«Η τελευταία φορά που άκουσα την φωνή της Φώφης Γεννηματά ήταν στις 12 Οκτωβρίου 2021 όταν με κάλεσαν στο τηλέφωνο και μου ζήτησαν να πάω στο γραφείο της προέδρου. Τότε σε ανοιχτή ακρόαση από τον Ευαγγελισμό μάς έλεγε πως οι γιατροί της ζητούν να σταματήσει γιατί η ασθένεια επέστρεψε. Και αντί να της δίνουμε κουράγιο εμείς μας έλεγε εκείνη να συνεχίσουμε. Μετά από 15 μέρες έφυγε από τη ζωή». Με αυτό τον τρόπο περιέγραψε την τελευταία επικοινωνία του με την αείμνηστη πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ, Φώφη Γεννηματά ο στενός της συνεργάτης και σημερινός κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος, Δημήτρης Μάντζος, ο οποίος βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη σε εκδήλωση προς τιμήν της. Αύριο, 25 Οκτωβρίου 2024 συμπληρώνονται τρία χρόνια από τον αδόκητο θάνατο της Φώφης Γεννηματά που σκόρπισε θλίψη στην ελληνική κοινωνία.
Όπως είπε η πολιτική παρακαταθήκη της Γεννηματά είναι η «ενότητα και η πολιτική αυτονομία» του ΠΑΣΟΚ. «Χάρη σε αυτήν έμεινε το κόμμα δυνατό και αυτόνομο. Κρατάμε σήμερα τις σημαίες του ΠΑΣΟΚ ψηλά χάρη σε εκείνη» είπε ο βουλευτής Επικρατείας.
Ως τίτλο στην παρακαταθήκη επιλέγω «την ανθρωπιά στην πολιτική και την ηθική» σημείωσε ο Δημήτρης Μάντζος.
«Σαν αύριο συμπληρώνονται τρία χρόνια από τη μαύρη μέρα που ο χρόνος σταμάτησε. Η άδικη φράση «η πρόεδρος δεν τα κατάφερε» ακούστηκε ακριβώς πριν τρία χρόνια. Τότε, εκείνη τη στιγμή όλα όσα ζήσαμε με την πρόεδρο πέρασαν από το μυαλό σαν ταινία» συμπλήρωσε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
«Ο λαός αγάπησε αυτόν τον άνθρωπο. Έγινε η Φώφη όλων μας, όλων των Ελλήνων. Η Φώφη αυτό ήταν. Ένας άμεσος άνθρωπος. Προφανώς την έλεγαν «Φωτεινή» για κάποιο λόγο» τόνισε.
Ο κ. Μάντζος που με επιλογή της Φώφης Γεννηματά διετέλεσε διευθυντής Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ μίλησε για την αείμνηστη πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ως άνθρωπο, ως συνεργάτη, ως πολιτικό, ως γυναίκα.
«Η Φώφη δεν ήταν η ασθένεια της αλλά η δύναμη για ζωή. Ήταν πολιτικός με Π κεφαλαίο» είπε. «Ήξερε να διαβάζει τους νέους. Τους εμπιστεύτηκε. Μας έδωσε ευθύνες, μας έλεγξε, δεν μας χαριζόταν» τόνισε. «Ήταν συγκλονιστικός ο τρόπος που προσέγγιζε τους νέους ανθρώπους» υπογράμμισε ο κ. Μάντζος.
«Τρία χρόνια μετά τον άδικο χαμό της μπορούμε να πούμε ότι η Φώφη Γεννηματά άφησε ένα μεγάλο κενό. Παραμένει παρούσα με την παρακαταθήκη της» σημείωσε μεταξύ άλλων η συνεργάτης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Αναστασία Γεωργιάδου.
Για μια εξέχουσα προσωπικότητα η απώλεια της οποίας άφησε μεγάλο κενό έκανε λόγο ο ευρωβουλευτής Σάκης Αρναούτογλου σε χαιρετισμό του. «Ήταν ηγέτης με ήθος και ανθρωπιά κατάφερε να εμπνεύσει πολλούς. Ήταν μια γυναίκα με μεγάλη καρδιά άξια μεγάλη πολιτικός» σχολίασε ο κ. Αρναούτογλου.
