Σφοδρές αντιδράσεις δημάρχων και αυτοδιοικητικών από όλη τη χώρα, στα όρια των δήμων των οποίων λειτουργούν ιαματικές πηγές, έχει προκαλέσει η πρόθεση του υπουργείου Τουρισμού να προχωρήσει στη δημιουργία ανώνυμης εταιρείας, τύπου «υπερταμείου» που θα διαχειρίζεται και θα αξιοποιήσει τις εγκαταστάσεις λουτρών, πολλές από τις οποίες ρημάζουν και έχουν μετατραπεί σε «λουτροπόλεις - φαντάσματα» εξαιτίας της διαχρονικής αδιαφορίας. Οι ιαματικές πηγές και τα λουτρά που γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης για εκατομμύρια τουρίστες (από το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό) και προς αυτή την κατεύθυνση το υπουργείο διαμηνύει πως πρέπει να αξιοποιηθούν. Από την πλευρά τους, οι δήμαρχοι που κάνουν λόγο για υφαρπαγή δημοτικής περιουσίας, ζητούν χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα.
Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου;
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που φέρεται να παρέδωσε το υπουργείο Τουρισμού στην Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας προβλέπεται η δημιουργία μίας ανώνυμης εταιρείας, της «Ιαματικές Πηγές Ελλάδας ΑΕ (ΙΠΕ ΑΕ), η οποία θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα του «υπερταμείου» με σκοπό την αξιοποίηση και τη διαχείριση των ιαματικών πηγών της επικράτειας. Σύμφωνα με το εν λόγω σχέδιο νόμου, η ΙΠΕ ΑΕ θα διαχειρίζεται και τις εγκαταστάσεις τους αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο των ιαματικών πόρων χώρου σε ακτίνα χιλίων μέτρων (1.000 μ.), που αποτελούν περιουσία του δημοσίου ή/και των οικείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Η διάρκεια της ΙΠΕ θα είναι 50 έτη από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου ενώ θα μπορεί να παραταθεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων. Το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο θα ανέρχεται στα 5 εκατ. ευρώ, και θα καλύπτεται κατά 80% από το Ελληνικό Δημόσιο και κατά 20% από την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ).
«Δεν υπάρχει νομοσχέδιο. Το υπουργείο μας κάνει διαβούλευση. Έχουμε να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο, οπότε όλα όσα συζητιούνται είναι πρόωρα. Είμαστε υπέρ του να υπάρχει αναπτυξιακή διαδικασία προς όφελος της τοπικής κοινωνίας αλλά δεν μπορεί να είναι κανείς ευχαριστημένος από τη σημερινή κατάσταση ανυπαρξίας επενδύσεων. Η χώρα μας είναι εκτός του χάρτη του ιαματικού τουρισμού. Αυτό θα το αλλάξουμε προς όφελος της τοπικής κοινωνίας, δηλαδή των δήμων» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης.
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας έχει διαμηνύσει πως διαφωνεί με την πρόθεση του υπουργείου να δημιουργήσει ανώνυμη εταιρεία και ζητά την απόσυρση των άρθρων 7 εώς 14 που αναφέρονται σε αυτή.
Στην Ελλάδα υπάρχουν 71 ιαματικές πηγές στα όρια εξήντα δήμων της χώρας. Το κράτος διαχειρίζεται μέσω του υπερταμείου άλλες 29, ενώ άλλες 19 βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών. Υπολογίζεται δε, πως οι καταμετρημένες φυσικές αναβλύσεις της χώρας ανέρχονται σε 750. Ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδος με ομόφωνη απόφαση σε συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου απέρριψε το σχέδιο νόμου του. Χαρακτηρίζει δε την εξέλιξη ως «αντιαυτοδιοικητική». «Η σύσταση της ΙΠΕ ΑΕ πλήττει άμεσα και πολυεπίπεδα τα συμφέροντα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ παράλληλα ακυρώνει τον αναπτυξιακό ρόλο της και διαψεύδει τις προσδοκίες των τοπικών κοινωνιών. Ο ΣΔΙΠΕ ως φορέας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εκπροσωπεί σε πανελλαδικό επίπεδο τους δήμους που έχουν στα διοικητικά τους όρια ιαματικές πηγές, θεωρεί την εξέλιξη αυτή ακραία αντιαυτοδιοικητική» αναφέρεται στην απόφαση κάνοντας λόγο για υφαρπαγή περιουσιακών στοιχείων των δήμων. «H αναχρονιστική κρατικομονοπωλιακή διαχείριση, που εισηγείται το υπουργείο, πέρα από τα προφανή ζητήματα συνταγματικής διάστασης ως προς τον κατοχυρωμένο ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης που αναδεικνύει, προκρίνει ένα ακραία αντι-αναπτυξιακό και μη βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης και εκμετάλλευσης των τοπικών φυσικών πόρων, το οποίο στρεβλώνει τον υγιή ανταγωνισμό και οδηγεί σε υφαρπαγή περιουσιακών στοιχείων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης» τονίζεται μεταξύ άλλων στην απόφαση. Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο Γενικός Γραμματέας Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας Μάρκος Δανάς σχολιάζει μεταξύ άλλων πως «μέσα από αυτή την εταιρεία ο εκάστοτε υπουργός Τουρισμού καθίσταται απόλυτος κυρίαρχος ολόκληρου του κλάδου των Ιαματικών Πηγών. Το ερώτημα προκύπτει αβίαστα: σε ποιο άλλο κλάδο συμβαίνει αυτό; Και σε ποια άλλη χώρα συμβαίνει κάτι τέτοιο; Πρόκειται στην ουσία για στρέβλωση του ανταγωνισμού μέσα από ένα αναχρονιστικό μοντέλο κρατικής διαχείρισης που θυμίζει άλλες εποχές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε το ρόλο που έπαιξε το υπερταμείο (ΕΤΑΔ - ΤΑΙΠΕΔ) τα τελευταία 10 χρόνια στη διαχείριση των ιαματικών πηγών. Δεν κατάφερε να αξιοποιήσει καμία Ιαματική πηγή. Το υπερταμείο διαχειρίζεται 29 Ιαματικούς Φυσικούς Πόρους και δεν κατάφερε να κάνει ούτε έναν διαγωνισμό» καταλήγει ο κ. Δανάς.
