Αναδρομή: Οι 18 εκλογικές αναμετρήσεις της μεταπολίτευσης
Οι πρωταγωνιστές, τα συνθήματα, οι ιδιαιτερότητες, τα ρεκόρ
02/05/2023 07:00
Οι εκλογές της 21ης Μαΐου είναι η 19ες
στην 49χρονη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας. Τι συνέβη όμως στις προηγούμενες 18 εκλογικές αναμετρήσεις μετά τη δικτατορία; Με εξαίρεση τις εκλογές του 1981, 1989, 2004 και τις τωρινές, όλες οι υπόλοιπες προκηρύχτηκαν πρόωρα. Οι 18 εκλογικές αναμετρήσεις διεξήχθησαν με δέκα διαφορετικούς εκλογικούς νόμους, συνήθως ενισχυμένης αναλογικής. Εξαίρεση ο εκλογικός νόμος που εφαρμόστηκε στις τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις του 1989, 1990 όπως και αυτός με τον οποίο θα γίνουν οι εκλογές του Μαΐου που είναι περισσότερο κοντά προς την απλή αναλογική. Κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο το αξίωμα του πρωθυπουργού μοιράστηκαν συνολικά 14 πρόσωπα εκ των οποίων μόνον οι εννέα εξελέγησαν απ' ευθείας από το λαό.
1974: Ο θρίαμβος του Καραμανλή
Τον Ιούλιο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι, τίθεται επικεφαλής κυβέρνησης εθνικής ενότητας και οδηγεί τη χώρα στις εκλογές του φθινοπώρου. Εκεί ως αρχηγός της νεοσύστατης Νέας Δημοκρατίας θριαμβεύει λαμβάνοντας το ακατάρριπτο έως σήμερα ποσοστό του 54,37%. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν το σύνθημα “Καραμανλής ή τανκς”, η πρώτη εμφάνιση του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (13,58%), η τελευταία αξιοπρεπής εμφάνιση της Ένωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Μαύρο (20,42%) και η πρώτη και ουσιαστικά τελευταία κοινή κάθοδος όλων των δυνάμεως της Αριστεράς υπό τον Ηλία Ηλιού (9,47%).
1977: Οι πρώτες πρόωρες
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προετοιμάζεται για τις διαπραγματεύσεις για την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ αλλά και για τη μεταπήδησή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Προσφεύγει σε πρόωρες εκλογές τις οποίες κερδίζει (41,84%). Το ΠΑΣΟΚ (25,34%) αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση ενώ η Ένωση Κέντρου κατρακυλά στο 11,95% και λίγο αργότερα διαλύεται. Το ΚΚΕ κατεβαίνει πρώτη φορά αυτόνομο (9,84%). Βουλευτές εξέλεξαν επίσης η ακροδεξιά Εθνική Παράταξη του Στέφανου Στεφανόπουλου (6,82%), η Συμμαχία των υπολοίπων αριστερών κομμάτων (2,72%) καθώς και το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (1,08%). Στη Βουλή θα εκπροσωπηθούν συνολικά επτά κόμματα.
1981: Η δυναστεία του ΠΑΣΟΚ
Περίπου ενάμισι χρόνο πριν από τις εκλογές ο Κ. Καραμανλής μεταπηδά στην ΠτΔ και αρχηγός της ΝΔ και πρωθυπουργός αναδεικνύεται ο Γεώργιος Ράλλης, με διαφορά μόλις τεσσάρων ψήφων από τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Με το σύνθημα “Αλλαγή” ο Ανδρέας Παπανδρέου θριαμβεύει λαμβάνοντας 48,07%. Η ακραία πόλωση επέτρεψε μόνον στο υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη ΚΚΕ να διαβεί το κατώφλι της Βουλής λαμβάνοντας 10,93%, ενώ εκτός Βουλής έμειναν το ΚΚΕ εσωτερικού υπό τον Λεωνίδα Κύρκο (1,37%), το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη (1,69%), η ΕΔΗΚ του Γιάννη Ζίγδη (0,40%).