Για την συνεισφορά της Φώφης Γεννηματά μίλησαν επίσης ο Γιώργος Τρελλόπουλος και ο Χρήστος Παπαστεργίου.
Για την εκδήλωση προς τιμήν της Φώφης Γεννηματά και την παρακαταθήκη της μίλησε ο γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ Α’ Θεσσαλονίκης, Ευριβιάδης Ελευθεριάδης.
Τον «παρών» μεταξύ άλλων έδωσαν ο διευθυντής του γραφείου του προέδρου του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ στη Θεσσαλονίκη Δημήτρης Σαρρηγιάννης, τα μέλη του νέου Συντονιστικού Πολιτικού Κεντρου Θανάσης Γλαβίνας και Μυρτώ Σαμαρά, ο αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιώργος Αρβανιτίδης, το μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Νίκος Σδούγγος, ο πρώην υπουργός Γιάννης Μαγκριώτης, ο Γιώργος Τρελλόπουλος, τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής Α’ Θεσσαλονίκης, Ρόζα Εδιάρογλου και Βάσια Μάδεση, ο Μπάμπης Μπαρμπουνάκης, ο πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Στάθης Κουτσοχήνας, τα στελέχη Ρούλης Εδιάρογλου, Γιώργος Πινακίδης, ο επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης του ΠΑΣΟΚ, Χρήστος Παπαστεργίου, η πρώην αντιδήμαρχος Καλαμαριάς Μαρία Παυλίδου, ο πρώην δήμαρχος Καλαμαριάς Χριστόδουλος Οικονομίδης, ο Παρασκευάς Παρασκευόπουλος κ.α.
Ακολουθεί η ομιλία του κ. Μάντζου:
Στα λίγα ή και λίγο περισσότερα χρόνια, που βρίσκομαι σε αυτό που καλούμε «πολιτική», είναι ίσως η πρώτη φορά που καλούμαι να κάνω μια ομιλία τόσο δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα και τόσο τιμητική.
Και γι’ αυτό θα ήθελα να πω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στη Νομαρχιακή Επιτροπή Α΄ Θεσσαλονίκης ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής και τον Γραμματέα Ευρυβιάδη Ελευθεριάδη, για την ιδέα αυτής της συγκινητικής συνάντησης, και για την πρόσκλησή τους, να είμαι μαζί σας απόψε.
Σε ένα τόσο συμβολικό και συναισθηματικά φορτισμένο χρόνο.
Καθώς σε λίγες ώρες από σήμερα συμπληρώνονται τρία χρόνια από το τελευταίο ταξίδι της Φώφης Γεννηματά, της αγαπημένης μας Προέδρου.
Τρία χρόνια μετά, από την μαύρη εκείνη ημέρα. Τη στιγμή εκείνη που πάγωσε ο χρόνος. Όλοι θυμόμαστε πού ήμασταν και τι κάναμε όταν τα νέα έφταναν. «Η Πρόεδρος δεν τα κατάφερε».
Μια φράση τόσο άδικη, αν αναλογιστεί κανείς πόσα είχε, ως τότε, καταφέρει.
Είναι η στιγμή που περνούν από το μυαλό σαν ταινία όλα:
Η σύντομη νοσηλεία της, ο αγώνας της με την ασθένεια όλα τα προηγούμενα χρόνια, τοαστείρευτο πάθος της για ζωή, το φωτεινό χαμόγελό της, η ευγενική της μορφή, η τελευταία φορά που άκουσε ο καθένας από μαςτη φωνή της.
Ήταν 12 Οκτωβρίου μεσημέρι, την προηγούμενη ημέρα είχε ακυρώσει την ομιλία της
Κουρασμένη από τη Ρόδο, υπέθεσα, πρέπει να κάνει εξετάσεις.
Είμαι στο γραφείο μου, το δικηγορικό, οι συνάδελφοι μου έχουν ετοιμάσει τούρτα γιατί την προηγουμένη είχα γενέθλια. Το τηλέφωνοχτυπά. Ο Απόστολος Κρυωνίδης μου λέει πως μας θέλουν γρήγορα στο γραφείο προέδρου. Λέω «πάει κάτι ψηφίσαμε λάθος στη βουλή».
