Πολύ πριν το «έπος» του ’87 που έκανε τους Έλληνες εν δυνάμει μπασκετμπολίστες, αλλά και εκείνο του 2004 στα γήπεδα ποδοσφαίρου της Πορτογαλίας, η χώρα μας είχε ένα «εθνικό σπορ»: τις εκλογές.
Από τα καφενεία όπου άναβαν τα πνεύματα σε δευτερόλεπτα έως τις μεγαλειώδεις προεκλογικές συγκεντρώσεις που «έβγαζαν» νικητή πριν καν έρθουν οι επιστήμονες των δημοσκοπήσεων και των exit polls, η Ελλάδα... αναστέναζε και παθιαζόταν για κόμματα και κάλπες. Και φυσικά αυτό δε θα μπορούσε παρά να αποτυπωθεί με γλαφυρό, σατιρικό και άκρως κωμικό τρόπο στον μεγάλο θησαυρό της, το ελληνικό σινεμά.
Ταινίες-σταθμοί, ατάκες αξέχαστες, πρωταγωνιστές που τα ονόματά τους έφτασαν να αποτελούν σύμβολα όχι μόνο των προεκλογικών πραγμάτων αλλά κυρίως των κακώς κείμενων της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Από τον «Ανδρέα Μαυρογιαλούρο» που έμελλε να δώσει το όνομά του σε έναν ακόμα «-ισμό», τον μαυρογιαλουρισμό, μέχρι τον «Γκόρτσο» που μπορεί να μη βλέπουμε ποτέ, αλλά ακούμε και κυρίως αντιλαμβανόμαστε πως συμβολίζει την παλιά, κακή εποχή των πολιτευτών με όπλο το ρουσφέτι, το ελληνικό σινεμά αποτύπωσε στη μεγάλη οθόνη την πλήρη πραγματικότητα του τότε, η οποία σε μεγάλο βαθμό είναι επίκαιρη και σήμερα.
Οι ταινίες-σταθμοί
Από τα πολλά και αξέχαστα φιλμ που είχαν ως θεματολογία τις εκλογές και την πολιτική, αναμφίβολα τα δύο πιο αγαπημένα που παίζουν στη μικρή οθόνη σε κάθε μα κάθε αναμέτρηση, είναι το «Υπάρχει και φιλότιμο» με τον αξέχαστο Λάμπρο Κωνσταντάρα και το «Τζένη Τζένη» με τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο να δίνει ρέστα.
Στο πρώτο, ο υπουργός Μαυρογιαλούρος, παίκτης και ταυτόχρονα πιόνι (όπως αποδεικνύεται στο γλυκόπικρο φινάλε) του συστήματος του οποίου αποτελεί μεγαλοστέλεχος, συνειδητοποιεί με τον δύσκολο τρόπο πώς κουμάντο στο κράτος δεν κάνουν οι εκλεγμένοι αλλά οι «Γκρούεζες» που εκείνοι επέλεξαν.
Στο άκρως... καλοκαιρινό «Τζένη Τζένη», η πολιτική κόντρα ενόψει της επικείμενης κάλπης ανάβει, όμως το τιμόνι δεν κρατούν ο «Γκόρτσος Γκόρτσος», ούτε ο αμερικανόφερτος νεαρός «Μαντάς», αλλά οι συν αυτώ. Από τη μια ο κομματάρχης «Κοσμάς Σκούταρης» τον οποίο υποδύεται με μοναδικό τρόπο ο Παπαγιαννόπουλος και από την άλλη ο άρχοντας του νησιού «Μίλτος Κασσανδρής» (Λ. Κωνσταντάρας) που θέλει να «διορίσει» τον ανιψιό του στη Βουλή, επιδίδονται σε τερτίπια, ίντριγκες και ό,τι άλλο για να πετύχουν τον στόχο τους, μέχρι που ο έρωτας γράφει τη δική του ιστορία.
