«Όλες τις γιορτές που ήμουν σε σχέση τις περνούσα χωριστά από τον άνθρωπό μου. Έτσι θα γίνει και φέτος». «Εδώ και δέκα χρόνια περνάω τις γιορτές χωρίς τη σύντροφό μου». «Θα ήθελα να μπορούμε να πάμε ένα ταξίδι οι δυο μας χωρίς να πρέπει να πούμε ψέματα ή να φέρουμε κάποιον σε άβολη θέση».
«Θα πρέπει να ευχηθείς μέσω μηνυμάτων. Αν μιλήσεις στο τηλέφωνο θα πρέπει να προσέξεις τη χροιά της φωνής σου για να μην αλλάζει από όταν μιλάς όντως με έναν φίλο». «Είναι πάρα πολύ δύσκολο να έχει έρθει ένας άνθρωπος στη ζωή σου και να πρέπει να τετραγωνίσεις τον κύκλο για να μην μαθευτεί η ευτυχία σου».
Για πολλά ομόφυλα ζευγάρια μέρες όπως η σημερινή συνεχίζουν να αποτελούν μία σκληρή πρόκληση καθώς οι οικογένειές τους δεν γνωρίζουν ότι είναι ζευγάρια.
Ο αποχωρισμός των συντρόφων, το «κρυφτό» από τους συγγενείς, τα ψιθυριστά τηλεφωνήματα, το άγχος της αποκάλυψης, τα ψέματα, οι ενοχές και οι άβολες ερωτήσεις ή το κήρυγμα περί προσωπικής ζωής είναι -δυστυχώς συχνά- άμεσα συνδεδεμένα με την επιστροφή στο σπίτι για τις γιορτές.
«Διακριτικοί» τρόποι για να ευχηθούν στους συντρόφους τους, μυστική επικοινωνία ή φανερές αλλά αραιές συνομιλίες… φιλικού χαρακτήρα και προβαρισμένες απαντήσεις σε γνωστές και χωρίς όρια ερωτήσεις είναι μόνο μερικά από τα «αντανακλαστικά» που αναπτύσσουν αρκετά άτομα προκειμένου να συμβιώσουν τις ημέρες των γιορτών με τις οικογένειές τους.
Με την ελπίδα κάθε χρόνο όλο και περισσότερες οικογένειες να ανοίγουν διάπλατα την αγκαλιά τους για τα παιδιά τους και τους συντρόφους τους, με μοναδικό κριτήριο την αγάπη, πέντε άνθρωποι περιγράφουν πώς μοιάζει η "εορταστική" πραγματικότητά τους όταν επιστρέφουν σπίτι τους αφήνοντας ένα κομμάτι του εαυτού τους... στην ντουλάπα:
Αντώνης
Με τον σύντροφό μου είμαστε μαζί τέσσερα χρόνια. Εγώ είμαι από μία επαρχιακή πόλη της Ελλάδας κι εκείνος από εξωτερικό.
Ο φόβος είναι αυτός που μας κάνει να μην μιλάμε. Είναι ανάμεικτα τα συναισθήματα. Μία ζωή μάθαμε να φοβόμαστε και προσωπικά πέρασα πολλά στάδια για να μπορέσω να το αποδεχθώ πρώτα εγώ, να το πω στους φίλους μου, στους πιο κοντινούς μου ανθρώπους, σε κάποιους από τη δουλειά μου. Μπορεί κάθε βήμα να είναι και μια μικρή νίκη αλλά όλο αυτό είναι μία πολύ εξαντλητική διαδικασία. Είμαι 40 χρονών και αισθάνομαι κουρασμένος από όλο αυτό και όταν βλέπεις κι έναν τοίχο από την πλευρά των γονιών νιώθεις εξαντλημένος.
Ποτέ δεν το έπαιξα straight στους γονείς μου. Δεν τους έλεγα ότι ήμουν με αγόρι αλλά ποτέ δεν παρουσίασα κάποια κοπέλα ή ποτέ δεν τους είπα ότι θα βγω ραντεβού με κοπέλα και έβλεπα πως οι γονείς μου εθελοτυφλούσαν. Συζητήσεις για το αν θα παντρευτώ γίνονταν κυρίως από τον πατέρα μου. Η μητέρα μου δεν έλεγε κάτι. Μέχρι που έχασα τον πατέρα μου πριν κάποιους μήνες και πλέον η μητέρα μου προσπαθεί να ανταπεξέλθει και να βρει τον εαυτό της σε μια νέα πραγματικότητα. Πάντα έλεγα πως όταν φύγει ο πατέρας μου θα μιλήσω στη μητέρα μου. Τώρα όμως ξεκινάνε πάλι οι ενοχές για το αν θα μιλήσω και μπαίνεις σε μία διαδικασία να βάλεις τον εαυτό σου δεύτερο για ακόμα μία φορά. Η μητέρα μου χρειάζεται την υποστήριξη μου, ειδικά τώρα, και θα έρθει εδώ να περάσουμε τις γιορτές μαζί. Φυσικά θα είμαι εδώ και θα είμαι δίπλα της απλά κάποια στιγμή, το Πάσχα, το καλοκαίρι, δεν ξέρω πότε, θα πρέπει να πάρω μία ανάσα και να της μιλήσω γιατί δεν μπορώ και να στηρίζω και να στερούμαι.
