Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Παντελάκη
Η παράσταση «Στου Μποχώρη», του Μηνά Βιντιάδη έρχεται στο Θέατρο Αμαλία, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Το κείμενο βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα και είναι το αποτέλεσμα μίας μεγάλης και σε βάθος έρευνας του Μηνά Βιντιάδη. Η ιστορία εκτυλίσσεται στο διάστημα μεταξύ 1890 μέχρι το 1924 και την αφήγηση των γεγονότων την έχει αναλάβει η Ρηνιώ, η οποία προσπαθεί να φτιάξει ένα ταβερνάκι μαζί με τους δικούς της ανθρώπους στον Πειραιά κάνοντας μία νέα αρχή. Η Βάνα Πεφάνη τονίζει πως «δεν αντιμετώπισα δυσκολίες στη μεταφορά του κειμένου στη σκηνή.
Η δυσκολία ήταν οι προσωπικές μου εμπειρίες γιατί η καταγωγή της μητέρας μου, η γιαγιά και ο παππούς μου ήταν από την Κωνσταντινούπολη. Οπότε υπήρχαν πολλές ιστορίες στο σπίτι και πολλές φωτογραφίες, πολλές γεύσεις και μυρωδιές και είχα να διαπραγματευτώ ουσιαστικά με τα δικά μου χρόνια περισσότερα παρά με το ίδιο το κείμενο, με τις αναμνήσεις μου δηλαδή».
Ακριβώς αυτή η προσωπική της σύνδεση με το έργο ήταν και ένας σημαντικός παράγοντας να αποφασίσει να ανεβάσει την παράσταση:
«Το θεώρησα σαν υποχρέωση απέναντι στη μισή μου οικογένεια και σε αυτά που πέρασε και έζησε». Παράλληλα, το ότι το θέατρο συμβάλλει στην ιστορική μνήμη ήταν ακόμη ένας παράγοντας που συνυπολόγισε η σκηνοθέτις.
«Χωρίς ιστορία, χωρίς ιστορική μνήμη θεωρώ ότι είμαστε μισοί άνθρωποι. Δεν μπορεί να μην ξέρουμε από πού ερχόμαστε, το τι έχει συμβεί στο παρελθόν ούτως ώστε να προσπαθήσουμε τουλάχιστον να αποφύγουμε τα ίδια λάθη και τα ίδια αποτελέσματα των λαθών μας. Θεωρώ ότι ένας άνθρωπος πρέπει πραγματικά είτε κάνει αυτή τη δουλειά είτε μια οποιαδήποτε άλλη δουλειά να είναι γνώστης της ιστορίας».
«Με εντυπωσιάζει η δύναμη αυτών των ανθρώπων»
Η Βάνα Πεφάνη στην επαφή της με το έργο αυτό κατάλαβε για άλλη μία φορά πόσο την εντυπωσιάζει η δύναμη των ανθρώπων που είδαν τις ζωές τους να καταστρέφονται και να αλλάζουν.
«Αυτοί οι άνθρωποι είχαν μία απίστευτη δύναμη να ξεκινήσουν από την αρχή. Κακά τα ψέματα, η βοήθεια του κράτους δεν ήταν τόσο σημαντική. Πιστεύω λοιπόν ότι ήταν τόσο γερές οι ρίζες τους, τόσο στέρεοι οι χαρακτήρες τους, τόσο μεγάλη η γενναιοδωρία τους ίσως γιατί έζησαν και καλά πράγματα εκεί πριν φύγουν. Οπότε όταν έφτασαν εδώ είχαν μια απίστευτη δύναμη σε όποια ηλικία και αν βρίσκονταν. Άνθρωποι πενήντα και εξήντα χρονών δεν φοβήθηκαν να ξεκινήσουν από την αρχή. Δεν υπήρχε ο φόβος. Ο φόβος ήταν μέχρι να φτάσουν, μετά δεν φοβήθηκαν τίποτα αυτοί οι άνθρωποι. Αυτό με εντυπωσιάζει, η δύναμη του να κάνεις μια καινούρια αρχή σε έναν καινούριο τόπο σε οποιαδήποτε ηλικία και αν βρίσκεσαι. Με εντυπωσιάζει η δύναμη αυτών των ανθρώπων» τονίζει η κ. Πεφάνη.
Μία τρυφερά σκληρή ιστορία
Ένα από τα δυνατά σημεία της παράστασης είναι η ζωντανή μουσική. Στο τραγούδι και την κιθάρα συναντάμε τον Γιάννη Παπαγεωργίου, ενώ τα αδέρφια Ζιγκερίδη στο ακορντεόν, το μπαντονεόν και το κανονάκι.
