Της Δέσποινας Βογιατζόγλου
Ένα έργο που στοχεύει να συμβάλει στην αειφόρο και ορθολογική διαχείριση του πάρκου της πόλης, στην ανάδειξη και προστασία της ιστορικής του ταυτότητας και στην αύξηση της λειτουργικότητας του για αναψυχή ξεκινά το επόμενο διάστημα στην Νάουσα, με το έργο «Αναβάθμιση - ανάδειξη του ιστορικού πάρκου», συνολικού προϋπολογισμού 1,6 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι η ανάδειξη της περιβαλλοντικής, ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας του τοπόσημου, που αποτελεί μέλος του δικτύου Ιστορικών Κήπων του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το Δημοτικό Πάρκο της Νάουσας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και αξία, μιας και αποτελεί ταυτόχρονα ιστορικό τόπο ιδιαίτερης σημασίας, καθώς εκεί βρίσκεται το Μνημείο Θυσίας στο χώρο όπου τον Απρίλιο του 1822 συνέβη το αποτρόπαιο γεγονός της σφαγής Ναουσαίων Ηρώων από τους Τούρκους, αλλά και σπάνιο Μνημείο Αρχιτεκτονικής Τοπίου, με ιδιαίτερο βοτανολογικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, το οποίο σύμφωνα και με το Συμβούλιο της Ευρώπης, αποτελεί μέρος της Τοπιακής Κληρονομιάς (Landscape Heritage) του Δικτύου HEREIN.
Τον Μάιο του 2021 το πάρκο της Νάουσας εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Κήπων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ERHG) ως πλήρες μέλος. Επρόκειτο για το πρώτο ελληνικό πάρκο, που εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ιστορικών Κήπων. Το πάρκο της Νάουσας είναι ένας ιστορικός χώρος, είναι ο χώρος θυσίας στο Ολοκαύτωμα της Νάουσας, που συνέβη στις 13 Απριλίου 1822. Το πάρκο πήρε την τελευταία του, μορφή πριν περίπου 60 χρόνια επί δημαρχίας Φιλώτα Κόκκινου. Διαθέτει πλούσια φυτική κάλυψη. Η δημοτική αρχή εκμεταλλεύτηκε τη δυνατότητα δικτύωσης με τα σημαντικότερα πάρκα στην Ευρώπη, για την ανταλλαγή καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας.
Η Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Κήπων πιστοποιήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης τον Οκτώβριο 2020. Φορέας διαχείρισης της Διαδρομής είναι το δίκτυο ERHG-European Route of Historic Gardens. Αποτελεί μία μη κερδοσκοπική Ένωση με έδρα την Ισπανία και μέλη σε έξι χώρες: Γερμανία, Γεωργία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία και Πορτογαλία. Βασικός σκοπός της Ένωσης είναι η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης, της γνώσης και του σεβασμού για τους ιστορικούς κήπους, όπως αυτοί ορίζονται από τη Διεθνή Επιτροπή Ιστορικών Κήπων ICOMOS-IFLA στη Χάρτα της Φλωρεντίας.
Η διάκριση αυτή αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, καθώς δίνεται η δυνατότητα δικτύωσης του δήμου με τα σημαντικότερα πάρκα στην Ευρώπη, η ανταλλαγή καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, με σεβασμό στο περιβάλλον και την ιστορία. Παράλληλα, δημιουργούνται ευκαιρίες τουρισμού υψηλού επιπέδου, καθώς και αξιοποίησης χρηματοδοτικών «εργαλείων», με σεβασμό στην κληρονομιά και την ταυτότητα της περιοχής.
Ανάγκη η ουσιαστική διαμόρφωση του δημοτικού πάρκου
Το κίνητρο για τις αλλαγές στο πάρκο ήταν η εικόνα φθοράς με το πέρασμα περίπου 70 χρόνων από την τελευταία και ουσιαστικότερη διαμόρφωση του δημοτικού πάρκου, η χρηστική βελτίωση και η ενίσχυση της ταυτότητας της περιοχής παρέμβασης.