Πάντα έκανα γιορτές με τους δικούς μου απλά μπορεί να διάλεγα να κάνω μία από τις γιορτές με την οικογένεια για να περάσω την άλλη με τον σύντροφό μου. Όταν δεν έχεις μιλήσει για αυτό δεν υπάρχει η δυνατότητα να πεις ότι θα πας στην οικογένεια με τον σύντροφό σου ή ότι δεν θα πας γιατί θα κάνεις ένα ταξίδι μαζί του και μάλιστα να πάρεις και «μπράβο» για αυτό όπως θα συνέβαινε αν επρόκειτο για ένα straight ζευγάρι. Για ορισμένους αυτά μοιάζουν σενάρια επιστημονικής φαντασίας.
Κάποτε με συμβούλεψε ένας φίλος πως είναι καλό το όνομα του συντρόφου σου να το βάλεις στη ζωή των γονιών σου. Όταν νιώθεις ενοχικά δεν αναφέρεις το όνομά του ενώ τα ονόματα των φίλων σου τα λες αυθόρμητα στους γονείς σου. Άρχισα να το κάνω και με βοήθησε. Τους έλεγα ότι θα πάμε μαζί κάπου, ότι μου έκανε ένα δώρο, ότι θα βρεθούμε κλπ. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να βρεθούμε με τη μητέρα μου, τον φίλο μου και δύο ακόμα φίλες μας την τελευταία φορά που με επισκέφθηκε εκείνη.
Μας είχε πιάσει κρύος ιδρώτας και εμένα και τον άνθρωπό μου. Ο σύντροφός μου γνώρισε τη μητέρα μου, για την οποία είχε ακούσει τόσα πολλά και ήθελε να την αγκαλιάσει αλλά δεν μπορούσε γιατί θα φαινόταν περίεργο να σφιχταγκαλιάζει τη μαμά μου ένας απλός φίλος μου. Υπήρχαν τόσα συναισθήματα τα οποία κάπου έπρεπε να διοχετευτούν.
Για να ευχηθείς τις ημέρες των εορτών θα πρέπει να εκφραστείς μέσω μηνυμάτων. Αν μιλήσεις στο τηλέφωνο ίσως θα πρέπει να προσέξεις τη χροιά της φωνής σου για να μην αλλάζει από όταν μιλάς όντως με έναν φίλο. Ίσως και να ακυρώσεις τη στιγμή ή να την αναβάλεις. Δεν έχεις την πολυτέλεια του αυθορμητισμού, να πεις δηλαδή πως θα πας να μιλήσεις με τον άνθρωπό σου. Αυτό γίνεται από ένα σημείο και έπειτα αυτόματα. Μαθαίνεις να ζεις με αυτό. Και σε εξαντλεί.
Το γιορτινό τραπέζι είναι ένα βάσανο ακόμα και για τους straight πολλές φορές. Για έναν άνθρωπο που κανείς δεν ξέρει την σεξουαλική του ταυτότητα είναι σαν να βρίσκεται σε μία διαρκή στέρηση γιατί δεν θα ακούσει όλες αυτές τις όμορφες ευχές που θα αφορούν το συντροφικό κομμάτι. Οι αδιάκριτες ερωτήσεις περί γάμου κλπ. υπήρχαν τα προηγούμενα χρόνια αλλά σταμάτησαν ως εκ θαύματος μόλις πάτησα τα 40. Μπορεί να σκέφτονται ότι είμαι gay, ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα ή απλά ότι έχασα αυτό το τραίνο οπότε ας μην του το υπενθυμίζουμε κιόλας. Ήρθε η ηλικία δηλαδή για να με λυτρώσει.
Θα ήθελα να έχω την πολυτέλεια να μιλάω ελεύθερα και να δέχομαι την αγάπη που πλέον έχω καταλάβει ότι μου αξίζει. Να διεκδικήσω αυτή την αγάπη και να την λάβω στο 100% της. Να ξέρουν οι άνθρωποι μου για μένα για να μην υπάρχει κάτι κρυφό που θα αποτελεί εμπόδιο στο τι μπορεί να δώσει ο ένας στον άλλον.