1985: Η μπλόφα του Ανδρέα
Στο μεσοδιάστημα η ΝΔ αλλάζει δύο αρχηγούς. Ο Ε. Αβέρωφ αναλαμβάνει τα ηνία μετά την οδυνηρή ήττα του 1981 και οδηγεί το κόμμα στις ευρωεκλογές του 1984. Λίγους μήνες μετά παραιτείται για λόγους υγείας και πρόεδρος εκλέγεται ο Κ. Μητσοτάκης. Τον Μάρτιο του 1985 ο Α. Παπανδρέου επιχειρεί μεγάλη πολιτική μπλόφα προτείνοντας για ΠτΔ, αντί του Κ. Καραμανλή όπως άφηνε να εννοηθεί, τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η ΝΔ αποχωρεί από τη Βουλή, ο Κ. Καραμανλής παραιτείται από ΠτΔ, ο κ. Σαρτζετάκης εκλέγεται με οριακή πλειοψηφία και χρήση έγχρωμων ψηφοδελτίων προς αποφυγή διαρροών εκ μέρους των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ. Κατόπιν αυτών ο Α. Παπανδρέου προκηρύσσει εκλογές τις οποίες κερδίζει (45,8%). Η ΝΔ λαμβάνει 40,8%, το ΚΚΕ 9,8% και μία έδρα έλαβε το ΚΚΕ Εσωτερικού (1,8%).
1989 Ιούνιος: Ο Κοσκωτάς και το “βρώμικο ’89”
Υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά ο Α. Παπανδρέου του οποίου η υγεία στο μεταξύ είχε κλονιστεί χάνει τις εκλογές. Η ΝΔ λαμβάνει 44,28% αλλά μόλις 145 έδρες ελέω εκλογικού νόμου. Έτσι προχωρά σε κυβέρνησης συνεργασίας με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς (13,13%) η οποία συμμετέχει για πρώτη φορά σε κυβέρνηση ξανά μετά το 1944. Πρωθυπουργός ορίζεται ο Τζανής Τζαννετάκης. Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 39,13% ενώ μία έδρα κατέλαβε η ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου ο οποίος είχε αποχωρήσει στο μεταξύ από τη ΝΔ και άλλη μια ο μουσουλμάνος ανεξάρτητος υποψήφιος στη Θράκη.
1989 Νοέμβριος: Όλοι μέσα
Η κυβέρνηση Τζαννετάκη ήταν βραχύβια και μετά την παραπομπή του Α. Παπανδρέου και των υπολοίπων (Κουτσόγιωργα, Τσοβόλα, Πέτσου) στο ειδικό δικαστήριο παραιτείται. Παράλληλα μεσολαβεί η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη από τη 17Ν. Στις εκλογές του Νοεμβρίου η ΝΔ με 46,19% λαμβάνει 148 έδρες μη επιτυγχάνοντας αυτοδυναμία, το ΠΑΣΟΚ παίρνει 40,68%, ο Συνασπισμός υποχώρησε (10,97%) ενώ εξελέγησαν και άλλοι τρεις εκπρόσωποι ανεξάρτητων σχημάτων. Συγκροτείται η λεγόμενη “Οικουμενική κυβέρνηση” (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα.
1990: Πρωθυπουργός με την τρίτη
Η κυβέρνηση Ζολώτα παραιτείται καθώς οι εταίροι διαφωνούν ως προς το νέο πρόσωπο του ΠτΔ. Στις εκλογές του Απριλίου η ΝΔ εξασφάλισε 150 έδρες (46,8%) και ο Κ. Μητσοτάκης καταφέρνει να γίνει πρωθυπουργός με τις ψήφους του ανεξάρτητου μουσουλμάνου Αχμέτ Σαδίκ και του Θόδωρου Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ ο οποίος εντάχθηκε στη συνέχεια στη ΝΔ. Στη Βουλή μπήκαν για πρώτη φορά οι Οικολόγοι Εναλλακτικοί (1,26%) με δύο έδρες. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν η συνεργασία ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ σε τέσσερις μονοεδρικές περιφέρειες (Λευκάδας, Κεφαλονιάς, Ζακύνθου, Σάμου) προκειμένου να αποτρέψουν νίκη της ΝΔ.
