Τα πάνω-κάτω στους δήμους φέρνει το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών το οποίο προωθεί σαρωτικές αλλαγές στα νομικά πρόσωπα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΟΤΑ. Η βασικότερη αλλαγή αφορά στην κατάργηση, από τις αρχές του νέου έτους, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και Κοινωφελείς Επιχειρήσεις (ΝΠΙΔ), που υπολογίζονται σε πάνω από 500 και απασχολούν περί τους 13.000 εργαζόμενους.
Από αυτούς σχεδόν οι μισοί είναι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου και οι υπόλοιποι αορίστου, οι οποίοι πρόκειται να μεταφερθούν στους δήμους, διατηρώντας σύμφωνα με όσα προβλέπει το νομοσχέδιο, το αντικείμενο της εργασίας τους.
Η εξέλιξη αυτή ήδη προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις κυρίως από τους δημάρχους, που θα πρέπει να βάλουν σε λίγους μήνες νέα τάξη στις υπηρεσίες των δήμων, όπου σύμφωνα με εκτιμήσεις αυτοδιοικητικών παραγόντων θα δημιουργηθεί χάος. Όπως αναφέρουν η μετακίνηση προσωπικού από δημοτικές και κοινωφελείς επιχειρήσεις και Οργανισμούς με μικρό αριθμό εργαζομένων μπορεί να ωφελήσει τους μικρομεσαίους δήμους, αφού χρειάζονται προσωπικό, ωστόσο στους μεγάλους δήμους η μεταφορά εκατοντάδων νέων εργαζομένων αναμφίβολα θα δημιουργήσει προβλήματα.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί ο δήμος Αθηναίων, όπου στο δημοτικό Οργανισμό που διαθέτει απασχολεί περίπου 1.200 άτομα, τα οποία αρχές του 2024 θα μεταφερθούν στο δήμο με το ίδιο αντικείμενο. Ανάλογα θέματα κατανομής του προσωπικού θα προκύψουν και στο δήμο Θεσσαλονίκης, στο δήμο Κορδελιού-Ευόσμου και αλλού.
Το μέτρο αυτό με την κατάργηση των Νομικών Προσώπων των ΟΤΑ αποσκοπεί στην αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που παρουσιάζουν αυτές οι δημοτικές δομές, εξαιτίας της υποστελέχωσής τους, αλλά και επειδή η διασπορά τους δεν ευνοεί την άμεση διευθέτηση υποθέσεων μεταξύ αυτών και του κεντρικού δήμου.
Σοβαρές δυσκολίες στο όλο εγχείρημα βλέπει και ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Έδεσσας Γιάννης Μουράτογλου. Υποστήριξε ότι έχει μεγάλο βαθμό δυσκολίας το εγχείρημα σε τόσο γρήγορο χρονικό διάστημα. «Πρόκειται για μία ξαφνική και δυσάρεστη εξέλιξη που φέρνει τα πάνω-κάτω στους δήμους» είπε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι το θέμα θα τεθεί τόσο στην Επιτροπή Οικονομικών, όσο και στην Επιτροπή Θεσμών της ΚΕΔΕ.
Μετά τις εκλογές θα ανοίξει η συζήτηση
Οι πρώτες αντιδράσεις αιρετών καταγράφηκαν ήδη στην τελευταία συνεδρίαση του δ.σ. της ΚΕΔΕ, όπου κυρίαρχο θέμα της ατζέντας ήταν το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΣ με τίτλο «Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλες διατάξεις».
Δεδομένου ότι το θέμα απασχολεί όλους τους δήμους, το δ.σ. της ΚΕΔΕ ζήτησε την αναβολή της συζήτησης για μετά τις δημοτικές και περιφερειακές της 8ης Οκτωβρίου του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, αίτημα που κατέθεσε μάλιστα ενώπιον του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Θ. Λιβάνιο, ο οποίος παραβρέθηκε στη συνεδρίαση. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του οργάνου, δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου, ο λόγος που η ΚΕΔΕ θέτει θέμα αναβολής, είναι πρώτον, για να υπάρξει πλήρης συζήτηση και ανάλυση όλων των νέων δεδομένων που εισάγει το εν λόγω νομοσχέδιο και δεύτερον για να ληφθούν υπόψη οι επικουρικές προτάσεις και βάσεις που θέτει η Αυτοδιοίκηση.
