Ένα κολοσσιαίο έργο που θα αναδιατάξει πλήρως το μεταφορικό τοπίο στη Βόρεια Ελλάδα μπαίνει σταδιακά στις ράγες, με αρκετά μακρινό βέβαια ορίζοντα ολοκλήρωσης, το 2030.
Το «απαρχαιωμένο» σε μεγάλο βαθμό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας θα υποστεί ολικό λίφτινγκ, ενώνοντας ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα, με δραστική μείωση χρόνων και αποστάσεων.
Παράλληλα, ο αναπτυξιακός αντίκτυπος του εγχειρήματος θα είναι τεράστιος για την ευρύτερη περιοχή αποτελώντας μαγνήτη προσέλκυσης επενδύσεων στον τομέα των μεταφορών (Logistics), γεγονός που θα εκπέμψει ισχυρά σήματα στην διεθνή επενδυτική κοινότητα.
Το μεγαλεπήβολο project στοχεύει να δημιουργήσει ένα «σιδηροδρομικό τόξο» αποτελώντας καταλύτη και για τα λιμάνια Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης των οποίων η αναπτυξιακή διάσταση είναι καίριας σημασίας για την Βόρεια Ελλάδα.
Ένα σύγχρονο δίκτυο σιδηροδρόμων θα δώσει τεράστια ώθηση στην αποτελεσματικότερη και ταχύτερη διακίνηση εμπορευμάτων, καθιστώντας τη Βόρεια Ελλάδα «ρυθμιστή» των μεταφορών στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Το όλο project, κόστους άνω των 2,5 δισ. ευρώ, εκτιμάται πως θα ευοδωθεί μέχρι το 2030 (με τις σχετικές μελέτες να ολοκληρώνονται έως το 2025) ενώ θα χρηματοδοτηθεί, χωρίς ακόμα να έχει κλειδώσει κάτι, από κονδύλια της ΕΕ με την αξιοποίηση πλήθους σχετικών προγραμμάτων (Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, προγράμματα της ΕΤΕπ, CEF). Άγνωστο είναι αν θα υπάρξει και συμμετοχή ιδιωτών στη χρηματοδότηση (με ΣΔΙΤ).
Ο διαγωνισμός για την υλοποίηση του έργου ξεκίνησε στις αρχές του έτους ενώ αναμένεται η δεύτερη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας από την ΕΡΓΟΣΕ με τον ανταγωνιστικό διάλογο. Mέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023 θα αναδειχτεί ο προσωρινός ανάδοχος του μεγαλεπήβολου project.
Το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό έργο όλων των εποχών είναι αυτό που αφορά στην κατασκευή της νέας μονής γραμμής Θεσσαλονίκης-Καβάλας-Ξάνθης συνολικού μήκους 205 χλμ., τμήμα της λεγόμενης και Ανατολικής Σιδηροδρομικής Εγνατίας.
Η νέα γραμμή θα μειώσει κατά 3 τουλάχιστον ώρες την διαδρομή Θεσσαλονίκη-Αλεξανδρούπολη, έχει κόστος που ξεπερνά τα 1,68 δισ. ευρώ (ποσό με ΦΠΑ 2,09 δισ. ευρώ).
Το έργο έχει κινήσει το ενδιαφέρον των μεγάλων ομίλων της χώρας οι οποίοι συμμετέχουν ως εξής: ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-ΙΝΤΡΑΚΑΤ, ΑΚΤΩΡ-ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΑΒΑΞ-ALSTOM.
Η νέα γραμμή θα είναι υψηλών ταχυτήτων, θα διαθέτει ηλεκτροκίνηση, σηματοδότηση, ETCS και νέους σταθμούς και στάσεις. Η χάραξη της γραμμής είναι νότια-πεδινή και ακολουθεί κατά σε αρκετά τμήματα αυτή της Εγνατίας οδού. Οι ταχύτητες που θα αναπτύσσονται θα είναι κατά τόπους 160-200 χλμ./ώρα.