1993: Λογάριαζε χωρίς τον Συμπιλίδη
Ο Α. Παπανδρέου αθωώνεται στο ειδικό δικαστήριο. Την κυβέρνηση Μητσοτάκη εγκαταλείπουν τέσσερις βουλευτές με τελευταίο τον Γιώργο Συμπιλίδη, προσκείμενοι όλοι στον πρώην υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά ο οποίος είχε αποχωρήσει από τη ΝΔ. Στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ επανακάμπτει με 46,88% και 170 έδρες μιας και στο μεταξύ είχε αλλάξει ο εκλογικός νόμος. Η Ν.Δ. λαμβάνει 39,3% και η νεοσυσταθείσα Πολιτική Άνοιξη του κ. Σαμαρά 4,88% και 10 έδρες. Το ΚΚΕ λαμβάνει μόλις 4,54% ενώ ο ΣΥΝ μένει για λίγους ψήφους εκτός Βουλής γεγονός που οδηγεί την Μαρία Δαμανάκη σε παραίτηση και αντικατάστασή της από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο.
1996: Το πρώτο ντιμπέιτ
Ο Κώστας Σημίτης έχει αντικαταστήσει τον εκλιπόντα Α. Παπανδρέου και ο Μιλτιάδης Έβερτ τον Κ. Μητσοτάκη. Με σύνθημα τον “Εκσυγχρονισμό” το ΠΑΣΟΚ κερδίζει με 41,49% έναντι 38,12% της ΝΔ γεγονός που οδηγεί αργότερα τον Μ. Έβερτ σε παραίτηση και εκλογή στην ηγεσία του κόμματος του Κώστα Καραμανλή. Το ΚΚΕ λαμβάνει 5,61% και ο ΣΥΝ επανακάμπτει με 5,12%. Στη Βουλή μπήκε και το ΔΗΚΚΙ του Δημήτρη Τσοβόλα (4,43%). Εκτός Βουλής για λίγες ψήφους μένει ο Α. Σαμαράς. Σε εκείνες τις εκλογές έγινε και το πρώτο ντιμπέιτ μεταξύ Σημίτη και Έβερτ.
2000: Το απόλυτο εκλογικό θρίλερ
Μεγάλος ηττημένος, εκτός από την ΝΔ, ήταν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων καθώς τα περισσότερα exit poll έδιναν νικητή τον Κ. Καραμανλή. Τελικώς κέρδισε ο Κ. Σημίτης για περίπου 70.000 ψήφους (43,7% ΠΑΣΟΚ, 42,7% ΝΔ). Στην αναμέτρηση του 2000 ο δικομματισμός έσπασε όλα τα ρεκόρ φτάνοντας στο 86,4%! Ήταν η εκλογική βραδιά που οι οπαδοί της ΝΔ πέρασαν από τον παράδεισο στην κόλαση και από την κυβέρνηση, κατά το πρώτο δίωρο μετά το κλείσιμο της κάλπης, στην αντιπολίτευση. Το ΚΚΕ έλαβε 5,5%, οριακά εντός Βουλής πέρασε ο ΣΥΝ (3,2%), οριακά εκτός έμεινε το ΔΗΚΚΙ.
2004: Η άλλη version “Καραμανλής κατά Παπανδρέου”
Λίγο πριν από τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ αλλάζει αρχηγό με τον Γιώργο Παπανδρέου να διαδέχεται τον Κ. Σημίτη. Ακολουθεί η υπόθεση Πάχτα και η εκπαραθύρωση δέκα βουλευτών από τα πράσινα ψηφοδέλτια. Ο Κ. Καραμανλής θριαμβεύει με 45,4% έναντι 40,5% του ΠΑΣΟΚ. Το ΚΚΕ ανεβαίνει στο 5,9% και ο ΣΥΝ παρέμεινε κολλημένος στο 3,2% γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του Νίκου Κωνσταντόπουλου και την αντικατάστασή του από τον Αλέκο Αλαβάνο.
