Στη ζωή των κοινωνιών υπάρχουν, μικρές, ή μεγάλες, περίοδοι συνέχειας.
Οι κοινωνίες αποδέχονται, ή επιβάλλεται σε αυτές, ένα σύστημα αξιών με το οποίο ζουν μέχρι που το σύστημα αυτό δεν μπορεί να ρυθμίσει τις σχέσεις τους.
Στην ελληνική κοινωνία, επιβλήθηκε ένα αξιακό σύστημα, μετά τον Εμφύλιο, από τους νικητές της διαμάχης.
Αυτό το σύστημα έφθασε στα όριά του τη δεκαετία του '60 και προκειμένου να διατηρηθεί, οδηγήθηκε στη δικτατορία του'67.
Τα αξιακά συστήματα, όμως, μπορεί να επιβάλλονται με την ιδεολογία, όχι, όμως, με την ωμή βία. Πρέπει να γίνονται αποδεκτά από τις κοινωνίες και να λειτουργούν αποτελεσματικά για τις ανάγκες τους.
Η αμφισβήτησή τους, γίνεται, συνήθως, με εκρήξεις. Είναι οι λεγόμενες τομές στη συνέχεια.
Το Πολυτεχνείο του οποίου την 46η επέτειο τιμούμε σήμερα, αποτελεί μία τέτοια τομή. Δεν έριξε τη δικτατορία, αλλά είναι τομή.
Η δικτατορία έπεσε από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την τουρκική εισβολή, αλλά το Πολυτεχνείο εκδήλωσε την αντίδραση του ελληνικού λαού στην δικτατορία η οποία, δικτατορία, εξέφραζε κατά ακραίο και απροκάλυπτο τρόπο τη μετεμφυλιακή εξουσία στη χώρα.
Από αυτήν την άποψη το Πολυτεχνείο αποτελεί τομή στη νεότερη ελληνική συνέχεια.
Στην ιστορική εξέλιξη μπορεί η τομή να είναι μικρή, αλλά στην εξέλιξη των ιδεών υπήρξε σημαντική.
Η ελληνική κοινωνία ζητούσε κάτι άλλο. Ενδεχομένως να μην είχε συνείδηση του τι ήθελε, αλλά δεν ήθελε αυτό που βίωνε.
Και έτσι, ήρθε η μεταπολίτευση, η οποία επέβαλε το δικό της αξιακό σύστημα. Ένα σύστημα το οποίο σταδιακά κατέρρευσε με σημείο τομής την Ελλάδα των μνημονίων.
Μετά τα μνημόνια η χώρα αναζητά μια νέα σύνθεση. Τι είναι και πού πηγαίνει.
Η Ελλάδα ή δεν επηρεάστηκε από τις αλλαγές που συνέβησαν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες μεσούσης της δικτατορίας, ή επηρεάστηκε καθυστερημένα και εξ' αντανακλάσεως.
Όταν η Ελλάδα είχε δικτατορία, στην Ευρώπη συνέβη ο Μάης του '68. Ο Μάης αποτέλεσε τομή στην ευρωπαϊκή εξέλιξη, όπως, αργότερα το Πολυτεχνείο στην Ελλάδα. Το περιεχόμενο, όμως, των εξεγέρσεων ήταν διαφορετικό, διότι και οι κοινωνίες είχαν διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Η ελληνική κοινωνία ενσωμάτωσε σταδιακά το ιδεολογικό περιεχόμενο του Μάη '68.
Οι εξεγέρσεις που αποτελούν τομές, δεν έχουν διάρκεια και συνέχεια. Αφήνουν το στίγμα τους και υποχωρούν.
Η επόμενη μεγάλη τομή, μετά το Μάη, στην Ευρώπη και το Πολυτεχνείο στην Ελλάδα ήταν το 1989 όταν κατέρρευσαν τα καθεστώτα του Ανατολικού Συνασπισμού.
Αναδύθηκαν νέες ανάγκες, σε σημείο που ο περίφημος Φουκουγιάμα να μιλήσει για το τέλος της ιστορίας, με την επικράτηση του φιλελευθερισμού.
Ο Φουκουγιάμα, όμως, όπως και άλλοι Αμερικανοί διανοητές, έχουν αλλάξει γνώμη. Μπορεί από το 1989 ως σήμερα να επικράτησε ο πολιτικός -και οικονομικός- φιλελευθερισμός αλλά, τώρα, και αυτός βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Η επανάσταση που συνέβη, και απειλεί το παλιό σύστημα, η τομή που λέγαμε, είναι στην τεχνολογία. Η τεχνολογία, φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και διαμορφώνει πολυπολιτισμικές κοινωνίες πολύ πιο εύκολα από ό,τι άλλες ιστορικές περίοδοι.
Και το ερώτημα, τώρα, που ζητά επιτακτικά απάντηση είναι: έρχεται ο πολυπολιτισμός σε αντίθεση με τις φιλελεύθερες αξίες (ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα, κράτος δικαίου κλπ);
Πως μπορεί να υπάρξει ο πολυπολιτισμός με το πολιτικό σύστημα που γνωρίσαμε; Πως μπορεί να ενταχθούν στο φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα άνθρωποι διαφορετικών ταυτοτήτων που φέρουν μαζί τους τις δικές τους αντιλήψεις και μάχονται μέχρι θανάτου γι αυτές;
Η αντίληψη περί μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης με τους ανθρώπους να έχουν την ιδιότητα του παγκόσμιου πολίτη δεν μπόρεσε, ευτυχώς, να επικρατήσει.
Και το ερώτημα, σήμερα, που οδηγεί σε μια νέα εξέγερση (τομή που λέγαμε) είναι: ποιο θα είναι το νέο διακύβευμα στις κοινωνίες όπως έχουν διαμορφωθεί και ποια η επόμενη ημέρα που θα ξημερώσει;
Σe αυτό το ερώτημα δεν υπάρχει, προς το παρόν, απάντηση.
Και αυτό είναι το σημερινό, επικίνδυνο, αδιέξοδο.