Το πρωινό της 6ης Φεβρουαρίου δεν έμοιαζε με τα άλλα, αφού η τραγωδία χτύπησε την πόρτα του γείτονα.
Και η Γη δε σταματά έκτοτε να τρέμει...
Τα φονικά Ρίχτερ που έχουν βυθίσει στο πένθος και την απόγνωση την Τουρκία και τη μαρτυρική Συρία και οι σοκαριστικές εικόνες και τα βίντεο που μας έρχονται από τα ανατολικά συνορά μας, σκίζουν την καρδιά του καθενός που αισθάνεται άνθρωπος.
Και αυτό το τελευταίο είναι που κάνει τη διαφορά, όχι μόνο σήμερα και τις άγριες ημέρες που θα ακολουθήσουν, αφού η πρόσφατη ιστορία έχει δείξει πώς ό,τι κι αν γίνεται εν καιρώ ειρήνης, όσοι τόνοι και εάν υψωθούν από τον τωρινό «Σουλτάνο» ή τους προκατόχους του, η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη νικά το κακό. Όπως ακριβώς έγινε το 1999, με τις σχέσεις των δύο λαών να διέπονται από ένα φαινόμενο που όσον αφορά την πολιτική έμεινε στην ιστορία ως η «ελληνοτουρκική διπλωματία των σεισμών». Και όσον αφορά τους απλούς ανθρώπους; Είχε περιγραφεί πολλά χρόνια πριν, το 1972 στο περίφημο άσμα «Μες στου Βοσπόρου τα στενά», με τον Γιώργο Νταλάρα να ερμηνεύει τους στίχους του Πυθαγόρα που έκρυβαν μία πανανθρώπινη αλήθεια: Τούρκος εγώ κι εσύ Ρωμιός, κι εγώ λαός κι εσύ λαός, εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ, όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ»...
Ο φονικός σεισμός του 1999
Ήταν 17 Αυγούστου του 1999, δύο μόλις λεπτά μετά τις 3 τα ξημερώματα, όταν η γη στη βόρεια Τουρκία άρχισε να τρέμει, επί 45 ολόκληρα δευτερόλεπτα.
Τα μηχανήματα κατέγραψαν σεισμική δόνηση 7,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο την πόλη Ιζμίτ, πρωτεύουσα της επαρχίας του Κοτζάελι.
Ο σεισμός του Μαρμαρά αποτέλεσε μια από τις πιο καταστροφικές στιγμές στη σύγχρονη ιστορία της γειτονικής χώρας, καθώς οι απώλειες ήταν βαρύτατες: 18.373 νεκροί, 23.781 τραυματίες και περίπου 500.000 άστεγοι. Ο σεισμός έγινε αισθητός μέχρι την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη, αλλά και μέχρι την Ουκρανία.
Και η ελληνική «αγκαλιά»
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της ιδιαίτερης ανθρωπιστικής κρίσης ήταν η δυσκολία των τουρκικών αρχών να εφαρμόσουν οποιοδήποτε ορθολογικό σχεδιασμό λόγω του μεγέθους της καταστροφής.
Η Ελλάδα ήταν η πρώτη ξένη χώρα που έστειλε βοήθεια και υποστήριξη στην Τουρκία.
Μέσα σε λίγες ώρες από τον σεισμό, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε επικοινωνήσει με τους ομολόγους του στην Τουρκία και ο υπουργός έστειλε τους προσωπικούς του απεσταλμένους στην Τουρκία, ενώ άμεσα αναχώρησαν από την Αθήνα μια ομάδα διάσωσης 24 ατόμων και δύο εκπαιδευμένους σκύλους διάσωσης. Το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης έστειλε επίσης πυροσβεστικά αεροπλάνα για να βοηθήσει στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στο διυλιστήριο Tupras.
Η Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Εσωτερικών) είχε προηγουμένως αποστείλει μια πλήρως εξοπλισμένη ιατρική ομάδα 11 ατόμων, τέσσερις εκ των οποίων ήταν γιατροί καθώς και χιλιάδες σκηνές, κινητές μονάδες νοσοκομείων, ασθενοφόρα, φάρμακα, νερό, ρούχα, τρόφιμα και κουβέρτες.
Το ελληνικό Υπουργείο Άμυνας ετοίμασε τρία αεροσκάφη C-130 για τη μεταφορά της ελληνικής ομάδας διάσωσης μαζί με τον εξοπλισμό και τα φάρμακα.
Στις 18 Αυγούστου 1999, το Υπουργείο Υγείας δημιούργησε τρεις μονάδες αιμοδοσίας. Την ίδια μέρα εστάλη βοήθεια από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Στις 19 Αυγούστου 1999, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών δημιούργησε τρεις σταθμούς παραλαβής σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κομοτηνή, με σκοπό τη συγκέντρωση της αυθόρμητης βοήθειας των πολιτών. Μετά τις 19 Αυγούστου, τα νοσοκομεία της Κομοτηνής και της Ξάνθης δημιούργησαν τις δικές τους μονάδες για αιμοδοσία και η Εκκλησία της Ελλάδας ξεκίνησε συγκέντρωση χρημάτων.