Ανδρομάχη
Όλες τις γιορτές που ήμουν σε σχέση τις περνούσα χωριστά από τον άνθρωπό μου. Έτσι θα γίνει και φέτος. Δεν μπορώ να το συνηθίσω αυτό και με ζορίζει. Πάντα ήθελα να γιορτάζω με τη σύντροφό μου και όσο μεγαλώνω με ζορίζει ακόμα περισσότερο.
Όταν φτάνει η ώρα των ευχών θα πω ότι μιλάω με μία φίλη και θα πάω σε άλλο δωμάτιο να μιλήσω. Αν θελήσω να πω κάτι πιο τρυφερό που θα πρόδιδε ότι μιλάω με την κοπέλα μου και όχι με μία φίλη μου θα το πω ψιθυριστά ή θα το στείλω σε μήνυμα. Το ίδιο θα κάνει και η σύντροφός μου.
Πλέον δεν φοβάμαι τόσο να μιλήσω αλλά δεν θέλω να προκαλέσω την κουβέντα. Θα το πω αν με ρωτήσουν κάτι που μπορεί να οδηγήσει στο coming out.
Στα οικογενειακά τραπέζια δεν με ρωτούσαν τόσο έντονα τι γίνεται με τη ζωή μου. Μου το έφερναν απ’ έξω – απ’ έξω αλλά δεν άφηνα περιθώριο για περαιτέρω συζήτηση. Ξεκαθάριζα πως αυτό είναι κάτι καθαρά προσωπικό και πως αν και όποτε χρειαστεί να μάθουν κάτι θα τους το πω.
Δεν μου αρέσει όλο αυτό το κρυφτό. Θα προτιμούσα ακόμα κι αν κάναμε χώρια τις γιορτές να ήταν από δική μας επιλογή. Αυτό με ζορίζει. Δεν σημαίνει πως επειδή είσαι ζευγάρι θα περάσεις όλες τις γιορτές με τον άνθρωπό σου, ακόμα κι αν είσαι straight, γιατί μπορεί κάποιος να επιλέξει κάτι άλλο, ή να περάσεις λίγο καιρό με την οικογένεια και να πας μία εκδρομή με τον άνθρωπό σου. Αλλά έχεις την επιλογή να το κάνεις, εμείς δεν την έχουμε. Αν θες να κάνεις ένα ταξίδι θα πρέπει να πεις ότι θα πας με κάποιον φίλο και δεν υπάρχει η ειλικρινής έκφραση.
Ιδανικά θα ήθελα να έχουμε την επιλογή να περάσουμε τις γιορτές όλοι μαζί, με την σύντροφό μου, οικογενειακά. Χωρίς να κρυβόμαστε.
Ειρήνη Κ.
Εδώ και δέκα χρόνια περνάω τις γιορτές χωρίς τη σύντροφό μου, την κάθε σύντροφό μου, γιατί πάω στην οικογένεια μου που φυσικά δεν γνωρίζει την σεξουαλική μου ταυτότητα.
Για να ευχηθείς στον άνθρωπό σου θα πεις ότι μιλάς με φίλο σου ή με φίλη σου ή με μηνύματα. Μπορείς να πας και σε άλλο δωμάτιο να μιλήσεις αλλά ίσως ακούσεις ερωτήσεις τύπου «ποιος σε παίρνει 12:01 για να σου ευχηθεί;» γιατί υποτίθεται πως μόνο κάποιος πολύ δικός σου άνθρωπος θα σε έπαιρνε στο πρώτο λεπτό της αλλαγής και όλοι οι δικοί σου σύμφωνα με τα λεγόμενά σου είναι μαζί σου εκείνη την ώρα.
‘Έχω συνηθίσει. Προσπαθώ να χορτάσω τον άνθρωπό μου όσο περισσότερο γίνεται πριν φύγω. Φέτος θα κάτσω και λιγότερο για να περάσω τουλάχιστον μία από τις δύο γιορτές με τη σύντροφό μου κάτι που παλαιότερα δεν θα έκανα. Ήταν πολύ πιο δύσκολο τα προηγούμενα χρόνια.
Οι αδιάκριτες ερωτήσεις ποτέ δεν έλειπαν από το γιορτινό τραπέζι. Παλαιότερα προσπαθούσα να απαντήσω με χιούμορ αλλά τώρα νευριάζω και βάζω όρια. Πέρασαν χρόνια μέχρι να φτάσω σε αυτό το σημείο. Φοβόμουν πολύ μην μου κάνουν ερωτήσεις για σχέσεις κλπ. αλλά τώρα τα έχω κόψει αυτά.