Η εικόνα που αντίκρισα ήταν συγκλονιστική.
Λίγοι στενοί συνεργάτες, όλοι κατηφείς βουρκωμένοι.
Σε λίγο η φωνή της σε ανοικτή ακρόαση: «οι γιατροί μου είπαν να σταματήσω την εκστρατεία. Η ασθένεια επέστρεψε. Συνεχίστε. Μην το βάλετε κάτω. Να μείνει η παράταξη ενωμένη και δυνατή».
Μερικές φορές η ζωή σε σπρώχνει με βία μπροστά.
Να είστε δυνατοί».
Αντί να της δίνουμε εμείς θάρρος,
Μας έδινε εκείνη.
Μας έδινε κουράγιο. Εκείνη, μέσα από το νοσοκομείο.
Ήταν η τελευταία φορά που την άκουσα.
Στα γενέθλιά μου μπήκε στο νοσοκομείο, την παραμονή της γιορτής μου έφυγε.
Από τότε ο Οκτώβρης δεν θα είχε ποτέ ξανά την ίδια αίσθηση.
Τότε συνειδητοποίησε ο καθένας από εμάς, πόσο δυνατή υπήρξε.
Πόση δύναμη, πόση ζωή της έδινε
Υποχρεώθηκε να αφήσει την πολιτική και σε δέκα πέντε ημέρες και την ίδια της τη ζωή.
Το τι ακολούθησε μετά γράφτηκε στην ιστορία:
Το Ήταν εκείνες οι ημέρες μεταφυσικές.
Σαν να είχε εκείνη καθαγιάσει.
Κύμα αγάπης. Από όλους. Τότε κατάλαβες πόσο την αγάπησε αυτός ο λαός. Ένα κύμα συγκίνησης που σάρωσε τα πάντα. Επιφυλάξεις, προδιαθέσεις, προκαταλήψεις. Όλα όσα συνοδεύουν έναν άνθρωπο στη ζωή, πόσω μάλλον στην πολιτική, διαλύθηκαν. Η Φώφη έγινε σύμβολο. Έγινε η Φώφη όλων των Ελλήνων. Ακόμη κι εκείνων που όσο ζούσε την αδίκησαν.
Όλοι θυμόμαστε λόγια, βιώματα, εξομολογήσεις εκείνων των ημερών. Ακόμη ηχούν στα αυτιά μου τα λόγια των ανθρώπων που μιλούσαν στη φωτογραφία της στη Μητρόπολη.
Της μιλούσαν όλοι στον ενικό, με το μικρό της όνομα, με μια αμεσότητα ανεπανάληπτη, που είχε χτίσει η ίδια. Την ενέπνεε την αμεσότητα. Σε όλη της τη ζωή.
Πόσες φορές είχε μπει σε μια αίθουσα γεμάτη θυμωμένους ανθρώπους, ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, και όταν έφευγε ήταν όλοι πιο ήρεμοι, ίσως και χαμογελαστοί.
Δεν την έλεγαν Φωτεινή, χωρίς αιτία.
Η Φώφη Γεννηματά ήταν άνθρωπος σπουδαίος, γενναίος.
Μητέρα, σύζυγος, ηγέτης, πολίτης.
Ήταν πολλά. Έγινε σύμβολο του αγώνα κατά του καρκίνου. Ακόμη και η ημέρα που έφυγε, Ημέρα Πρόληψης
Αλλά εδώ εμφιλοχωρεί ένας βασικός κίνδυνος: η Φώφη δεν ήταν η ασθένειά της. Δεν ήταν ποτέ αυτό. Δεν ήθελε και δεν άφησε να είναι αυτό. Ήταν ο αγώνας της για ζωή, που η ίδια τόσο όμορφα και συγκλονιστικά κωδικοποίησε σε μία φράση: «αν ζεις με τον φόβο, αυτή δεν είναι ζωή, έχεις νικηθεί».