Η γραμμή θα ξεκινά από τον οικισμό της Νέας Φιλαδέλφειας στο Ωραιόκαστρο και θα καταλήγει στη Νέα Καρβάλη, το εμπορικό λιμάνι της Καβάλας. Συνολικά προβλέπεται η δημιουργία οκτώ νέων σιδηροδρομικών σταθμών: Καβαλλαρίου, Λαγκαδικίων, Νέας Μάδυτου, Βρασνών, Αμφίπολης, Ποδοχωρίου, Αυλής και Αμυγδαλεώνα. Επίσης, προβλέπονται δύο στάσεις σε Δρυμό και Λουτρά Βόλβης.
Στο έργο θα υπάρχουν σημαντικά τεχνικά έργα: 23 συνολικά σήραγγες μήκους 22,23 χλμ., 30 σιδηροδρομικές σήραγγες 8,77 χλμ., 71 ανισόπεδες διαβάσεις. Το έργο αποτελεί τμήμα πακέτου έξι έργων ύψους 4 δισ. ευρώ της ΕΡΓΟΣΕ και του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Η χάραξη στο τμήμα Θεσσαλονίκη-Καβάλα
Η χάραξη ως προς το Ν. Καβάλας προβλέπει τα ακόλουθα: Η γραμμή με βορειοανατολική πορεία κινείται βόρεια της Εγνατίας Οδού στον κάμπο της Πιέριας κοιλάδας, ανάμεσα στα Όρη Παγγαίο και Σύμβολο (ΠΕ Καβάλας).
Περί τη ΧΘ 148+000 εξέρχεται της Πιερίας κοιλάδας και με σήραγγα διέρχεται το Σύμβολον όρος από όπου καταλήγει στο νότιο τμήμα των τεναγών Φιλίππων.
Περί τη ΧΘ 162+000 διαμορφώνονται σήραγγες ώστε το έργο να διέλθει βορείως των υψωμάτων της Καβάλας. Το πέρας το έργου διαμορφώνεται στην κάμπο της Νέας Καρβάλης βορειοδυτικά οικισμού.
Η χάραξη του τμήματος Καβάλα-Τοξότες-Ξάνθης
Η νέα Σιδηροδρομική Γραμμή θα έχει συνολικό μήκος 31,8 km, θα είναι μονή, κανονικού εύρους (1,435 m), με ταχύτητα Μελέτης 160 km/h. Μικρότερη ταχύτητα Μελέτης θα εφαρμοστεί στις συνδέσεις του Εμπορικού Λιμένα Καβάλας, της ΒΙΠΕ Καβάλας και της Βιομηχανίας Φωσφορικών Λιπασμάτων με την Κύρια Γραμμή. Σε όλο το μήκος του έργου η διασταύρωση της Σιδηροδρομικής Γραμμής με το υφιστάμενο οδικό δίκτυο θα γίνεται με Ανισόπεδες Διαβάσεις.
Η χάραξη για το δεύτερο τμήμα της νέας γραμμής ξεκινά από το Λιμάνι της Νέας Καρβάλης μέχρι τους Τοξότες Ξάνθης, όπου θα συναντά την υφιστάμενη γραμμή. Το έργο είναι επίσης υπό μελέτη αποτελεί τμήμα της γραμμής Θεσσαλονίκης - Τοξοτών Ξάνθης και το πέρας του (ΧΘ 173+691,58) ταυτίζεται με τη ΧΘ 66+500 του τμήματος Νέα Καρβάλη - Τοξότες, η οριστική μελέτη του οποίου είναι υπό εκπόνηση στο πλαίσιο σχετικής ανάθεσης της ΕΡΓΟΣΕ.
Σε αυτήν προβλέπονται τα ακόλουθα: Η νέα ΣΓ ξεκινάει από την περιοχή του οικισμού της Νέας Καρβάλης, όπου προβλέπεται Σιδηροδρομική στάση που θα εξυπηρετεί τον οικισμό και συνεχίζει προς τους οικισμούς Πέρνη και Γραβούνα για την εξυπηρέτηση των οποίων έχει προβλεφθεί σιδηροδρομικός σταθμός. Στη συνέχεια, οδεύοντας στο μεγαλύτερο μήκος της παράλληλα με την Εγνατία Οδό συναντά τη υφιστάμενη ΣΓ Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης στην περιοχή Τοξοτών Ξάνθης στο ύψος της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης.
Μέρος της οραματικής «Σιδηροδρομικής Εγνατίας», το ανατολικό τμήμα, που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τους Τοξότες της Ξάνθης, μέσω νέας χάραξης, είναι ένα έργο που θα αναδιατάξει τον μεταφορικό χάρτη.