Στις 24 Αυγούστου 1999, οι πέντε μεγαλύτεροι δήμοι της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο ) απέστειλαν από κοινού με βοήθεια. Ο δήμος Θεσσαλονίκης άρχισε να στέλνει τη βοήθειά του από τις 19 Αυγούστου 1999. Στις 25 Αυγούστου 1999, η Εθνική Ένωση Τοπικών Αρχών (ΚΕΔΚΕ) προσέφερε 50.000.000 δραχμές για τα θύματα του σεισμού και η Ένωση Τοπικών Αρχών Αττικής προσέφερε 30.000.000 δραχμές στον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα. Την ίδια μέρα ο δήμος Αθηναίων δημιούργησε έναν οικισμό για 1.000 άτομα με παιδικό σταθμό. Βοήθεια και εξοπλισμένες ομάδες εστάλησαν επίσης από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, τον Ιατρικό Σύλλογο Αθήνας και τα ελληνικά τμήματα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και των Γιατρών του Κόσμου.
Η ελληνική ανταπόκριση στον σεισμό έλαβε ευρεία κάλυψη στην Τουρκία με επικεφαλίδες εφημερίδων όπως "Ώρα Φιλίας", "Φιλικά χέρια σε μαύρες μέρες", "Ένας μεγάλος οργανισμός υποστήριξης - Πέντε ελληνικοί δήμοι λένε ότι δεν υπάρχει σημαία ή ιδεολογία στην ανθρωπιστική βοήθεια ", " Βοήθεια ρέει από τους γείτονες".
Οι αξιωματούχοι και στις δύο χώρες χρησιμοποίησαν τη συναισθηματική κατάσταση και των δύο πληθυσμών με καλό αποτέλεσμα, υπογραμμίζοντας σε κάθε ευκαιρία ότι ήταν η ώρα για νέα κατανόηση.
Όταν ο Δήμαρχος Αθηναίων πήγε προσωπικά να επισκεφτεί τις σεισμόπληκτες περιοχές, όπου τον συνάντησε ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Ο Έλληνας αρχηγός ναύαρχος Ιωαννίδης πήγε στην τελετή αποστράτευσης του Τούρκου ναύαρχου Ντερβιόγλου όπου χειροκροτήθηκε για αρκετά λεπτά από τους συμμετέχοντες στην τελετή.
Η ανταπόδοση της Τουρκίας
Λιγότερο από ένα μήνα μετά την τουρκική καταστροφή, στις 7 Σεπτεμβρίου 1999, στις 2:56 μ.μ. τοπική ώρα, ήταν σειρά της Αθήνας να πληγεί από έναν ισχυρό σεισμό μεγέθους 5,9. Αυτή ήταν η πιο καταστροφική και δαπανηρή φυσική καταστροφή που έπληξε τη χώρα σε 20 χρόνια.
Ο σεισμός είχε πολύ ρηχό υπόκεντρο και κοντά στα βόρεια προάστια Άνω Λιόσια και Αχαρνές, μόλις 18 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της πόλης. Συνολικά 143 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην καταστροφή, ενώ περισσότεροι από 12.000 τραυματίστηκαν. Αν και ο αριθμός των θανάτων ήταν σχετικά χαμηλός, η ζημιά σε κτίρια και υποδομές σε ορισμένα από τα βόρεια και δυτικά προάστια της πόλης ήταν εκτεταμένη.
Αυτή τη φορά, ήταν η σειρά των Τούρκων να απλώσουν χέρι αλληλεγγύης. Συγκροτήθηκε ειδική ομάδα, η οποία αποτελούνταν από την Γραμματεία του Πρωθυπουργού, τις τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις, το Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Εσωτερικών και τον Έλληνα Πρέσβη στην Άγκυρα και οι οποίοι έστειλαν συντονισμένη βοήθεια.
Η τουρκική βοήθεια ήταν η πρώτη που έφτασε, με την πρώτη ομάδα διάσωσης 20 ατόμων να φτάνει στην τοποθεσία με στρατιωτικό αεροπλάνο εντός 13 ωρών μετά τον σεισμό. Ακολούθησε περισσότερη βοήθεια μέσα σε λίγες ώρες.
Οι τηλεφωνικές γραμμές στα ελληνικά προξενεία και την πρεσβεία στην Τουρκία είχαν μπλοκάρει από τους Τούρκους που καλούσαν για να μάθουν αν θα μπορούσαν να δωρίσουν αίμα και ένας εθελοντής επικοινώνησε με τον Πρέσβη Κοράντη, προσφέροντας να δωρίσει τα νεφρά του για έναν «Έλληνα που έχει ανάγκη».
Η διπλωματία των σεισμών
Πριν από το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του '99, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν γενικά ασταθείς. Η λεγόμενη διπλωματία των σεισμών προκάλεσε έκρηξη συμπάθειας και γενναιόδωρη βοήθεια από απλούς Έλληνες και Τούρκους και στις δύο περιπτώσεις. Τέτοιες πράξεις ενθαρρύνθηκαν από τις αρχές και εξέπληξαν πολλούς ξένους.
Προετοίμασαν το κοινό για σημαντική βελτίωση στις διμερείς σχέσεις, οι οποίες είχαν αμαυρωθεί από δεκαετίες αμοιβαίας εχθρότητας.