«Αυτά τα δεδομένα αποτέλεσαν αιτία προβληματισμού και ταυτόχρονα επιθυμία της σημερινής δημοτικής αρχής για την αναβάθμιση, προβολή και η αξιοποίησή του σημαντικού αυτού τοπόσημου της Νάουσας. Βέβαια η όποια ανάδειξη και τροποποίησή του επιχειρείται οφείλει να διατηρήσει το νήμα της σύνδεσης του χώρου με το ιστορικό αλλά και το πιο πρόσφατο παρελθόν του, όπως αναδύθηκε και από τον σχεδιασμό του 1959» σημειώνει στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Νάουσας, Νικόλας Καρανικόλας.
Αντικείμενο της μελέτης που εκπονήθηκε για την ανάπλαση του δημοτικού πάρκου είναι η προστασία και η ανάδειξη του φυσικού χαρακτήρα, ως μοναδικού πνεύμονα πρασίνου της πόλης της Νάουσας αλλά και ως έργο Αρχιτεκτονικής Τοπίου ιδιαίτερης ιστορικής, οικολογικής και αισθητικής αξίας. «Οι σύγχρονες σχεδιαστικές επιλογές της αναβάθμισης του δημοτικού πάρκου είναι κρίσιμο να προάγουν τις νέες προοπτικές του χώρου αλλά και να διατηρήσουν τον φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο για τις επόμενες γενιές, υπενθυμίζοντας παράλληλα στους επισκέπτες, τη σημαντική περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία του πάρκου, ως υποδομή για την καθημερινή αναψυχή» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Νάουσας.
Το έργο της ανάπλασης και ανάδειξης του ιστορικού δημοτικού πάρκου της Νάουσας περιλαμβάνει ανακατασκευή δομικών στοιχείων, καθώς στο Δημοτικό Πάρκο, στην υφιστάμενη αρχιτεκτονική μορφή του, δεν απαιτούνται νέα δομικά έργα διαμόρφωσης εδάφους. Είναι όμως απαραίτητη η αποκατάσταση, η ανακατασκευή και η βελτίωση των υφισταμένων δομικών στοιχείων (ξερολιθιές, στοιχεία από σκυρόδεμα, δάπεδα, διάδρομοι, κ.ά.). Οι χωματουργικές εργασίες αφορούν κυρίως το δίκτυο διαδρόμων και λοιπές καθαιρέσεις στοιχείων που απαιτούν ανακατασκευή.
Παράλληλα θα κατασκευασθούν μοντέρνα δίκτυα άρδευσης και ύδρευσης ενώ στο έργο περιλαμβάνεται κατασκευή υποδομών με διάστρωση των διαδρόμων που θα οριοθετηθούν τις μαλακές από τις σκληρές επιφάνειες του χώρου. Περιλαμβάνονται καινοτόμες ειδικές αρχιτεκτονικές και άλλες μικροκατασκευές και παρεμβάσεις.
Επίσης θα γίνουν επιστρώσεις με επενδύσεις και των διαδρόμων, των επιφανειών και λοιπών δαπέδων του πάρκου, όπως πέτρινα καθιστικά, περιφράξεις, πέργκολες και διακοσμητικά.
Στο πάρκο θα γίνουν και νέες φυτεύσεις σύμφωνα με ειδικό σχέδιο φύτευσης. Η νέα βλάστηση θα περιλαμβάνει αντικατάσταση γερασμένης και συμπλήρωση νέας σε χώρους που έχει εκλείψει λόγω φθορών, θα τοποθετηθούν φυτοφράκτες, φυτά σκίασης, συμπαγείς ομάδες φυτών από εδαφοκαλυπτικά είδη, χλοοτάπητας κ.ά.
Οι εξοπλισμοί και οι αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τα φωτιστικά σώματα, τα καθιστικά (πέτρινα, ξύλινα, μεταλλικά), τα δοχεία απορριμμάτων, τις πέργκολες, τον εξοπλισμό του σιντριβανιού, τα όργανα παιδικής χαράς καθώς και τις πληροφοριακές πινακίδες.
Επίσης μία από τις σημαντικές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις είναι η κατασκευή μεταλλικού δίσκου διαμέτρου 5,00 μέτρων, στην είσοδο της πλατείας Ειρήνης, που θα είναι διάτρητος σε παντογράφο και κάτω από το μεταλλικό στοιχείο θα φυτευτούν φυτά χαμηλής ανάπτυξης, τα οποία θα ανανεώνονται κατά τακτά διαστήματα. Αντίστοιχες παρεμβάσεις θα γίνουν στα γεφύρια και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία του πάρκου.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.08.2023