2007: Ενώ η Ελλάδα φλέγεται
Ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνίδια εκλογές δια μέσου μάλιστα του Θόδωρου Ρουσόπουλου. Αμέσως μετά ξεσπούν οι καταστροφικές πυρκαγιές κυρίως στην Πελοπόννησο που αφήνουν πίσω τους περίπου ογδόντα νεκρούς. Παρόλα αυτά ο Κ. Καραμανλής κερδίζει με 41,84% ενώ η νέα ήττα του ΠΑΣΟΚ (38,1%) εξαναγκάζει τον Γ. Παπανδρέου να ανοίξει θέμα ηγεσίας. Η υπόθεση κρίθηκε τον Νοέμβριο με νίκη του Γ. Παπανδρέου έναντι του Β. Βενιζέλου. Το ΚΚΕ αύξησε τα ποσοστά του (8,15%), το ίδιο και ο ΣΥΝ που πλέον μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ (5,04%), ενώ μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή ο ΛΑΟΣ υπό τον διαγραφέντα από τη ΝΔ Γιώργο Καρατζαφέρη.
2009: Εκλογές άρον άρον
Βλέποντας τη χρεoκοπία να έρχεται ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνιδίως εκλογές τις οποίες κερδίζει ο Γ. Παπανδρέου με το σύνθημα “Λεφτά υπάρχουν” (43,9%). Η βαριά ήττα της ΝΔ (33, 48%) οδηγεί τον Κ. Καραμανλή σε παραίτηση, τη ΝΔ σε εσωκομματικές εκλογές και ανάδειξη του Αντώνη Σαμαρά στην αρχηγία. Η Βουλή ήταν πεντακομματική με ΚΚΕ (7,54%), ΛΑΟΣ (5,63%) και ΣΥΡΙΖΑ (4,6%). Ο τυφώνας του μνημονίου σαρώνει το ΠΑΣΟΚ, εξαναγκάζοντας τον Γ. Παπανδρέου σε παραίτηση. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Λουκάς Παπαδήμος, επικεφαλής τρικομματικής κυβέρνησης στην οποία μπαίνουν επιπλέον ΝΔ και ΛΑΟΣ.
2012 Μάιος: Η κατάρρευση του δικομματισμού
Ο καταποντισμός του δικομματισμού (στο 32%) έτσι όπως τον γνωρίσαμε για περίπου 38 χρόνια και η αναρρίχηση του ΣΥΡΙΖΑ σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά της αναμέτρησης. Η ΝΔ κατέγραψε το ιστορικότερο χαμηλό της (18,85%), ο ΣΥΡΙΖΑ το υψηλότερο (16,78%), ενώ το ΠΑΣΟΚ με νέο πλέον αρχηγό τον Β. Βενιζέλο, επέστρεψε στο 1974 (13,18%). Στο παιχνίδι εμφανίστηκαν νέοι παίκτες όπως οι Ανεξάρτητοι Έλληνες του Π. Καμμένου (10,61%) και η ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη που είχε αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ (6,11%). Μελανό σημείο η είσοδος για πρώτη φορά νεοναζιστών στη Βουλή δια της Χρυσής Αυγής (6,97%).
