Το ισχυρό σοκ που επέφερε η πανδημία σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο προβληματίζει έντονα κυβέρνηση και επιχειρήσεις, προϊδεάζοντας ταυτόχρονα για έναν δύσκολο χειμώνα, ειδικά για τους εργαζόμενους στον Τουρισμό. Ο ακριβής αντίκτυπος του κορονοϊού σε νοικοκυριά και επιχειρείν αναμένεται να φανεί από το φθινόπωρο όταν θα υπάρχει μία πλήρης εικόνα για την πορεία των βασικών οικονομικών μεγεθών (στις 4 Σεπτεμβρίου ανακοινώνεται το ποσοστό ύφεσης του δευτέρου τριμήνου). Το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται νέες παρεμβάσεις στήριξης από τον Σεπτέμβριο για τους κλάδους του τουρισμού και της εστίασης και πιο συγκεκριμένα, ενίσχυση του ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, παράταση αναστολής συμβάσεων, φορολογικές διευκολύνσεις, τόνωση της ρευστότητας.
Στόχος είναι να αποφευχθεί ένα τσουνάμι ανέργων, μετά το τέλος της τουριστικής σεζόν και να συγκρατηθούν, σε κάποιο βαθμό, οι εισοδηματικές απώλειες των πολιτών. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα αδυνατούν να δώσουν πειστικές λύσεις στα εκρηκτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι κλάδοι της οικονομίας, ενώ είναι επιτακτική η ανάγκη να πέσει χρήμα στην αγορά και να προχωρήσουν τάχιστα οι μειώσεις φόρων και εισφορών για να ξεκολλήσει η οικονομία, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, από το «βάλτο» της ύφεσης.
Βέβαια, ένα πιθανό δεύτερο κύμα της πανδημίας που θα διευρύνει περαιτέρω την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και η συνέχιση της μεγάλης υστέρησης των δημοσίων εσόδων (στο εξάμηνο μειώθηκαν κατά 17% σε σύγκριση με τον στόχο του προϋπολογισμού του 2020), με τις δημοσιονομικές αντοχές της χώρας να είναι περιορισμένες, θα αναγκάσουν την κυβέρνηση να αναπροσαρμόσει τους σχεδιασμούς της.
Αν και οι προβλέψεις σε αυτή τη φάση αναφορικά με τις ακριβείς συνέπειες του COVID-19 στην πραγματική οικονομία είναι ρευστές, θεωρείται δεδομένο πως το πλήγμα στον παραγωγικό ιστό θα είναι βαρύ. Διολίσθηση της οικονομίας στην ύφεση, εκτίναξη δημοσιονομικού ελλείμματος, αύξηση του δημοσίου χρέους και άνοδος της ανεργίας διαμορφώνουν ένα ναρκοθετημένο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο καλούνται να προσαρμοστούν και να ανταπεξέλθουν πολίτες και επιχειρήσεις.
Ύφεση
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ελληνικής κυβέρνησης, στο δυσμενές μακροοικονομικό σενάριο, προβλέπεται μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7,9% φέτος και αύξηση κατά 8% το 2021. Η προσγείωση της οικονομίας θα είναι απότομη με μεγάλα… αγκάθια τουρισμό και εστίαση. Μόνο στο δεύτερο εξάμηνο του έτους το ΑΕΠ εκτιμάται πως θα παρουσιάσει δραστική συρρίκνωση κατά 16% από 13,5 που προβλεπόταν αρχικά.
Ο τουριστικός κλάδος, ο οποίος συνεισφέρει το 20% του ΑΕΠ, κατέβασε «ρολά» σχεδόν τη μισή σεζόν, προκαλώντας κατάρρευση των εσόδων και στο πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν στα 613,7 εκατ. ευρώ, από 2,8 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι.
Ανεργία
Δυσμενείς είναι οι προβλέψεις για την ανεργία, που αναμένεται το 2020 να ξεπεράσει το 19%, με μεγάλες επιπτώσεις στους μισθούς αλλά και στην κοινωνική συνοχή.