Η νέα γραμμή Θεσσαλονίκη - Νέα Καρβάλη - Τοξότες έχει μπει ήδη στη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου, έχουν προκριθεί οι υποψήφιοι ανάδοχοι και η όλη διαδικασία των διαγωνισμών αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2023.
Το έργο αφορά στη νέα µονή σιδηροδρομική γραµµή στο τµήµα από την έξοδο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Νέας Φιλαδέλφειας Θεσσαλονίκης μέχρι τους Τοξότες της Ξάνθης, καθώς επίσης και στην ανακαίνιση επιδοµής της υφιστάµενης σιδηροδρομικής γραµµής Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης στο τµήµα Τοξότες - Ξάνθη.
Η νέα γραμμή θα πηγαίνει παράλληλα με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή, αλλά νότια. Η υφιστάµενη σιδηροδροµική γραµµή ακολουθεί το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Στρυµόνας - Σέρρες - Δράµα - Τοξότες.
Η γραμμή Θεσσαλονίκη - Αμφίπολη - Νέα Καρβάλη - Τοξότες θα διαθέτει:
- Τρεις σιδηροδρομικές στάσεις σε: Δρυμό, Λουτρά Βόλβης και Νέα Καρβάλη.
- Εννέα σιδηροδρομικούς σταθμούς σε: Καβαλάρι, Λαγκαδίκια, Νέα Μάδυτο, Βρασνά, Αμφίπολη, Αυλή, Ποδοχώρι, Αμυγδαλεώνας και Πέρνη - Γραβούνα.
Στο πλαίσιο του έργου θα κατασκευαστούν οι απαιτούμενες κτιριακές εγκαταστάσεις των εννέα σιδηροδρομικών σταθμών και με τον περιβάλλοντα χώρο αυτών, ενώ θα ανακαινιστεί και η επιδομή της υφιστάμενης γραμμής Θεσσαλονίκης - Αλεξανδρούπολης στα περίπου 10 χλμ., μεταξύ Τοξοτών και Ξάνθης, περιλαμβανομένου και του σιδηροδρομικού σταθμού της Ξάνθης.
Θα συνδέεται με την υφιστάμενη γραμμή στη Νέα Φιλαδέλφεια και στους Τοξότες και προβλέπεται κατασκευή περίπου 206 χλµ. επιδοµής κύριας µονής σιδηροδροµικής γραµµής και επιδοµή πρόσθετων σιδηροδρομικών γραµµών κλάδων προς το λιμάνι της Καβάλας και προς τις εγκαταστάσεις της Βιοµηχανίας Φωσφορικών Λιπασµάτων, του Εµπορευµατικού Σταθµού Διαλογής, της ΒΙΠΕ Καβάλας καθώς και πρόσθετων σιδηροδρομικών γραµµών των λοιπών σιδηροδρομικών σταθµών. Επίσης, θα διαμορφωθεί υπηρεσιακός σιδηροδρομικός σταθμός µε κατάλληλη γραµµολογία σύνδεσης µε την υφιστάµενη σιδηροδρομική γραμμή κοντά στους Τοξότες (περιοχή παλαιού Εργοστασίου Ζάχαρης) βάσει των απαιτήσεων του ΟΣΕ.
Προβλέπεται επίσης κατασκευή οδικών έργων ανάπτυξης - αποκατάστασης του υφιστάµενου παράπλευρου και κάθετου οδικού δικτύου και συγκεκριμένα:
-Τμήμα: Θεσσαλονίκη - Καρβάλη: Οδικό δίκτυο συνολικού µήκους περίπου 150 χλµ.
-Τμήμα: Καρβάλη - Τοξότες: Οδικό δίκτυο συνολικού µήκους περίπου 30 χλµ.
Επίσης προβλέπεται κατασκευή υδραυλικών έργων αντιπληµµυρικής προστασίας - αποχέτευσης - αποστράγγισης του συνόλου των σιδηροδροµικών και οδικών έργων.