2012 Ιούνιος: Το τέλος της μεταπολίτευσης
Οι άκαρπες διερευνητικές εντολές οδήγησαν στη συγκρότηση υπηρεσιακής κυβέρνησης υπό τον Π. Πικραμένο και σε νέες εκλογές 42 ημέρες αργότερα οι οποίες οδήγησαν στην ελληνική εκδοχή του «μεγάλου συνασπισμού» με τη συγκρότηση τρικομματικής κυβέρνησης από ΝΔ (29,66%), ΠΑΣΟΚ (12,28%) και ΔΗΜΑΡ (6,25%), επικεφαλής της οποίας τίθεται ο Αντ. Σαμαράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ εδραιώνεται πλέον σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης (26,89%), παραμένουν στο παιχνίδι ΑΝ.ΕΛ (7,51%) και νεοναζιστές (6,92%), υποχωρεί σε ιστορικό χαμηλό το ΚΚΕ (4,5%), ενώ εξαϋλώνεται ο ΛΑΟΣ. Τον Ιούνιο του 2013 η κυβέρνηση γίνεται δικομματική καθώς αποχωρεί η ΔΗΜΑΡ λόγω του “μαύρου” στην ΕΡΤ και παραιτείται στην εκπνοή του 2014 μετά την αδυναμία της Βουλής να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
2015 Γενάρης: Πρώτη φορά Αριστερά
Εκλογές – σταθμός στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας καθώς για πρώτη φορά η Αριστερά αναδεικνύεται πρώτο κόμμα. Είχε προηγηθεί η νίκη της στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014. Με την υπόσχεση ότι θα ακυρώσει τα μνημόνια “με ένα νόμο και ένα άρθρο” ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύεται στο 36,34%, ενώ η ΝΔ καταγράφει το δεύτερο ιστορικό χαμηλό της με 27,81%. Ο Αλέξης Τσίπρας γίνεται πρωθυπουργός συγκροτώντας κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου. Στο Κοινοβούλιο εισέρχεται για πρώτη φορά το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη (6,05%), ενώ το ΠΑΣΟΚ υποχωρεί στην έβδομη θέση, καταγράφοντας ιστορικό χαμηλό με 4,68%. Έπειτα από ένα θυελλώδες οκτάμηνο και ένα δημοψήφισμα – παρωδία, το αποτέλεσμα του οποίου εν τέλει αγνοήθηκε, η κυβέρνηση χάνει τη δεδηλωμένη μετά την αποχώρηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που διαφώνησαν με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου και ο Αλ. Τσίπρας αναγκάζεται να προσφύγει σε εκλογές.
2015 Σεπτέμβριος: Δεύτερος γάμος με τον Καμμένο
Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ λέρωσε κι αυτός τα χέρια του υπογράφοντας μνημόνιο και μάλιστα το επαχθέστερο όλων, ο λαός του δίνει μια δεύτερη ευκαιρία με 35,46% έναντι 28,09% της ΝΔ. Αν και είχε την ευχέρεια να επιλέξει αυτή τη φορά έναν διαφορετικό κυβερνητικό εταίρο, πιο κοντά στα δικά του πολιτικά πιστεύω, ο Αλ. Τσίπρας συνέχισε τον εναγκαλισμό του με τον Π. Καμμένο ο οποίος στο μεταξύ υποχώρησε στο 3,69%. Το ΠΑΣΟΚ ανέκαμψε (6,29%) επιστρέφοντας στην τέταρτη θέση, το Ποτάμι υποχώρησε στο 4,09%, ενώ έπειτα από πολύχρονους αγώνες ο Βασίλης Λεβέντης κατάφερε να εκπληρώσει το όνειρό του να μπει στη Βουλή, με όχημα την Ένωση Κεντρώων (3,44%). Η δεύτερη συνεχόμενη ήττα της ΝΔ εξαναγκάζει τον Αν. Σαμαρά σε παραίτηση και έπειτα από περιπετειώδη εσωκομματική αναμέτρηση δύο γύρων, νέος πρόεδρος της ΝΔ εκλέγεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Λίγους μήνες μετά η ΝΔ αποκτά δημοσκοπικό προβάδισμα το οποίο διατηρεί έως και σήμερα.
2019: Επιστροφή της αυτοδυναμίας
ΣΥΡΙΖΑ και Αλ. Τσίπρας δεν κατάφεραν να αξιοποιήσουν τη δεύτερη ευκαιρία που τους δόθηκε, να ξεδιπλώσουν ένα διαφορετικό σχέδιο για τη χώρα, με βαθιές μεταρρυθμίσεις στο κράτος και μια διαφορετική αντίληψη για την άσκηση της εξουσίας. Η υπερφορολόγηση, κυρίως της μεσαίας τάξης, η συμφωνία των Πρεσπών και η τραγωδία στο Μάτι οδήγησαν τον Αλ. Τσίπρα σε μια οδυνηρή ήττα στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019, εξαναγκάζοντάς τον να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές τον Ιούλιο, τις οποίες επίσης έχασε. Μεγάλος νικητής η ΝΔ (39,85%) με τον Κυρ. Μητσοτάκη να αναδεικνύεται πρωθυπουργός, επικεφαλής αυτοδύναμης κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να ανακτήσει μέρος των απωλειών των ευρωεκλογών φτάνοντας στο 31,53%, ενώ το ΠΑΣΟΚ κατόρθωσε υπό τη Φώφη Γεννηματά να επιστρέψει στην τρίτη θέση (8,10%). Οριακά εκτός Βουλής έμειναν οι νεοναζιστές της Χρυσής Αυγής.