«Αυτό μας δίνει ένα φοβερό και υπέροχο χρώμα, μία ατμόσφαιρα. Οπότε λίγο η ταβέρνα, λίγο οι μουσικές, λίγο τα χρόνια εκείνα, μπορώ να πω ότι το αντιμετώπισα σαν παραμύθι, σαν μία τρυφερά σκληρή ιστορία. Κάτι που χαρακτηρίζει τις σκηνοθεσίες μου είναι ότι έχω μία κινηματογραφική ματιά. Χαρακτηρίζω τις σκηνές αυτές καρέ όπως στο σινεμά. Είναι στιγμές από τη ζωή και την αφήγηση μιας γυναίκας που είναι η Ρηνιώ, που την ερμηνεύει η Πέμη Ζούνη και είναι στιγμές από τη ζωή της εντελώς κινηματογραφικά, πολύ γλυκά, τρυφερά και σκληρά ταυτόχρονα. Νομίζω ότι αυτό που μένει είναι αυτό που ήδη σας είπα, η δύναμη του ανθρώπου» επισημαίνει η Β. Πεφάνη. Το άλλο δυνατό σημείο της παράστασης είναι σίγουρα ο θίασος, κάτι που το χαρακτηρίζει ως ευλογία η σκηνοθέτις:
«Είναι ευλογία για έναν άνθρωπο που σκηνοθετεί να έχει τέτοιους ηθοποιούς μαζί του, δάσκαλους όπως o Κώστας Αρζόγλου, πολύ σημαντικούς ηθοποιούς όπως η Πέμη Ζούνη, ισχυρές δυνάμεις του θεάτρου όπως ο Βασίλης Ευταξόπουλος και νομίζω ότι όλοι μαζί -γιατί μια σκηνοθεσία δεν είναι ενός ανθρώπου- βάζουμε το λιθαράκι μας. Ελπίζω να αρέσει στο κοινό της Θεσσαλονίκης» αναφέρει. Το αποτέλεσμα δεν θα είναι απολύτως δραματικό. Η παράσταση έχει και πολύ χιούμορ, μουσική, τραγούδι, άλλωστε ακόμη και «τη χειρότερη στιγμή βάζουμε τα γέλια».
«Στοχεύω στα βουρκωμένα μάτια»
Η Βάνα Πεφάνη που έχει ξεχωρίσει και ως ηθοποιός αναφέρεται στις δύο αυτές ιδιότητες και τις διαχωρίζει μέσα της.
«Είναι βοηθητικό το ότι έχω δουλέψει και ως ηθοποιός. Κατανοώ ουσιαστικά τις δυσκολίες των ανθρώπων που βρίσκονται στη σκηνή. Παίρνω και πράγματα, μη νομίζετε, κλέβω! Πράγματα που με βοηθούν όταν παίζω και όταν έχω έναν άλλο σκηνοθέτη να ακούσω. Προσπαθώ να μην αναπαράγω συμπεριφορές που δεν βοηθούν τον εαυτό μου αρχικά και το αποτέλεσμα της δουλειάς.
Το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι σκηνοθετώ με άξονα τον ηθοποιό. Δεν το κάνω για να παρουσιάσω μια σκηνοθετική μου άποψη πάνω στο έργο, αλλά σκηνοθετώ τους ανθρώπους και τους βοηθώ να είναι πολύ καλοί.
Ο σκηνοθέτης είναι το τρίτο μάτι. Όταν σκηνοθετώ δεν παίζω. Το έκανα αυτό το λάθος στην αρχή για δυο-τρεις παραστάσεις και μετά συνειδητοποίησα ότι ήμουν εντελώς αβοήθητη η ίδια εκεί πάνω. Οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να προσπαθώ να κάνω κάτι που είναι τρομερά δύσκολο και σχεδόν αδύνατο» καταλήγει.
Τέλος, όσον αφορά τον στόχο που έχει θέσει για αυτήν την παράσταση αυτός παραμένει ίδιος κάθε φορά. «Στοχεύω σε κάποια βουρκωμένα μάτια, σε μια δυνατή χειραψία, σε ένα πολύ αληθινό ‘μπράβο, συγχαρητήρια’. Πάντα λέω όταν τελειώνει μια παράσταση αν έχω αγγίξει έναν θεατή, έχει κερδίσει η παράσταση. Αν είναι περισσότεροι φυσικά πολύ μεγαλύτερη και η χαρά μου».
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
«Στου Μποχώρη»
Θέατρο Αμαλία
Παραστάσεις: Παρασκευή 25 με Κυριακή 27 Νοεμβρίου στις 9 μ.μ.
Εισιτήρια: 15 ευρώ και 13 ευρώ (μειωμένο)
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20.11.2022