Η Φώφη ήταν ένας άνθρωπος που δεν άφησε τον φόβο να κυριαρχήσει
Ούτε στη ζωή, ούτε στην πολιτική και κοινωνική της διαδρομή.
Γιατί η Φώφη Γεννηματά πρώτα και κύρια ήταν Πολιτικός. Με το Π κεφαλαίο.
Όταν μεγαλώνεις σε ένα τέτοιο οικογενειακό περιβάλλον, η πολιτική γίνεται ζωή σου, η ζωή σου γίνεται πολιτική.
Κι όμως, η Φώφη Γεννηματά δεν ήταν μόνο η κόρη του οραματιστή, του μεγάλου Έλληνα Γιώργου Γεννηματά.
Κι αυτό δεν ήταν βάρος, ήταν ευθύνη γι’ αυτήν.
Έγινε πιο πολύ Φώφη παρά Γεννηματά.
Η Φώφη, αυτόφωτη, με τη δική της αυταξία, το δικό της ανάστημα, πλάι σε εκείνο το ασύγκριτο του Γιώργου του ΕΣΥ, της κυβέρνησης της Αλλαγής, του Αγώνα για Μεγάλες Ιδέες.
Τιμούσε τον πατέρα της,
Δεν θέλησε όμως να συγκριθεί μαζί του. Παρά να συνεχίσει την κληρονομιά του. Δεν έμεινε στη σκιά του, ούτε καν στο μονοπάτι που εκείνος έδειξε.
Χάραξε το δικό της δρόμο. Στο σκληρό και αφιλόξενο για μια γυναίκα έδαφος της πολιτικής στην Ελλάδα.
Ήταν η Υπερνομάρχης, που διοίκησε με επιτυχία τη μεγαλύτερη Νομαρχία της χώρας, την Αθήνα και τον Πειραιά, στο πιο κομβικό σημείο 200 ετών ιστορίας: τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Το «φιατάκι» τα κατάφερε και άφησε έργο. Με την ολοκλήρωση των έργων προετοιμασίας και τη φιλοξενία των Αγώνων. Με την ανάπλαση του Πεδίου του Άρεως, το δίκτυο των ΚΕΠ και τόσες ακόμη αστικές παρεμβάσεις.
Για να έχουν τα παιδιά του Λεκανοπεδίου μια καλύτερη ζωή, όπως έλεγε τότε.
Αγάπησε την Αυτοδιοίκηση
Διατήρησε ένα ευρύ δίκτυο πραγματικών φίλων και συνοδοιπόρων σε όλη την Ελλάδα.
Μέσα από την Ένωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδος (ΕΝΑΕ), ένα μεγάλο σχολείο για την ίδια.
Ήταν ως τέλους ερωτευμένη την αυτοδιοίκηση, ως έννοια, ως πεδίο πολιτικής. Ως πυρήνα τοπικής δημοκρατίας. Ως πνεύμονα περιφερειακής ανάπτυξης.
Το Σχέδιο Ελλάδα που η ίδια εμπνεύστηκε, χρόνια μετά, είχε σε εκείνα τα χρόνια τη ρίζα του. Πως η ανάπτυξη της χώρας ξεκινά από τις περιφέρειες.
Το ίδιο ακριβώς πρέσβευε και για τη Θεσσαλονίκη, που αγαπούσε βαθιά.
Μακριά από εύκολα λόγια και υποκριτικά συνθήματα.
Έβλεπε τη Θεσσαλονίκη ως εν δυνάμει κοιτίδα μητροπολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης. Και εργάστηκε πολύ γι’ αυτό, με άξιους συνεργάτες.
Αγαπούσε να είναι εδώ, της ταίριαζαν οι άνθρωποι, ο αέρας, οι ανοικτοί ορίζοντες αυτής της πόλης.
Την αυτοδιοίκηση την αγαπούσε ως το τέλος.
Αλλά δόθηκε με το ίδιο πάθος και στην κεντρική σκηνή.
Στη Βουλή, ως βουλευτής Α΄ και Β΄ Αθηνών.
Αλλά και ως Υπουργός. Σε ό,τι της ανατέθηκε.