Σχετικά Άρθρα
Οι εκλογές της 21ης Μαΐου είναι η 19ες
στην 49χρονη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας. Τι συνέβη όμως στις προηγούμενες 18 εκλογικές αναμετρήσεις μετά τη δικτατορία; Με εξαίρεση τις εκλογές του 1981, 1989, 2004 και τις τωρινές, όλες οι υπόλοιπες προκηρύχτηκαν πρόωρα. Οι 18 εκλογικές αναμετρήσεις διεξήχθησαν με δέκα διαφορετικούς εκλογικούς νόμους, συνήθως ενισχυμένης αναλογικής. Εξαίρεση ο εκλογικός νόμος που εφαρμόστηκε στις τρεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις του 1989, 1990 όπως και αυτός με τον οποίο θα γίνουν οι εκλογές του Μαΐου που είναι περισσότερο κοντά προς την απλή αναλογική. Κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο το αξίωμα του πρωθυπουργού μοιράστηκαν συνολικά 14 πρόσωπα εκ των οποίων μόνον οι εννέα εξελέγησαν απ' ευθείας από το λαό.
1974: Ο θρίαμβος του Καραμανλή
Τον Ιούλιο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιστρέφει από το Παρίσι, τίθεται επικεφαλής κυβέρνησης εθνικής ενότητας και οδηγεί τη χώρα στις εκλογές του φθινοπώρου. Εκεί ως αρχηγός της νεοσύστατης Νέας Δημοκρατίας θριαμβεύει λαμβάνοντας το ακατάρριπτο έως σήμερα ποσοστό του 54,37%. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν το σύνθημα “Καραμανλής ή τανκς”, η πρώτη εμφάνιση του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (13,58%), η τελευταία αξιοπρεπής εμφάνιση της Ένωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Μαύρο (20,42%) και η πρώτη και ουσιαστικά τελευταία κοινή κάθοδος όλων των δυνάμεως της Αριστεράς υπό τον Ηλία Ηλιού (9,47%).
1977: Οι πρώτες πρόωρες
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προετοιμάζεται για τις διαπραγματεύσεις για την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ αλλά και για τη μεταπήδησή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Προσφεύγει σε πρόωρες εκλογές τις οποίες κερδίζει (41,84%). Το ΠΑΣΟΚ (25,34%) αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση ενώ η Ένωση Κέντρου κατρακυλά στο 11,95% και λίγο αργότερα διαλύεται. Το ΚΚΕ κατεβαίνει πρώτη φορά αυτόνομο (9,84%). Βουλευτές εξέλεξαν επίσης η ακροδεξιά Εθνική Παράταξη του Στέφανου Στεφανόπουλου (6,82%), η Συμμαχία των υπολοίπων αριστερών κομμάτων (2,72%) καθώς και το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (1,08%). Στη Βουλή θα εκπροσωπηθούν συνολικά επτά κόμματα.
1981: Η δυναστεία του ΠΑΣΟΚ
Περίπου ενάμισι χρόνο πριν από τις εκλογές ο Κ. Καραμανλής μεταπηδά στην ΠτΔ και αρχηγός της ΝΔ και πρωθυπουργός αναδεικνύεται ο Γεώργιος Ράλλης, με διαφορά μόλις τεσσάρων ψήφων από τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Με το σύνθημα “Αλλαγή” ο Ανδρέας Παπανδρέου θριαμβεύει λαμβάνοντας 48,07%. Η ακραία πόλωση επέτρεψε μόνον στο υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη ΚΚΕ να διαβεί το κατώφλι της Βουλής λαμβάνοντας 10,93%, ενώ εκτός Βουλής έμειναν το ΚΚΕ εσωτερικού υπό τον Λεωνίδα Κύρκο (1,37%), το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη (1,69%), η ΕΔΗΚ του Γιάννη Ζίγδη (0,40%).
