχεία έρευνας του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, σύμφωνα με τα οποία δύο στους τρεις καταναλωτές του νομού Θεσσαλονίκης δηλώνουν πως έχουν μειώσει τις επισκέψεις τους στην αγορά και στα εμπορικά καταστήματα σε σχέση με την προ της πανδημίας περίοδο, ενώ μόλις το 25% προβλέπει ότι η ζωή θα επανέλθει στην προ της πανδημίας κατάσταση μέχρι το φθινόπωρο του 2020. «Είναι συνεπώς προφανής μια αισθητή μείωση της κατανάλωσης», αναφέρει.
Ο κ. Μασούτης επισημαίνει πως «το κλείσιμο της αγοράς και η μειωμένη ζήτηση ακόμη και μετά το άνοιγμα των καταστημάτων δημιούργησε στις επιχειρήσεις σοβαρότατο πρόβλημα ρευστότητας που απειλεί την ίδια την επιβίωση τους. Αυτό είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα της αγοράς τη στιγμή αυτή».
Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΒΕΘ που επικαλείται ο κ. Μασούτης, οι επιχειρήσεις σε ποσοστό 90% δηλώνουν πολύ ή αρκετά αρνητικά επηρεασμένες από την πανδημία και την επακόλουθη κρίση. Παράλληλα, από όλα τα μέτρα στήριξης της πολιτείας, το πιο δημοφιλές είναι η έκπτωση της τάξης του 25% στην περίπτωση εμπρόθεσμης πληρωμής ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων, ενώ υψηλά επίπεδα αποδοχής εμφανίζει και η έκπτωση της τάξης του 40% στο μίσθωμα επαγγελματικής στέγης, η αναστολή πληρωμής φόρων και η καταβολή της αποζημίωσης ειδικού σκοπού 800 ευρώ.
Επαρκή και αποτελεσματικά κρίνει τα μέτρα στήριξης το 43% των ερωτώμενων επιχειρήσεων, ενώ το 38% τα θεωρεί ανεπαρκή και αναποτελεσματικά. Το σχέδιο επανεκκίνησης της οικονομίας κρίνεται σε ποσοστό 66% σωστό και μάλλον σωστό και το 25% το θεωρεί λάθος και μάλλον λάθος.
Για το πρόβλημα της ρευστότητας, προέκυψε ότι το 61% των ερωτηθέντων έχει αιτηθεί δάνειο με την εγγύηση του “Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19” από την τράπεζα, με την οποία συνεργάζεται, ενώ το 39% δεν έχει αιτηθεί.
Από αυτές που ζήτησαν χρηματοδότηση, το 64% δηλώνει ότι μέχρι σήμερα δεν έχει απαντηθεί το αίτημα του, το 17% έλαβε έγκριση και το 18% εισέπραξε απόρριψη.
Ωστόσο όσοι έλαβαν έγκριση δεν έχουν λάβει ακόμη το αιτηθέν δάνειο σε ποσοστό 97%, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων δεν έχει δει ακόμη τα χρήματα του Ταμείου Εγγυοδοσίας στο ταμείο τους.
Οι μισές επιχειρήσεις που είδαν το αίτημα τους να απορρίπτεται θεωρούν πως αυτό οφείλεται στους επιπλέον κανόνες επιλεξιμότητας (τραπεζικά κριτήρια), που έθεσε η τράπεζα και μόνο το 23% αποδίδει την απόρριψη στους κανόνες επιλεξιμότητας του Ταμείου Εγγυοδοσίας.
Οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για την χορήγηση δανείου με την εγγύηση του Ταμείου Εγγυοδοσίας χαρακτηρίζονται ως πολύ ή σχετικά αυστηρές/πολύ δύσκολες από το 59% των επιχειρήσεων ενώ οι διαδικασίες έγκρισης δανείου με την εγγύηση του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19 από τις συνεργαζόμενες τράπεζες χαρακτηρίζονται ως πολύπλοκες και χρονοβόρες σε ποσοστό 62%.
Καταλήγοντας, ο Ιωάννης Μασούτης υπογραμμίζει ότι «είναι απαραίτητη μία διαφορετική αντιμετώπιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος από την κυβέρνηση, ώστε να ενεργοποιηθούν οι απαραίτητες ενέσεις ρευστότητας. Όσο δεν παρέχεται η απαραίτητη ρευστότητα για την κάλυψη προηγούμενων υποχρεώσεων και την στήριξη των επιχειρήσεων, η κατάσταση θα βαίνει επιδεινούμενη και φοβάμαι ότι θα δούμε σύντομα κλείσιμο επιχειρήσεων και αύξηση της ανεργίας. Είναι συνεπώς απαραίτητο οι δράσεις να γίνουν άμεσα».