Ιδανικά θα ήθελα να γιορτάζαμε όλοι μαζί. Αυτό βέβαια φαντάζει ουτοπικό.
Αλεξάνδρα Μ.
Είναι η δεύτερη χρονιά που θα περάσω χωριστά τις γιορτές από τη σύντροφό μου.
Οι γονείς της συντρόφου μου είναι άλλων αντιλήψεων και δεν θα το δεχθούν ποτέ, από όσο μου λέει. Εμένα δεν νομίζω ότι θα έχουν ακραία αντίδραση αλλά δεν θα τους αρέσει. Προσωπικά δεν θέλω ακόμα να τους μιλήσω γιατί πιστεύω πως όσο λιγότερα ξέρουν τόσο λιγότερο θα μπλέκονται και στη ζωή μου.
Εννοείται ότι έχουν τεθεί άβολες ερωτήσεις για τη ζωή μου στα γιορτινά τραπέζια. Απαντάω ότι δεν είμαι έτοιμη, ότι νιώθω μικρή για να παντρευτώ και να κάνω οικογένεια ή ότι ακόμα κι αν το θελήσω θα κάνω οικογένεια μόνη μου. Λέω ότι είναι δική μου η ζωή και θα κάνω όπως νιώθω. Η μητέρα μου στέκεται περισσότερο στο θέμα του παιδιού αλλά και ο πατέρας μου εκεί δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα και όχι τόσο στον γάμο. Μου λένε ότι θέλουν να είμαι ευτυχισμένη και να δουν εγγόνια.
Όταν έρθει η ώρα θα ευχηθούμε η μία στην άλλη με μηνύματα. Δεν είναι αρκετό αλλά δεν υπάρχουν άλλες επιλογές όταν είμαστε με τους δικούς μας. Ίσως να μιλήσουμε στο τηλέφωνο την επόμενη μέρα που θα λείπουν οι γονείς από το σπίτι. Παλαιότερα, όταν πήγαινα να επισκέπτω τους δικούς μου της έλεγα να μην μου τηλεφωνεί και πως θα την έπαιρνα εγώ όταν θα έβγαινα από το σπίτι. Χρειάστηκε να μείνω στο πατρικό μου πρόσφατα για ένα μεγάλο διάστημα και τότε άλλαξε λίγο αυτό γιατί σκέφτηκα πως θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν και μία φίλη που με καλεί και μιλάμε. Βέβαια δεν γινόταν συνέχεια και μιλούσαμε διαφορετικά όταν ήταν οι γονείς μου στο σπίτι.
Θα ήθελα να μπορούμε να φύγουμε οι δυο μας για κάποιες μέρες τις γιορτές χωρίς να πρέπει να πούμε ψέματα ή να φέρουμε κάποιον σε άβολη θέση.
Μάνος
Φέτος είναι η πρώτη χρονιά που έχω κάποιον άνθρωπο στη ζωή μου την περίοδο των Χριστουγέννων. Πλέον γνωρίζουν και πολλοί φίλοι μου οπότε θα ήθελα να γιορτάσω με αυτόν τον άνθρωπο και τους φίλους και την οικογένεια μου, αλλά δεν θα συμβεί.
Η οικογένειά μου δεν ξέρει κάτι. Δεν φοβάμαι ότι θα σταματήσουν να με αγαπούν αν μάθουν αλλά φοβάμαι τις αντιδράσεις που θα προκύψουν την πρώτη στιγμή. Δεν θα ενθουσιαστούν και δεν θέλω να εισπράξω βλέμματα και αντιδράσεις που δεν θα είναι ψύχραιμες. Με στενοχωρεί περισσότερο και δεν αισθάνομαι ωραία που το κρύβω από τους δικούς μου.
Οι γιορτές για μένα είναι κάτι που ο καθένας μας αξίζει να περνάει με ανθρώπους που τον αγαπούν και τους αγαπά. Είμαι βέβαιος ότι η οικογένειά μου με αγαπά όπως τους αγαπώ κι εγώ και θα ήθελα να περνάμε τις γιορτές μαζί με τον άνθρωπο που θα νιώθω ότι αξίζει να βρίσκεται στο πλευρό μου.
Αυτές τις μέρες που είμαστε μακριά μιλάμε μέσω μηνυμάτων ή θα κάνουμε και καμία βίντεο κλήση αλλά… διακριτικά. Προσπαθώ να μην γίνεται αντιληπτό ότι μιλάω συχνά μαζί του. Δεν θέλω να πω ψέματα αν με ρωτήσουν και έτσι προσπαθώ να περνάει όσο γίνεται απαρατήρητο.