Κάθε σκαλί στη σταδιοδρομία της είχε και κάτι διακριτό. Παρά την πρωτοφανή αγριότητα των πρώτων μνημονιακών χρόνων.
Στο Υπουργείο Υγείας, όπου εργάστηκε για τις δομές παιδικής προστασίας και την ψυχική υγεία.
Στο Υπουργείο Εσωτερικών, με τη δουλειά της για την ιθαγένεια και τη μετανάστευση.
Στο Υπουργείο Παιδείας, όπου διακρίθηκε για την προσφορά της στη διαπολιτισμική μειονοτική εκπαίδευση, τις ζώνες εκπαιδευτικής προτεραιότητας, τα σχολεία του εξωτερικού -ακόμη και στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο.
Και στο Υπουργείο Άμυνας, με τη σκληρή διαπραγμάτευση με την τρόικα για να σωθεί ο δημόσιος έλεγχος των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων.
Παντού, σε κάθε θέση ευθύνης, έδινε τον εαυτό της
Όταν πολλά χρόνια αργότερα βρέθηκα στο ίδιο σκαλοπάτι του Εκπροσώπου Τύπου. Άκουγα τους εμπειρότερους συντάκτες να μιλούν για τη φιλική, ομιλητική Φώφη που τους βοηθούσε τόσο στη δουλειά.
Ήταν με όλα αυτά τα εχέγγυα, με αυτό τον χαρακτήρα, με τη δική της διαδρομή, που εξελέγη το 2015 πρώτη φορά Πρόεδρος. Και έγινε η Φώφη όλων μας. Η δική μας Πρόεδρος.
Στο τελευταίο σκαλί προς την αιωνιότητα.
Εκεί όπου ξεδίπλωσε πια συνεκτικά όλο το πολιτικό της κεφάλαιο.
εκεί όπου έγινε πλέον καθαρό σε όλους:
Σε όλους τους ρόλους που ανέλαβε, η Φώφη ξεκινούσε πάντα από μια αξιακή αφετηρία.
Στο επίκεντρο της πολιτικής της ήταν πάντα ο άνθρωπος. Χωρίς αστερίσκους.
Με έμφαση στους νέους. Τους πολίτες του αύριο.
Έπαιρνε ζωή από τα νέα παιδιά. Αγόρια και κορίτσια που αγωνιούσαν για το μέλλον. Τους άκουγε, δεν τους έκανε μάθημα. Τους σεβόταν. Έπαιρνε ιδέες.
Είτε ήταν στην Αθήνα, είτε στη Θεσσαλονίκη ή στην Κεφαλονιά. Ήξερε να «διαβάζει» τους νέους. Να βλέπει στα μάτια τους το πάθος για συμμετοχή.
Και τους έδινε βήμα. Ρόλο. Ευθύνη.
Η Φώφη επιχείρησε την ανανέωση, σε ένα κόμμαλαβωμένο. Μας εμπιστεύτηκε, μας έδωσε ευθύνες. Μας έλεγχε, δεν μας χαριζόταν. Μας μεγάλωσε πολιτικά.
Ήθελε να αλλάξει πολλά περισσότερα από όσα πρόλαβε να καταφέρει.
Και ως Πρόεδρος, σε κάθε ευκαιρία, αποδείκνυε τι άνθρωπος ήταν.
Ήταν συγκλονιστικός ο τρόπος που προσέγγιζε τους αδύναμους, όσους ήταν σε πραγματική ανάγκη. Χωρίς διάκριση φύλου, καταγωγής, θρησκείας. Οτρόπος που θα αγκάλιαζε το προσφυγόπουλο στη Μόρια.
Όχι από επικοινωνιακή φιλανθρωπική αφετηρία -σαν ελίτ.
Αλλά από γνήσιο κι ανυπόκριτο ενδιαφέρον.
Στα νοσοκομεία, στα γηροκομεία, στα κέντρα υποδοχής μεταναστών και προσφύγων. Εκεί όπου δοκιμάζεται ο ανθρωπισμός μας καθημερινά.