Αντιδρούν οι δήμαρχοι
Να δοθούν χρηματοδοτικά εργαλεία ώστε οι δήμοι να μπορέσουν να αναπτύξουν και να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις που διαθέτουν ζητά μιλώντας στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Λαγκαδά, Γιάννης Ταχματζίδης στα όρια του δήμου του οποίου υπάρχουν ιαματικές πηγές. «Με ένα σχέδιο νόμου το υπουργείο Τουρισμού θέλει να πάρει τις ιαματικές πηγές από τους δήμους, δημιουργώντας μία ανώνυμη εταιρεία και στην οποία θα συμμετέχει με ποσοστό 80% το κράτος και 20% η ΚΕΔΕ. Χωρίς να δώσει η κυβέρνηση κίνητρα και χρηματοδοτικά εργαλεία αποφάσισε να τα πάρει. Εξήντα δήμοι σε όλη την Ελλάδα, δήμοι που διαθέτουν ιαματικές πηγές αντιδράσαμε» λέει ο δήμαρχος Λαγκαδά. «Βρισκόμαστε σε αναμονή, κάναμε παραστάσεις στον υπουργό και αναμένουμε τη στάση του» εξηγεί. «Είμαστε τελείως αντίθετοι στην συγκεκριμένη πρόθεση του υπουργείου. Τόσα χρόνια δεν υπήρξαν χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν οι δήμοι για να αναπτύξουν τα ιαματικά λουτρά. Αφέθηκαν και εγκαταλείφθηκαν. Σε καμία περίπτωση όμως δεν προσπαθείς να πάρεις δημοτική περιουσία» αναφέρει ο κ. Ταχματζίδης.
Οι ιαματικές πηγές και τα λουτρά γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, μέχρι τη δεκαετία του ’80, οπότε και το κράτος στράφηκε στο μαζικό τουρισμό, τον ήλιο και τη θάλασσα. Είναι ενδεικτικό πως ενώ το 2010 τα ετήσια εισιτήρια που «κόπηκαν ανέρχονταν σε 2.500.000, το 2011 περιορίστηκαν στα 900.000 και έκτοτε μέχρι σήμερα έχουν «κολλήσει» σε αυτόν τον αριθμό.
Αντιδράσεις υπάρχουν όμως για την πρόθεση της κυβέρνησης και από τον δήμαρχο Βόλβης, Διαμαντή Λιάμα. «Είμαστε αντίθετοι. Χωρίς να μας ρωτήσουν τα παίρνουν. Αυτό δεν έχει λογική. Ας μας βοηθήσουν να τα αναπτύξουμε και να διαμορφώσουμε τις συνθήκες ώστε να βρεθούν επενδυτές» λέει ο κ. Λιάμας συμπληρώνοντας πως για τα ιαματικά λουτρά που βρίσκονται στο δήμο του έχουν εκδηλώσει μέχρι στιγμής ενδιαφέρον τρεις επενδυτές. «Αναζητούμε χρηματοδοτικά εργαλεία για να αναπτύξουμε τις πηγές μας. Πρέπει να πέσουν κεφάλαια για να συντηρηθούν και να ανακαινιστούν οι εγκαταστάσεις μας» καταλήγει ο κ. Λιάμας.
Στα διοικητικά όρια του δήμου Θεσσαλονίκης βρίσκονται τα Ιαματικά Λουτρά της Θέρμης. Η τελευταία χρονιά που λειτούργησαν ήταν το 2009. Οι εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε μία καταπράσινη έκταση 500 στρεμμάτων ρημάζουν και έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης στην τελευταία συνεδρίασή του υιοθέτησε τη θέση της ΚΕΔΕ. Μιλώντας στη «ΜτΚ» η αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Τουρισμού, Μαρία Καραγιάννη σχολιάζει μεταξύ άλλων πως για τα λουτρά της Θέρμης «τόσα χρόνια δεν έγινε τίποτα». «Έχουν γίνει συζητήσεις της διοίκησης για την αξιοποίηση των λουτρών. Υιοθετούμε την άποψη της ΚΕΔΕ και ζητάμε την απόσυρση των παραπάνω άρθρων. Υπάρχουν δήμοι που έχουν επενδύσει στις πηγές τους, είναι επιχειρήσεις με προσωπικό και κερδοφορία. Πρέπει να ανοίξει ένας διάλογος μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, ώστε να μην χάσει η αυτοδιοίκηση τον αναπτυξιακό της χαρακτήρα» καταλήγει η κ. Καραγιάννη.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Φεβρουαρίου 2021