Είμαστε κι εμείς μία ακόμα οικογένεια όπου η προσωπική ζωή των ανύπαντρων μελών αφορά φυσικά και τους υπόλοιπους. Η αδερφή μου είναι παντρεμένη αλλά κανένας δεν ρωτάει τίποτα ενώ δεν ξέρεις ποτέ τι μπορεί να υπάρχει μέσα σε ένα γάμο, μπορεί να μην υπάρχει η ευτυχία ή να περνά το ζευγάρι μία δύσκολη περίοδο. Από τη στιγμή που θα παντρευτεί ένας άνθρωπος είναι σαν να μπαίνει η υπόθεσή του στο αρχείο. Η μαμά, η οποία κυρίως θίγει αυτά τα θέματα, δεν κάνει ευθείες ερωτήσεις αλλά προσπαθεί να πει ότι θέλει πλαγίως. Θα ευχηθεί ας πούμε «και του χρόνου διπλοί». Αντίστοιχα και η αδερφή μου η οποία όμως δεν θα ρίξει το βάρος τόσο σε μένα όσο στον μεγαλύτερο αδερφό ο οποίος είναι κι αυτός ανύπαντρος. Παλαιότερα ευχόμουν να μην με ρωτήσουν κάτι σχετικό με την προσωπική μου ζωή γιατί δεν ήξερα τι θα απαντήσω. Δεν μου αρέσει να λέω ψέματα. Τα τελευταία χρόνια που νιώθω κάθε φορά και μια μεγαλύτερη σιγουριά για τον εαυτό μου, για τη φύση μου αλλά και για την επιλογή μου να το γνωστοποιώ πολύ σταδιακά, αν οι δικοί μου με ρωτήσουν κάτι σχετικό με εμένα θα απαντήσω διπλωματικά. Θα πω πως όταν είναι κάτι που πρέπει να το γνωρίσετε θα το γνωρίσετε, χωρίς να αναφέρω το φύλο και συγκεκριμένο πρόσωπο.
Για να κάνεις coming out σκέφτομαι ότι πρέπει να το χτίσεις σταδιακά και απαιτεί τριβή με την οικογένεια. Εγώ μένω σε άλλη πολλή και επιστρέφω στο πατρικό μου για δύο μέρες το μήνα. Νιώθω ότι δεν θα είναι πολύ ομαλό να έρθω, πόσο μάλλον στις γιορτές και ξαφνικά να πω κάτι τέτοιο. Ωστόσο, οι δικοί μου γνωρίζουν τον άνθρωπο που υπάρχει τώρα στη ζωή μου. Αυτό έγινε βέβαια γιατί ένιωσα ασφάλεια μαζί του και επιδίωξα να τον γνωρίσει η οικογένεια μου για να νιώσω καλύτερα, να μην κρύβομαι αν τύχει να με πάρει τηλέφωνο και είμαι με τους δικούς μου ή αν είμαι μαζί του έξω και μιλήσω με κάποιον από την οικογένειά μου και ρωτήσει που είμαι. Γνωρίστηκαν με τους δικούς μου όταν βρεθήκαμε όλοι μαζί και με άλλους φίλους μας σε μία εκδήλωση και άφησα τη ζωή να κάνει το παιχνίδι της. Αυτή η ομαλή γνωριμία οδήγησε στο να μας επισκεφθεί κιόλας στο χωριό που βρίσκεται το πατρικό μου.
Αν μπορούσα να αλλάξω όλη αυτή την κατάσταση θα το έκανα. Θα ήθελα να κάνω οικογενειακά Χριστούγεννα, χωρίς ψέματα και με την αλήθεια μου. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να έχει έρθει ένας άνθρωπος στη ζωή σου και να πρέπει να τετραγωνίσεις τον κύκλο για να μην μαθευτεί η ευτυχία σου.
Δεν υπάρχει μία συνταγή που θα ακολουθήσουμε για να αλλάξει αυτό. Κάθε άνθρωπος και κάθε οικογένεια είναι διαφορετική. Προσωπικά πιστεύω ότι το δικό μου οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να φτάσει στο σημείο κάποια στιγμή να μάθει αλλά ίσως κάποιο άλλο να μην είναι. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι πως κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσουμε να κολλάμε στο παρελθόν και να εναρμονιστούμε με όσα συμβαίνουν στην κοινωνία μας και να σεβόμαστε τους διπλανούς μας και τις ζωές τους.