Τον Φεβρουάριο, έναν μήνα πριν την επέλαση της επιδημίας, η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε ανεργία στο 16,1% — τη χαμηλότερη τιμή ανεργίας στη χώρα, από τον Ιούνιο του 2011. Τον Μάιο, μήνα έναρξης της σταδιακής άρσης του δίμηνου lockdown, η ανεργία «σκαρφάλωσε» στο 17%. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν πως η ανεργία τον Μάιο παρουσίασε το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων 9 μηνών, προσεγγίζοντας τα επίπεδα του 2019.
Οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 193.312 άτομα σε σχέση με τον Μάιο του 2019 (μείωση 4,9%) και κατά 128.924 άτομα σε σχέση με τον Απρίλιο του 2020 (μείωση 3,3%). Οι οικονομικά μη ενεργοί, δηλαδή τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, αυξήθηκαν κατά 205.247 άτομα σε σχέση με τον Μάιο του 2019.
Έλλειμμα - Χρέος
Το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 3,5-4% του ΑΕΠ με τα μέτρα στήριξης της οικονομίας, που στόχο έχουν να αποτελέσουν «ανάχωμα» στην υφεσιακή λαίλαπα που έρχεται, να υπολογίζονται σε 14-15 δισ.(σε δημοσιονομικό επίπεδο). Η χρονιά αναμένεται να κλείσει με έλλειμμα γενικής κυβέρνησης που θα ξεπεράσει το 7% του ΑΕΠ. Η «τρύπα» αυτή θα καλυφθεί περίπου κατά τα δύο τρίτα με την αύξηση του δημοσίου χρέους και με την αξιοποίηση των ταμειακών διαθεσίμων της χώρας κατά περίπου 5-7 δισ. (σε συνδυασμό και με νέα έξοδο στις αγορές). Αν αυτά τα σενάρια επιβεβαιωθούν, κάτι που εξαρτάται από το βάθος της ύφεσης, η χρονιά θα κλείσει με το χρέος να σκαρφαλώνει πάνω από τα 340 δισ. με την αναλογία του ως προς το ΑΕΠ να προσεγγίζει το 200%.
Ποιοι κλάδοι θα επηρεαστούν περισσότερο
Ο εισερχόμενος τουρισμός και οι μεταφορές αναμένεται να αποτελέσουν τους «πρωταγωνιστές» των απωλειών για το 2020, μικρότερη πτώση προβλέπεται στην ενημέρωση και στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος ενώ οριακή άνοδο πωλήσεων εκτιμάται ότι θα υπάρξει σε τηλεπικοινωνίες, γεωργία.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ο τουρισμός εκτιμάται ότι θα καταγράψει δραματική βουτιά κατά 55%. Από την πτώση που αναμένεται να παρουσιάσουν όλοι οι κλάδοι (κατά 7,7% το 2020), οι 3,9 ποσοστιαίες μονάδες εκτιμάται πως θα προέλθουν από τα καταλύματα και την εστίαση. Ο κλάδος των μεταφορών θα βιώσει και αυτός τις συνέπειες του Covid 19, με τη συνολική απώλεια να προβλέπεται πως θα προσεγγίσει το 8,1% την τρέχουσα χρονιά.
Βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, για το σύνολο των επιχειρήσεων και των δραστηριοτήτων της οικονομίας ο κύκλος εργασιών (τζίρος) το πρώτο τρίμηνο 2020 ανήλθε σε 65 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 2,9% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο 2019, που είχε ανέλθει σε 66,9 δισ. ευρώ. Τη μεγαλύτερη μείωση εσόδων, μεταξύ του πρώτου τριμήνου 2020 και του πρώτου τριμήνου 2019, κατέγραψαν οι εταιρείες του τομέα τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία (14,9%).
*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 15-16.08.2020