«Θεμέλιος λίθος της οικονομίας οι εξαγωγικές επιχειρήσεις»
«Ο κορονοϊός δημιούργησε αναμφίβολα σημαντικά προβλήματα στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, τα οποία συνεχίζουν να υφίστανται, αλλά παρά τις δυσκολίες οι εξαγωγείς μεγιστοποίησαν την απόδοσή τους και απέδειξαν για μία ακόμη φορά ότι αποτελούν το θεμέλιο λίθο της ελληνικής οικονομίας. Με συνέπεια στους χρόνους παράδοσης και προσαρμοστικότητα στις απαιτήσεις των πελατών τους, αναδείχθηκαν πανηγυρικά νικητές. Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν, καθώς αν εξαιρέσουμε τα πετρελαιοειδή οι εξαγωγές στο α’ τετράμηνο 2020 αυξήθηκαν κατά 1,9%, με τα τρόφιμα και τα χημικά να πρωταγωνιστούν», αναφέρει ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Γιώργος Κωνσταντόπουλος.
Για την αντιμετώπιση των οικονομικών παρενεργειών της κρίσης από την κυβέρνηση, σημειώνει πως «τα μέτρα στήριξης ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση και βοήθησαν τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Στον ΣΕΒΕ προτείναμε πρόσθετα μέτρα αναφορικά με τη ρευστότητα των επιχειρήσεων και την αντιμετώπιση διαδικαστικών προβλημάτων εξαγωγικού χαρακτήρα, όπως η διευκόλυνση μετακινήσεων και η χορήγηση βεβαιώσεων καλής υγείας στους οδηγούς διεθνών μεταφορών».
Ταυτόχρονα, καλεί και τις τράπεζες να συμβάλλουν στην προσπάθεια υπέρβασης της κρίσης. «Οι επιχειρήσεις-μέλη του ΣΕΒΕ έκαναν χρήση σε μεγάλο βαθμό των χρηματοδοτικών εργαλείων, αλλά σε όλη αυτή την προσπάθεια θα πρέπει να συνεισφέρουν από την πλευρά τους και οι τράπεζες και να ελαττώσουν τις απαιτήσεις τους. Παρά τις χρηματοδοτήσεις και τις εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου, τα κριτήρια για την ένταξη των πληγέντων επιχειρήσεων στα προγράμματα στήριξης παραμένουν πολύ αυστηρά με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να εξαιρούνται. Είναι μία ευκαιρία για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αυξήσουν το πελατολόγιό τους, αρκεί να προσαρμοστούν στις υφιστάμενες συνθήκες», αναφέρει.
Αναφορικά με την πιθανότητα να κατεβάσουν ρολά πολλές επιχειρήσεις από το φθινόπωρο, θεωρεί πως αυτό θα εξαρτηθεί από ένα πιθανό δεύτερο κύμα της πανδημίας, εκφράζοντας ταυτόχρονα την πεποίθησή του «ότι οι ελληνικοί και ευρωπαϊκοί μηχανισμοί θα λειτουργήσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά για να αποφύγουμε ένα δεύτερο καθολικό lockdown και την έκρηξη λουκέτων».
«Παράγω και εξάγω»
Την ίδια στιγμή, πιστεύει ακράδαντα πως η Ελλάδα μπορεί να μετασχηματιστεί υιοθετώντας το δόγμα «Παράγω και Εξάγω». «Στον ΣΕΒΕ έχουμε υποστηρίξει εμφατικά και για πολλά χρόνια το μοντέλο «Παράγω και Εξάγω». Η Ελλάδα έχει όλα τα φόντα να προσανατολιστεί προς αυτό το μοντέλο και να δημιουργήσει στρατηγική εξωστρέφειας και ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής. Αν συνδυάσουμε τη στρατηγική αυτή με δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, ώστε να προσαρμοστούμε έγκαιρα στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, τότε η οικονομία μας θα ανακάμψει και με μεγαλύτερους ρυθμούς από τους προβλεπόμενους», τονίζει.
Συνεχίζοντας, προσθέτει πως «στον ΣΕΒΕ έχουμε θέσει ως στόχο οι εξαγωγές αγαθών ως ποσοστό του ΑΕΠ να ανέλθουν σε 25% από 18% που είναι σήμερα και σε 50% από 37% που είναι σήμερα αν υπολογίσουμε και τις υπηρεσίες. Μέχρι στιγμής έχουμε καταφέρει να σημειώσουμε μεγάλη πρόοδο αλλά για να συνεχίσουμε πρέπει να αναπτύξουμε ακόμη περισσότερες δράσεις εξωστρέφειας με επίκεντρο επιχειρήσεις που βρίσκονται στις ελληνικές περιφέρειες, πέραν των μεγάλων αστικών κέντρων. Αυτή τη στιγμή επικρατεί το παράδοξο ότι το 20% των επιχειρήσεων πραγματοποιεί το 80% των εξαγωγών, ενώ το υπόλοιπο 80% των επιχειρήσεων έχει μία αναιμική εξαγωγική δραστηριότητα».