Στη μάχη για ένα βουλευτικό έδρανο ρίχνεται... κατά λάθος και η Ρένα Βλαχοπούλου στη «Βουλευτίνα» του 1966. Ως... αιώνια αρραβωνιαστικιά του «Περικλή Αράπη» που όλο το παλεύει κι όλο μένει εκτός, η «Ρένα Βαρλάμου» μαζεύει για εκείνον ψηφαλάκια, όμως τελικά το βράδυ των εκλογών, αντί για αυτόν μπαίνει η ίδια στη Βουλή, εξαιτίας μίας ξεκαρδιστικής σύμπτωσης. Το φιλμ δε διεκδικεί δάφνες πολιτικού πονήματος, όμως είναι διασκεδαστικό, ενώ έθεσε σε μία άλλη εποχή το θέμα της γυναικείας εκπροσώπησης, το οποίο εξάλλου ακόμα και στις μέρες μας αποτελεί ζητούμενο.
Ο «Καλοχαιρέτας» και ο «Ψευτοθόδωρος»
Στο φιλμ «Στουρνάρα 288» του 1959 παρότι το πρωταγωνιστικό τρίο (Μακρής, Παπαγιαννόπουλος, Βέμπο) δεν εμπλέκεται με τα πολιτικά, εκείνος που έχει μείνει στην ιστορία είναι ο βουλευτής «Καλοχαιρέτας». Μάστορας στο... ρουσφέτι και με τη χαρακτηριστική ατάκα «Ετελείωσε» με την οποία δείχνει στους ψηφοφόρους-πελάτες την αποτελεσματικότητά του, είναι η καρικατούρα των αιρετών, που όμως δεν απέχει πολύ από μία πραγματικότητα της εποχής.
Ο «Θανασάκης ο πολιτευόμενος» με τον Βύρωνα Πάλλη στον ομώνυμο ρόλο και τον Ντίνο Ηλιόπουλο ως μεγάλο χορηγό της καμπάνιας του, θεωρείται από τους κριτικούς ως η πιο άρτια και στοχευμένη ηθογραφία των «μολυσμένων» με τον ιό της πολιτικής Ελλήνων, ενώ στους «900 της Μαρίνας» που γυρίστηκαν στο χωριό Χρυσό των Σερρών όλα κινούνται γύρω από τις εκλογές και συγκεκριμένα τον πανίσχυρο πρόεδρο ενός χωριού που (νομίζει ότι) επηρεάζει τις ψήφους 900 συγχωριανών του.
Εξαιρετική και στοχευμένη σάτιρα-κριτική στον ιδιοτελή τρόπο που κινούνται και σκέφτονται κάποιοι πολιτευτές αποτελεί και η ταινία «Ζητείται ψεύτης» του 1961, καθώς ο πρωταγωνιστής «Ψευτοθόδωρος» (Ντίνος Ηλιόπουλος) δε μπορεί παρά να συγκινήσει τον βουλευτή «Φερέκη», τον οποίο υποδύεται με απαράμιλλο τρόπο ο Παντελής Ζερβός, που χρειάζεται τις... ειδικές υπηρεσίες του.
Αγαπημένη μικρών και μεγάλων είναι και η «Κυρία Δήμαρχος». Αν και ασχολείται με τις αυτοδιοικητικές κάλπες και όχι με τις εθνικές, αποτυπώνει απόλυτα την προεκλογική περίοδο και το μπαράζ υποσχέσεων των φερέλπιδων κατακτητών της εξουσίας.
«- Από την Δευτέρα λέγω, δεν θα πεινάει κανένας… Δεν θα αφήσουμε τα χελιδόνια να μας κουτσουλάνε όλη μέρα τις αυλές, θα διορίσουμε 4 να τα διώχνουν με τα καλάμια από τα σύρματα. Από την Δευτέρα θα αρχίσουμε να χτίζουμε γιοφύρια…
- Τι να τα κάνουμε τα γιοφύρια αφού δεν έχουμε ποτάμια…;
- Θα κάνουμε και ποτάμια δύσκολο είναι;…», είναι μερικά από όσα υπόσχεται ο Βασίλης Αυλωνίτης για να κερδίσει το δήμο απέναντι στη Γεωργία Βασιλειάδου.
Το σύγχρονο ελληνικό σινεμά δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις εκλογές, με άλλους να λένε πως τις «φοβήθηκε» και άλλους πώς δεν έβρισκε πρωτότυπο τρόπο να το πιάσει. Πάντως το «Πρώτη φορά νονός» που (θεωρητικά) αναφέρεται στην οικογένεια Παπανδρέου έχει ως αποκλειστικό θέμα τις κάλπες και τους... κομματάρχες.
*Δημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα της "ΜτΚ" για τις Εθνικές Εκλογές στις 14.05.2023