Έχει προβλεφθεί κατασκευή σύγχρονου συστήµατος αµφίδροµης σηµατοδότησης µε τηλεδιοίκηση και ETCS επιπέδου 1, κατασκευή συστήµατος ηλεκτροκίνησης 25kV/50Hz, µε τηλεδιοίκηση (SCADA), καθώς και κατασκευή σύγχρονου συστήµατος τηλεπικοινωνιών.
Τα οφέλη
Με το έργο θα αυξηθεί η χωρητικότητα του δικτύου και θα αναπτυχθεί το νέο λιμάνι της Καβάλας, θα αναβαθμιστεί η σύνδεση με την Τουρκία και την Βουλγαρία και ευρύτερα τα ανατολικά Βαλκάνια.
Το έργο θα συμβάλλει, επίσης, στην ενίσχυση τόσο του τουρισμού, όσο και γενικότερα στην οικονομική ανάπτυξη του συνόλου της χώρας, δεδομένου ότι θα εξασφαλίσει τη διαλειτουργική διασύνδεση του Λιμένα Πειραιά και των αστικών κέντρων της χώρας, με το αεροδρόμιο Σπάτων, με τις υπόλοιπες πόλεις της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας, καθώς και με το λιμάνι της Πάτρας μέσω της επικείμενης ένταξης της γραμμής Αθήνας- Πάτρας στο βασικό δίκτυο ΔΕΔ-Μ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σημαντικό στοιχείο στην έγκαιρη ωρίμανση του έργου είναι και οι απαλλοτριώσεις. Σε ένα έργο 205 χλμ., σε τελείως νέα χάραξη, οι απαλλοτριώσεις μετριούνται σε χιλιάδες ακίνητα και πρόκειται σύμφωνα με σιδηροδρομικές πηγές για το σημείο κλειδί για να μπορέσει το έργο να είναι ετοιμαστεί προς δημοπράτηση.
Ουσιαστικά οι ταχύτητες που θα αναπτύσσονται θα είναι 200 χλμ./ώρα εκτός από την περιοχή της Αμφίπολης, όπου για λόγους αποφυγής των αρχαιολογικών χώρων και του δικτύου υψηλής τάσης του ΑΔΜΗΕ η χάραξη θα είναι για ταχύτητα 180 χλμ./ώρα επιβατικής αμαξοστοιχίας σε συνδυασμό με 80 ώρα/χλμ. εμπορευματικής.
Αναλυτικά στοιχεία της γραμμής
Σχετικά με τα επιμέρους τεχνικά έργα, προβλέπονται τα εξής: Κάθετο οδικό δίκτυο συνολικού μήκους 24,909 km. Παράπλευρο οδικό δίκτυο και οδοί στομίων σηράγγων συνολικού μήκους 120,684 km.
Πέραν των 30 σιδηροδρομικών γεφυρών περιλαμβάνεται 1 οδική γέφυρα μήκους 35 μέτρων, 9 σήραγγες διαφυγής συνολικού μήκους 5,678 χλμ. και 494 νέοι οχετοί (σωληνωτοί και κιβωτοειδούς διατομής) διαφόρων διαστάσεων.
Προβλέπονται επιπλέον τεχνικά έργα προστασίας, όπως τοίχοι αντιστήριξης, και 2 περιπτώσεις πασσαλότοιχων. Τα μήκη των εν λόγω τεχνικών έργων κυμαίνονται μεταξύ 30 και 880 μέτρων και τα μέσα ύψη τους μεταξύ 4 και 10 μέτρων. Το εύρος κατάληψης του έργου εκτιμάται σε 8.000 στρέμματα.
Έργα με ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα στη Βόρεια Ελλάδα
Του Xρήστου Βίνη
Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος ΕΡΓΟΣΕ
Η ΕΡΓΟΣΕ σήμερα σχεδιάζει και υλοποιεί έργα που εξυπηρετούν έναν πολύ σημαντικό εθνικό στρατηγικό στόχο. Αυτόν της ανάδειξης της Ελλάδας σε κόμβο logistics και μεταφορών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Δύο από αυτά τα έργα συνολικού προϋπολογισμού 2,76 δισ. ευρώ, που δημοπρατήθηκαν με τη μέθοδο του Ανταγωνιστικού Διαλόγου, αφήνουν ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα στη Βόρεια Ελλάδα, βάζοντας στις ράγες της υλοποίησης, ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια έργα όλων των εποχών, την Ανατολική Σιδηροδρομική Εγνατία, που θα συνδέσει νότια τη Θεσσαλονίκη με το λιμάνι της Καβάλας και την Ξάνθη και πιο βόρεια την Αλεξανδρούπολη με το Ορμένιο.