Θα μου πείτε, αναμενόμενο, όταν σε λένε «Γεννηματά»,
Όταν σε κάθε τόπο της πατρίδας σου όλοι μιλάνε για τον πατέρα σου και το Εθνικό Σύστημα Υγείας, μεγαλώνεις μαζί του.
Όμως η Φώφη ανέπτυξε το δικό της προγραμματικό πλαίσιο.
Έδινε πάντα έμφαση στην Υγεία
Τη θυμάμαι στη Βουλή. Πόσο αυστηρή ήταν στα θέματα της υγείας. Πόσο υπεύθυνοι ζητούσε να είμαστε στο ζήτημα της πανδημίας. Πάντα στο πλευρό της επιστήμης. Απέναντι σε ψεκασμένα σενάρια από δεξιά και αριστερά τότε.
Ανυποχώρητη στο ζήτημα της ιδιωτικοποίησης.Της εγκατάλειψης ιατρών και νοσηλευτών. Των ίδιων των ασθενών.
«Κορωνίδα» η εκδήλωση της 3ης Σεπτέμβρη 2020, έξι μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Το ΕΣΥ, πληγωμένο αλλά ανθεκτικό, είχε κρατήσει όρθια την κοινωνία.
Κι εκείνη, από το Ζάππειο, μιλούσε για την αναγέννησή του.
Γιατί αξία έχεις μόνο ΕΣΥ, όπως έλεγε.
Αυτό ήταν το κοινωνικό κράτος για τη Φώφη.
Για ισχυρή δημόσια παιδεία, με πρόσβαση για τους πλέον αδύναμους, τα παιδιά των οικογνειών που στερούνται για να τα μεγαλώσουν και να τα μορφώσουν.
Στα ζητήματα εργασίας, θα ήταν πάντα δίπλα στους αγώνες των εργαζομένων. Στον σύγχρονο αποδοτικό συνδικαλισμό.
Η Φώφη Γεννηματά δεν ήταν διαχειρίστρια. Έβλεπε μπροστά. Οραματικά.
Και στα μεγάλα θέματα.
Της ρύθμισης των αγορών και της αντιμετώπισης της αισχροκέρδειας.
Της κλιματικής κατάρρευσης, της ενεργειακής δημοκρατίας και της πολιτικής προστασίας.
Ήταν εκείνη, που τον Μάρτιο του 2021, πρότεινε τη θέσπιση Κλιματικού Νόμου, που έγινε εν μέρει έστω δεκτός, μετά τον θάνατό της.
Ήταν εκείνη που ζήτησε και πέτυχε τη συγκρότηση διακομματικής επιτροπής της Βουλής για το δημογραφικό πρόβλημα. Προτάσεις που οδήγησαν στο σημερινό Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής, αλλά μένουν εκκρεμείς…
Ήταν εκείνη που πάντα μιλούσε για διαφάνεια, λογοδοσία. Για ανοικτούς θεσμούς συμμετοχής.
Απέναντι στα κλειστά συστήματα υπερσυγκέντρωσης εξουσίας. Το… περιβόητο πλέον ΜΑΞΙΜΟΥ ΑΕ που τόσο εύγλωττα είχε η ίδια ονομάσει.
Για αληθινή δημοκρατία.
Ο αγώνας της απέναντι στους νεοναζί της Χρυσής Αυγής.
Εκείνη μιλούσε διαρκώς για τον κίνδυνο της ακροδεξιάς, απέναντι σε όσους έκλειναν τα μάτια.
Ας αναλογιστούμε πού είμαστε σήμερα, πενήντα χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, με τους αμφισβητίες της να χρηματοδοτούνται από το κράτος.
Θυμάμαι με σεβασμό, πόσο σοβαρά έπαιρνε τον κοινοβουλευτικό της ρόλο. Αυτή μας δίδαξε κοινοβουλευτισμό.
Με καίριες παρεμβάσεις. Αιχμηρό αλλά σοβαρό λόγο.
Απεχθανόταν τον λαϊκισμό, αλλά επιδίωκε τη λαϊκότητα.
Ήξερε να διακρίνει το αμφιθέατρο των πολιτικών επιστημών, από το κοινοβούλιο, το forum της δημοκρατίας, που μας χωρά και μας αφορά όλους.