Για τα 32 δισ. ευρώ της Ε.Ε., υποστηρίζει πως «η πρόταση αυτή αφορά σε δράσεις που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά μας και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας στο μέλλον. Επομένως με αυτό ακριβώς το σκεπτικό θα πρέπει να γίνει η προτεραιοποίηση της κατανομής των πόρων. Θα πρέπει να εστιάσουμε σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης, με επίκεντρο κλάδους όπως τα τρόφιμα, τα χημικά και τα βιομηχανικά. Επίσης, θα πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω την τουριστική βιομηχανία, καθώς δημιουργεί πολλαπλασιαστικά οφέλη και σε άλλους κλάδους της οικονομίας».
«Έλλειψη ρευστού, στάση εμπορίου»
«Έλλειψη ρευστού, στάση εμπορίου έλεγαν οι παλιοί και αυτό τα λέει όλα. Δεν κινείται τίποτε στην αγορά, ο τουρισμός θα αποτελέσει για φέτος ανάμνηση, συνεπώς χιλιάδες επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με το φάσμα του αφανισμού. Όσο η ρευστότητα είναι το ζητούμενο τόσο η αγορά με εκατομμύρια απασχολουμένους και εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις θα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού», επισημαίνει ο Μιχάλης Ζορπίδης, πρόεδρος του ΕΕΘ.
Για την κυβερνητική αντίδραση στις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, εκτιμά πως «η κυβέρνηση δεν έδειξε την ίδια ετοιμότητα με την υγειονομική κρίση, δεν ήταν το ίδιο καλά προετοιμασμένη. Προχώρησε σε ορθά μέτρα αλλά πολύ καθυστερημένα, ενώ σε κάποια άλλα έκανε την λανθασμένη επιλογή να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα τις τράπεζες».
Αφήνει αιχμές για τη στάση των τραπεζών στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας, καθώς θεωρεί ότι «είναι λάθος να βάζουμε τα τραπεζικά κριτήρια και την κερδοσκοπική λογική των τραπεζών στο πρόγραμμα ανόρθωσης της οικονομίας. Οι τράπεζες έχουν μάθει να δουλεύουν για να βγάζουν λεφτά. Τα στελέχη τους έχουν την νοοτροπία να δίνουν δάνεια, όχι για να βοηθήσουν μία επιχείρηση να ορθοποδήσει αλλά για να βγάζει κέρδη η τράπεζα. Η κατάσταση αυτή μας οδήγησε στο σημερινό τέλμα». Όπως αναφέρει, «παρά τις ανακοινώσεις για εκατοντάδες δισεκατομμύρια που έχουν εγκριθεί για να στηριχθούν οι επιχειρήσεις, κανείς δεν έχει εισπράξει ούτε μισό ευρώ. Την ώρα που όλη η Ευρώπη φωνάζει για ενισχύσεις και όχι για δάνεια, εμείς επιμένουμε στα δάνεια, λες και αν υπερχρεώσουμε κάποιον θα τον βοηθήσουμε να ορθοποδήσει».
Παράλληλα, υποστηρίζει πως το πιθανότερο σενάριο είναι «να υπάρξουν λουκέτα από τον Σεπτέμβριο». Επικαλείται επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας σύμφωνα με τα οποία «ο τουρισμός εισφέρει περίπου 20 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση στην ελληνική οικονομία. Φέτος το ποσό αυτό δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 5 δις. Άρα θα λείψουν από την χώρα 15 δις. ευρώ!» Σχετικά με την ανεργία, εκτιμά ότι «θα εκτιναχθεί σε πρωτοφανή επίπεδα».
Ο πρόεδρος του ΕΕΘ σημειώνει πως «μόνο από την ρευστότητα εξαρτάται η αγορά και η οικονομία. Πρέπει να πέσουν λεφτά στην αγορά. Χωρίς καθυστερήσεις. Δημόσιες επενδύσεις σε έργα υποδομής, ώστε να δημιουργούνται θέσεις εργασίας και ενίσχυση της κατανάλωσης, ώστε να στηριχθούν οι επιχειρήσεις και να καταφέρουν να επιβιώσουν». Συνεχίζοντας, προσθέτει ότι «τα δισεκατομμύρια που διαθέτουν η ΕΚΤ και η ΕΕ για να σώσει την οικονομία πρέπει να φτάσουν εκεί που υπάρχει πραγματική ανάγκη. Και γρήγορα. Να μην χαθούν στο δρόμο». Ταυτόχρονα, πιστεύει ότι «ένα γενναιόδωρο κονδύλι θα πρέπει να δοθεί για να πάνε οι Έλληνες διακοπές. Θα πρέπει να επεκταθεί το πρόγραμμα του Κοινωνικού Τουρισμού με μεγαλύτερα ποσά και με πολύ περισσότερους δικαιούχους. Αλλά το Δελτίο Κοινωνικού Τουρισμού θα πρέπει να περιλάβει όλη την αλυσίδα των επαγγελμάτων του τουρισμού: από τη μετάβαση και τη διαμονή μέχρι τη διατροφή και την ψυχαγωγία. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει κάποιες επιχειρήσεις να επιβιώσουν», καταλήγει.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 05.07.2020.