Για κίνδυνο κατάρρευσης εάν δεν γίνουν άμεσα εργασίες αποκατάστασης έκανε λόγο ο Τούρκος ιστορικός και ακαδημαϊκός Ιλμπέρ Ορταϊλί αναφερόμενος στην Αγιά Σοφιά της Κωνσταντινούπολης, η οποία έχει μετατραπεί από τον πρόεδρο της χώρας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε τζαμί αν και συγκαταλέγεται στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Ειδικότερα ο Ιλμπέρ Ορταϊλί είχε γράψει στις 17 Σεπτεμβρίου 2023 ένα άρθρο στην εφημερίδα Hurriyet υποστηρίζοντας, ότι η Αγιά Σοφιά έχει υποστεί μεγάλες φθορές με το πέρασμα των χρόνων και δεν πρέπει να επιτρέπεται μεγάλος αριθμός επισκεπτών στο μνημείο, όπως συμβαίνει σήμερα. Τονίζει, δε, ότι πρέπει να κλείσει καθώς το μνημείο αντιμετωπίζει προβλήματα στατικότητας με τον κίνδυνο κατάρρευσης να ελλοχεύει.
Ο ιστορικός επανήλθε στο θέμα της Αγιά Σοφιάς με δηλώσεις που έκανε σε τηλεοπτικό σταθμό της Τουρκίας.
«Μπορεί να επιτραπεί η είσοδος τόσων ανθρώπων σε ένα κτίριο 1.500 ετών; Τι θα συμβεί αν δεν κλείσει;» ρώτησαν τον Ορταϊλί και εκείνος απάντησε ότι κινδυνεύει να καταρρεύσει.
«Αν δεν κλείσει η Αγιά Σοφιά, θα καταρρεύσει»
«Φυσικά και δεν μπορεί να επιτραπεί η είσοδος. Για αυτό πρέπει να κλείσει και να αποκατασταθεί. Αέναη αποκατάσταση. Αν είναι έξυπνοι, θα την κλείσουν. Αν δεν κλείσει, θα καταρρεύσει» είπε χαρακτηριστικά ο Ιλμπέρ Ορταϊλί για την Αγιά Σοφιά.
Στο άρθρο του στην εφημερίδα Hurriyet στις 17 Σεπτεμβρίου ο Τούρκος ακαδημαϊκός είχε δηλώσει ανήσυχος για τις φθορές που έχουν προκληθεί στο μνημείο μετά τη μετατροπή του σε τζαμί, λέγοντας ότι απαιτούνται εργασίες αποκατάστασης.
Συν τοις άλλοις χαρακτήρισε καταστροφική την είσοδο τριών εκατομμυρίων προσκυνητών ετησίως και πολλών άλλων τουριστών στην Αγιά Σοφιά.
«Πρέπει να γίνουν επισκευές»
«Η Αγιά Σοφιά δεν είναι ένας δρόμος από τον οποίο όλοι μπορούν να περάσουν ελαφρά τη καρδία, καθώς τα υπόγεια κτίσματα, και οι κατασκευές για τη διασφάλιση της ροής των υδάτων, των αποβλήτων, η υγρασία αλλά και το σύστημα εξαερισμού δεν είναι τόσο ανθεκτικά στην παρουσία τόσο πολυάριθμων επισκεπτών και πρέπει να επισκευαστούν, να καθαριστούν και να αποκατασταθούν επειγόντως», σημείωσε ο ίδιος.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ορταϊλί ακόμα και ο αριθμός των 20.000 – 30.000 επιστημόνων, ιστορικών, αρχαιολόγων, εκπροσώπων της μουσουλμανικής θρησκείας, πολιτικών και δημόσιων λειτουργών που περνάνε ετησίως από την Αγιά Σοφιά θα μπορούσε να θεωρηθεί υπερβολικός για την αντοχή του μνημείου.
«Δεν είναι λογικό να χρησιμοποιούν τις τουαλέτες»
Ο καθηγητής ήταν επικριτικός και για παρεμβάσεις που αφορούν στις τουαλέτες και τις κρήνες του μνημείου.
«Δεν μπορούν να εγκατασταθούν τουαλέτες και κρήνες που άπτονται των καθημερινών αναγκών ενός τεμένους, στην Αγιά Σοφιά. Χώροι που διανέμουν νερό όπως μεγάλα σιντριβάνια δεν μπορούν να υφίστανται. Το νερό που καταναλώνεται και διαρρέει από την κλασική οθωμανική κρήνη και τις σημερινές τουαλέτες δεν είναι το ίδιο. Η Αγία Σοφία υφίσταται εδώ και 1500 χρόνια. Δεν είναι λογικό να χρησιμοποιούνται οι τουαλέτες της Αγίας Σοφίας για αφόδευση. Εάν κάθε επισκέπτης χρησιμοποιεί τα σιντριβάνια και τις τουαλέτες, πώς θα αντέξει το αποχετευτικό σύστημα κάτω από αυτό το κτίριο;», ανέφερε
Είχαν προαναγγείλει έργα ενίσχυσης της στατικότητας
Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού και Πολιτισμού της Τουρκίας, Μεχμέτ Νουρί Έρσοϊ, η Αγιά Σοφιά έχει δεχθεί 21 εκατομμύρια επισκέπτες από τότε που μετατράπηκε σε τέμενος, πριν από τρία χρόνια.
Πριν από δύο μήνες, ο Τούρκος υπουργός προανήγγειλε έργα ενίσχυσης της στατικότητας της Αγιάς Σοφιάς, στο πλαίσιο της αποκατάστασης σημαντικών ιστορικών μνημείων της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με το σχέδιο αποκατάστασης, πρώτα θα γίνει καθαρισμός του τσιμεντοκονιάματος, θα αφαιρεθούν οι γερασμένες μολύβδινες επιφάνειες στους θόλους και θα πραγματοποιηθούν εργασίες για την αποκατάσταση των ρωγμών και των σχισμών κάτω από τον θόλο.
Στη συνέχεια θα επισκευαστεί και θα τοποθετηθεί στη θέση του το μολύβδινο κάλυμμα. Επίσης θα αποσυναρμολογηθεί ο πρώτος μιναρές, ο επονομαζόμενος μιναρές του Βαγιαζίτ και, αφού ολοκληρωθούν οι επισκευές, θα τοποθετηθεί ξανά στη θέση του. Στους άλλους μιναρέδες, συνεχίζεται η μελέτη για τη στατική τους κατάσταση.