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις διατάξεις (άρθρο 24-25-26) του νομοσχεδίου για την κατάργηση των ΝΠΔΔ των ΟΤΑ η ΚΕΔΕ προτείνει:
- Να παραμείνει ως έχει το ισχύον καθεστώς και μετά τις εκλογές σε συνεργασία με το υπουργείο να συζητηθεί το θέμα
- Στο πλαίσιο μίας μεταβατικής διαδικασίας να κινητροδοτηθεί η διαδικασία κατάργησης των ΝΠΔΔ και πάντα σε εθελοντική βάση.
- Να διατηρηθούν σε κάθε δήμο μία Δημοτική Επιχείρηση και μία Σχολική Επιτροπή.
- Να αυξηθεί ο αριθμός των ειδικών συμβούλων ή ειδικών συνεργατών που θα στελεχώσουν τις επιτροπές που συστήνονται στους δήμους για την καλύτερη διαχείριση θεμάτων των ΝΠΔΔ που καταργούνται.
- Σε περίπτωση ψήφισης του νόμου να ληφθεί πρόνοια αναδρομικής ισχύος 2 ετών για τους δήμους που κατήργησαν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου ή Δημοτικές Επιχειρήσεις και να αυξηθεί ο αριθμός των Αντιδημάρχων και για αυτούς.
Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου
Οι βασικές αλλαγές που φέρνει το σχέδιο νόμου είναι η κατάργηση των ΝΠΔΔ των ΟΤΑ και η μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους στους δήμους, η λύση των Κοινωφελών Επιχειρήσεων και η μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους επίσης στους δήμους, όπως και η μεταφορά των αρμοδιοτήτων των Σχολικών Επιτροπών στους δήμους.
Το προσωπικό των καταργούμενων φορέων μεταφέρεται στον δήμο και παρέχει τις υπηρεσίες του με την ίδια σχέση εργασίας ή έμμισθης εντολής, ενώ το μόνιμο προσωπικό κατατάσσεται σε αντίστοιχες με τα προσόντα του οργανικές θέσεις ανά κατηγορία και κλάδο-ειδικότητα.
Το δε προσωπικό με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, που απασχολείται κυρίως σε κοινωφελείς επιχειρήσεις, κατατάσσεται σε προσωρινές προσωποπαγείς θέσεις αντίστοιχης κατηγορίας και κλάδου-ειδικότητας, οι οποίες συστήνονται στον οργανισμό εσωτερικής υπηρεσίας του δήμου.
Η κατάργηση των πάνω από 500 δημοτικών ΝΠΔΔ και των κοινωφελών επιχειρήσεων των δήμων προβλέπεται για τις 31 Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή την τελευταία ημέρα της τρέχουσας δημοτικής περιόδου. Στην αιτιολογική έκθεση αναφέρεται ότι το μέτρο αποσκοπεί κυρίως στην αντιμετώπιση δυσλειτουργιών που παρουσιάζουν τα νομικά πρόσωπα των δήμων, λόγω ελλιπούς στελέχωσης και διάσπασης των τοπικών υποθέσεων.
Προβλέπεται επίσης ότι από την 30ή Ιουνίου 2024 παύει η λειτουργία των περισσότερων από 600 σχολικών επιτροπών και των δημοτικών επιτροπών και οι αρμοδιότητες τους μεταφέρονται στους οικείους δήμους.
Οικονομίες κλίμακας στους δήμους
Σύμφωνα με την ίδια αιτιολογική έκθεση, η μεταφορά του προσωπικού, των πόρων και των αρμοδιοτήτων τους στον κεντρικό πυρήνα των δήμων θα διασφαλίσει καλύτερη διαχείριση πόρων, βελτίωση της κατανομή αρμοδιοτήτων στο προσωπικό και οικονομίες κλίμακας από την ενοποίηση προμηθειών και υπηρεσιών.
Το ΥΠΕΣ εκτιμά ότι το μέτρο αυτό θεσπίζει μία σημαντική, δομική αλλαγή στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των δήμων, καθώς ενσωματώνει τα Νομικά Πρόσωπα στον πυρήνα λειτουργίας των δήμων, ενώ αναβαθμίζει τη διαχείριση των σχολικών μονάδων από τους δήμους. Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με την έκθεση, επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας και καλύτερη διαχείριση των πόρων και του προσωπικού.
Επίσης, εκτιμά ότι εισάγει μία σημαντική καινοτομία, τη συνεδρίαση ελέγχου πεπραγμένων δημοτικής, η οποία προσομοιάζει στο μοντέλο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ενισχύοντας τον δημόσιο έλεγχο των πεπραγμένων των αυτοδιοικητικών αρχών.
Καθιερώνει δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των ΟΤΑ, με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων.