Έδινε πάντα μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια. Ιδίως σε βαριά θεσμικά ζητήματα.
Υπό την καθοδήγησή της, το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε λαμπρά μυαλά και κατέληξε σε θέσεις σύγχρονες για τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019. Για τη δικαιοσύνη, τα δημόσια αγαθά, την παιδεία.
Έδινε στα ζητήματα τη σημασία που τους άξιζε, μεθοδικά. Τη θυμάμαι να κάθεται η ίδια -νύχτα, μετά από περιοδεία- να δει το πόρισμά μας σε μια επιτροπή.
Κράτησα έναν υπάλληλο της βουλής -καλό σύντροφο- στο γραφείο ως τις 02:00 μέχρι να μου στείλει η Πρόεδρος το τελικό κείμενο.
Κι έτσι ήταν σε κάθε ομιλία της.
Τελειομανής.
Έκανε fact-checking σε οτιδήποτε. Στα πάντα.
Θα σε έπαιρνε αργά τη νύχτα για να ελέγξει αν ένα άρθρο ενός π.δ. ήταν σωστό και πού είχα βρει έναν αριθμό.
Και αισθάνομαι περήφανος που με εμπιστευόταν να της γράφω κείμενα ομιλιών της για τη Βουλή.
Αγαπούσε την πατρίδα, με έναν αληθινό πατριωτισμό, χωρίς κορώνες και ανέξοδη εθνικιστική ρητορεία.
Μελετούσε και γνώριζε τα διεθνή γεγονότα. Και έλεγε πάντα, ως το τέλος, κυριολεκτικά, πως τα εθνικά θέματα δεν προσφέρονται για κοκορομαχίες και αντιπαραθέσεις. Αξίωνε συνεννόηση και συναίνεση.
Απαιτούσε την ενίσχυση των συμμαχιών μας, της ΚΕΠΠΑΑ και την ανάπτυξη της αμυντικής μας βιομηχανίας, ώστε να μειωθούν οι αμυντικές δαπάνες.
Ας αναλογιστούμε πόσο επίκαιρα είναι τα θέματα αυτά στη σημερινή διεθνή συγκυρία.
Η ειρωνία της τύχης: οι τελευταίες ομιλίες της ήταν πάνω σε αυτά τα ζητήματα.
7/10 στη Βουλή και 10/10 στη Ρόδο.
Το ΠΑΣΟΚ, η Φώφη Γεννηματά το αγαπούσε. Το ένιωθε σπίτι της.
Και ήταν Περήφανη για κάθε εξελικτική φάση του κινήματος
Η ιερή της κληρονομιά είναι πως εγγυήθηκε δύο Θεμελιώδεις Έννοιες:
Την Ενότητα
Την Αυτόνομη Πορεία
Τα δύο βασικά κληροδοτήματα που άφγησεστην παράταξη και τον Πρόεδρο Νίκο Ανδρουλάκη, που τα εγγυήθηκε και τα ενίσχυς.
Ενότητα κι Αυτονομία.
Με καθαρή προοδευτική ταυτότητα.
Για να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο δύσκολο ήταν να μείνει το ΠΑΣΟΚ ζωντανό τότε. Με όλους να το πολεμούν.
Όταν έρχονταν ξένοι ηγέτες στο γραφείο και της έλεγαν «μήπως πρέπει να σκεφτείς μια συνεργασία», τους εξηγούσε ενοχλημένη τη διαφορά τόσο με τη ΝΔ όσο και με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Πίστευε στην αντιστροφή του «pasokification», δούλευε γι’ αυτήν.
Όταν όλοι ζητούσαν το χέρι μας, όχι για να πιαστούν, αλλά για να μας το κόψουν.
Η Φώφη είπε τα μεγάλα «όχι».
«Όχι» στα συνοικέσια και τις καιροσκοπικές συνεργασίες.
«Όχι» στην τοξικότητα, τον λαϊκισμό
«Όχι» στον ελιτισμό, την αλαζονεία.
«Ναι» στην Ευρώπη.
«Ναι» στην πρόοδο και την αλλαγή.