Πρόκειται για την κατασκευή της νέας σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκη - Τοξότες και την αναβάθμιση της γραμμής Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο.
Οι διαγωνισμοί για τα εμβληματικά αυτά έργα, έχουν ήδη εισέλθει στη β΄ φάση που προβλέπει την έναρξη διαλόγου με τους υποψήφιους αναδόχους προκειμένου να διερευνηθούν οι βασικές τεχνικές, χρηματοοικονομικές και νομικές παράμετροι των έργων.
Στόχος του διαλόγου με τα υποψήφια σχήματα, είναι ο καθορισμός των βέλτιστων λύσεων για την επιτυχή υλοποίηση των έργων και βάση αυτών στην συνέχεια, θα υποβληθούν από τους προεπιλεγέντες οι δεσμευτικές τους προσφορές.
Ο διάλογος εξεύρεσης της βέλτιστης λύσης καθώς και η υπογραφή των Συμβάσεων με τους αναδόχους των έργων αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του Α εξαμήνου του 2023.
Με την ολοκλήρωση κατασκευής της νέας Σιδηροδρομικής Γραμμής Θεσσαλονίκη - Τοξότες, προϋπολογισμού 1,68 δισ. ευρώ, παραδίδονται σε λειτουργία 206 χλμ., νέας σιδηροδρομικής γραμμής, με σηματοδότηση και ηλεκτροκίνηση. Επιτυγχάνεται έτσι η ολοκλήρωση του σιδηροδρομικού διαδρόμου που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την Καβάλα.
Ταυτόχρονα, θα συνδέει το υπό ανάπτυξη λιμάνι της Νέας Καρβάλης, διασχίζοντας το ανατολικό τμήμα του νομού Καβάλας και θα καταλήγει στην ευρύτερη περιοχή Τοξοτών Ξάνθης, όπου θα συνδέεται με το υπόλοιπο δίκτυο του ΟΣΕ. Η νέα γραμμή υπολογίζεται ότι θα μειώσει κατά 3 τουλάχιστον ώρες την διαδρομή Θεσσαλονίκη-Αλεξανδρούπολη.
Το δε έργο αναβάθμισης της υπάρχουσας διασυνοριακής γραμμής στο τμήμα από την Αλεξανδρούπολη μέχρι το Ορμένιο, προϋπολογισμού 1,08 δισ. ευρώ, αποτελεί ένα στρατηγικής σημασίας έργο, που βελτιώνει τις διασυνοριακές συνδέσεις με τη Βουλγαρία στο Ορμένιο και με την Τουρκία στο Πύθιο.
Αποτελεί τμήμα του σχεδιαζόμενου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού διαδρόμου που συνδέει τα λιμάνια Θεσσαλονίκης-Καβάλας-Αλεξανδρούπολης με τα λιμάνια Μπουργκάς-Βάρνα-Ρούσσε σε Μαύρη Θάλασσα και Δούναβη.
Ενισχύει τόσο την εμπορευματική όσο και την επιβατική κίνηση, καθώς η γραμμή θα λειτουργεί και για προαστιακή εξυπηρέτηση των περιοχών κατά μήκος του ποταμού Έβρου.
Με τα έργα αυτά, διασυνδέουμε τα λιμάνια της Β. Ελλάδας μεταξύ τους δημιουργώντας μια συνεχή ροή εμπορευμάτων, ενώ ενώνουμε αυτά τα λιμάνια και με λιμάνια της Μαύρης θάλασσας διευκολύνοντας το διασυνοριακό εμπόριο και τις μεταφορές.
Οι υποδομές αυτές δημιουργούν ένα εντελώς νέο τοπίο στις επιβατικές μετακινήσεις και εμπορευματικές μεταφορές. Δουλειά μας στην ΕΡΓΟΣΕ, είναι να δώσουμε τη δυνατότητα και στη Βόρεια Ελλάδα να αναπτυχθεί με όχημα και «εργαλείο» ένα σύγχρονο, αξιόπιστο και ασφαλές σιδηροδρομικό δίκτυο.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13.11.2022