Αναφορικά με την άσκηση των αρμοδιοτήτων των καταργούμενων νομικών προσώπων, οι δήμοι μπορούν να συστήσουν επιτροπές, ενώ για θέματα των σχολικών επιτροπών θα πρέπει να συσταθούν υποχρεωτικά έως δύο επιτροπές, στις οποίες μετέχει τουλάχιστον ένας εκπρόσωπος σχολικών μονάδων ή συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του οικείου δήμου.
Μάλιστα, προβλέπεται ότι για κάθε ένα νομικό πρόσωπο που καταργείται αυξάνεται ο αριθμός των αντιδημάρχων κατά έναν, εφόσον ο μέσος όρος του προϋπολογισμού του καταργούμενου νομικού προσώπου των πέντε τελευταίων ετών είναι μεγαλύτερος του ενός εκατομμυρίου ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλο αυτό το εγχείρημα γίνεται μεσούσης της προεκλογικής περιόδου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που συνιστά ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα για την υλοποίηση του στα χρονοδιαγράμματα που τοποθετεί η κυβέρνηση δια του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών Θεόδωρου Λιβάνιου.
Λύση δημοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο σχέδιο νόμου οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις λύονται αυτοδικαίως την 31η/12/2023.
Η κυριότητα και κάθε άλλο δικαίωμα επί των ακινήτων και δικτύων της επιχείρησης μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στον δήμο, εντός των διοικητικών ορίων του οποίου βρίσκονται.
Τα κινητά και ο κάθε είδους εξοπλισμός που εξυπηρετεί ή συνδέεται λειτουργικά με τα ακίνητα που μεταβιβάζονται, μεταφέρονται κατά προτεραιότητα στον κύριο του ακινήτου ή των δικτύων. Ρυθμίσεις οφειλών συνεχίζουν να εξυπηρετούνται από τον δήμο που αποτελούσε την έδρα της επιχείρησης.
Για την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων, συντάσσεται πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής. Πράξεις, έργα και δράσεις που έχουν ενταχθεί και προτάσεις που έχουν υποβληθεί για χρηματοδότηση από οποιαδήποτε πηγή με δικαιούχο την επιχείρηση δύναται να συνεχιστούν από τον δήμο της έδρας αυτής ή από τους δήμους που αυτά αφορούν.
Επίσης, από τη λύση της επιχείρησης, οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονται χωρίς να επέρχεται βίαιη διακοπή τους και χωρίς να απαιτείται ειδική διαδικαστική πράξη για καθεμία από αυτές, από τον διάδοχο δήμο επί του αντικειμένου της δίκης.
Αναφορικά με το πάσης φύσεως προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μίσθωσης έργου, μεταφέρεται αυτοδικαίως και κατανέμεται, με την ίδια σχέση εργασίας ή έργου, με απόφαση του Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στους οικείους δήμους, ανάλογα με τον πληθυσμό τους.
Από τις διατάξεις του νόμου εξαιρούνται τα δημοτικά περιφερειακά θέατρα εξαιρούνται από τις διατάξεις του παρόντος.
ΠΟΕ-ΟΤΑ: «Δεν είμαστε αντίθετοι»
Προς έκπληξη των δημάρχων, η ηγεσία του συνδικαλιστικού οργάνου των εργαζομένων, η ΠΟΕ-ΟΤΑ εμφανίζεται σύμφωνη με το μέτρο που προωθεί το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΣ.
«Πάγια θέση της Ομοσπονδίας είναι η μεταφορά του προσωπικού των δημοτικών επιχειρήσεων και κοινωφελών επιχειρήσεων στους δήμους. Και αυτό γιατί η αντιμετώπιση τους θα είναι διαφορετική και προς όφελος των εργαζομένων. Με αυτό τον τρόπο θα μπει ένα τέλος στις διαφορετικές ταχύτητες που μπαίνουν στις τάξεις των εργαζομένων» τόνισε στη «ΜτΚ» το μέλος του ΓΣ της ΠΟΕ-ΟΤΑ Βασίλης Πετρόπουλος.
Εξηγεί ότι επί της ουσίας «το μέτρο δεν μας βρίσκει αντίθετους γιατί το προσωπικό θα μπει υπό την ομπρέλα των δήμων με ό,τι αυτό συνεπάγεται , συν το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι θα κρατήσουν το αντικείμενό τους».
Ο κ. Πετρόπουλος ανέφερε ακόμη ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λυθεί και το θέμα των 6.500 συμβασιούχων ορισμένου χρόνου που απασχολούνται στις κοινωφελείς επιχειρήσεις των ΟΤΑ ανά τη χώρα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24.09.2023