«Ναι» στις μεγάλες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
Κι έτσι, το ΠΑΣΟΚ έμεινε αυτόνομο και δυνατό. Αλλά ποτέ στεγανοποιημένο. Πάντα φρόντιζε η ίδια να μένει ανοικτό στις εξελίξεις.
Η Δημοκρατική Συμπαράταξη κι έπειτα το Κίνημα Αλλαγής έκαναν πράξη τη διεύρυνση.
Κρατάμε τις σημαίες ψηλά, επειδή εκείνη και πολλοί ακόμη δίπλα της, έδωσαν τον δύσκολο αγώνα, απέναντι σε όλους και όλα.
Η αποκατάσταση του ονόματος του ΠΑΣΟΚ έγινε χάρη και σε εκείνη. Στον τρόπο που έζησε κι αγωνίστηκε γι’ αυτό. Στο ήθος της, που αναγνώρισαν όλοι, φίλοι κι αντίπαλοι.
Σήμερα, που η Παράταξή μας κάνει τα επόμενα κρίσιμα βήματα.
Τώρα που από τα ίδια έδρανα δίνουμε τους αγώνες.
Που συναντιόμαστε ξανά στους δρόμους.
Η κληρονομιά της λάμπει ακόμη περισσότερο. Δικαιώνεται.
Κλείνοντας,
Αν κάτι έπρεπε να επιλέξω ως τίτλο της Παρακαταθήκης της είναι η Ανθρωπιά στην Πολιτική.
Και η Ηθική.
Η τελευταία μας συνομιλία στη Βουλή, λίγες ημέρες πριν τη νοσηλεία της
Είχαμε εκλογές, η περίοδος προβλεπόταν δύσκολη.
Μου μίλησε σαν «μητέρα» ή «μεγάλη αδελφή», για το μέλλον. Ίσως προφητικά, μόνο εκείνη ήξερε.
Με αφορμή ορισμένα θέματα, μου ζήτησε να είμαι ακόμη πιο προσεκτικός.
Ο διευθυντής μου στη βουλή θέλω να είναι άψογος.
Αυτή ήταν η Φώφη Γεννηματά. Ήθελε πάντα το καλύτερο και ενέπνεε τους γύρω της να προσπαθήσουν γι’ αυτό. Γιατί έδινε πρώτη το παράδειγμα.
Δίκαιη, αυστηρή όταν έπρεπε, προσηνής όμως και μετρημένη.
Με μέτρο την ηθική. Ένα καθαρό πολιτικό και προσωπικό ήθος, που τη διάκρινε πάντα.
Η Φώφη Γεννηματά
Σε καθέναν από μας έδωσε πολλά.
Πολλά περισσότερα από όσα θα παραδεχόταν, με τη χαρακτηριστική της συστολή.
Την εντολή, την κληρονομιά:
Να αγωνιζόμαστε πρώτα και κύρια για τον Άνθρωπο. Τον αδύναμο. Τον μόνο, εκείνον που αισθάνεται και είναι εκτός των τειχών.
Να πολεμάμε τις ανισότητες, να οραματιζόμαστε κοινωνική δικαιοσύνη εφαμροσμένη, όχι στον κόσμο των ιδέων.
Να μη μένουμε στα συνθήματα. Να προχωράμε σε προτάσεις.
Να λέμε ναι και όχι. Με βάση τις δικές μας θέσεις. Όχι με τον φόβο των άλλων.
Να μη φοβόμαστε τη σύγκρουση, να μην αποκηρύσσουμε τη συναίνεση. Αρκεί να τα μετράμε όλα με το δικό μας αξιακό και πολιτικό μέτρο.
Να είμαστε όπως εκείνοι: άνθρωποι συνετοί, ταπεινοί, μετριοπαθείς, μαχητικοί και περήφανοι.
Να κάνουμε πολιτική, όχι μόνο με το μυαλό, αλλά και με την καρδιά.
Ολοένα και περισσότεροι. Ολοένα και πιο δυνατοί.
Γιατί, όπως έλεγε μέχρι τέλους:
Κανείς δεν μπορεί μόνος.
Κανείς δεν περισσεύει.