1985: Η μπλόφα του Ανδρέα
Στο μεσοδιάστημα η ΝΔ αλλάζει δύο αρχηγούς. Ο Ε. Αβέρωφ αναλαμβάνει τα ηνία μετά την οδυνηρή ήττα του 1981 και οδηγεί το κόμμα στις ευρωεκλογές του 1984. Λίγους μήνες μετά παραιτείται για λόγους υγείας και πρόεδρος εκλέγεται ο Κ. Μητσοτάκης. Τον Μάρτιο του 1985 ο Α. Παπανδρέου επιχειρεί μεγάλη πολιτική μπλόφα προτείνοντας για ΠτΔ, αντί του Κ. Καραμανλή όπως άφηνε να εννοηθεί, τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η ΝΔ αποχωρεί από τη Βουλή, ο Κ. Καραμανλής παραιτείται από ΠτΔ, ο κ. Σαρτζετάκης εκλέγεται με οριακή πλειοψηφία και χρήση έγχρωμων ψηφοδελτίων προς αποφυγή διαρροών εκ μέρους των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ. Κατόπιν αυτών ο Α. Παπανδρέου προκηρύσσει εκλογές τις οποίες κερδίζει (45,8%). Η ΝΔ λαμβάνει 40,8%, το ΚΚΕ 9,8% και μία έδρα έλαβε το ΚΚΕ Εσωτερικού (1,8%).
1989 Ιούνιος: Ο Κοσκωτάς και το “βρώμικο ’89”
Υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά ο Α. Παπανδρέου του οποίου η υγεία στο μεταξύ είχε κλονιστεί χάνει τις εκλογές. Η ΝΔ λαμβάνει 44,28% αλλά μόλις 145 έδρες ελέω εκλογικού νόμου. Έτσι προχωρά σε κυβέρνησης συνεργασίας με τον ενιαίο Συνασπισμό της Αριστεράς (13,13%) η οποία συμμετέχει για πρώτη φορά σε κυβέρνηση ξανά μετά το 1944. Πρωθυπουργός ορίζεται ο Τζανής Τζαννετάκης. Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 39,13% ενώ μία έδρα κατέλαβε η ΔΗΑΝΑ του Κωστή Στεφανόπουλου ο οποίος είχε αποχωρήσει στο μεταξύ από τη ΝΔ και άλλη μια ο μουσουλμάνος ανεξάρτητος υποψήφιος στη Θράκη.
1989 Νοέμβριος: Όλοι μέσα
Η κυβέρνηση Τζαννετάκη ήταν βραχύβια και μετά την παραπομπή του Α. Παπανδρέου και των υπολοίπων (Κουτσόγιωργα, Τσοβόλα, Πέτσου) στο ειδικό δικαστήριο παραιτείται. Παράλληλα μεσολαβεί η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη από τη 17Ν. Στις εκλογές του Νοεμβρίου η ΝΔ με 46,19% λαμβάνει 148 έδρες μη επιτυγχάνοντας αυτοδυναμία, το ΠΑΣΟΚ παίρνει 40,68%, ο Συνασπισμός υποχώρησε (10,97%) ενώ εξελέγησαν και άλλοι τρεις εκπρόσωποι ανεξάρτητων σχημάτων. Συγκροτείται η λεγόμενη “Οικουμενική κυβέρνηση” (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα.
1990: Πρωθυπουργός με την τρίτη
Η κυβέρνηση Ζολώτα παραιτείται καθώς οι εταίροι διαφωνούν ως προς το νέο πρόσωπο του ΠτΔ. Στις εκλογές του Απριλίου η ΝΔ εξασφάλισε 150 έδρες (46,8%) και ο Κ. Μητσοτάκης καταφέρνει να γίνει πρωθυπουργός με τις ψήφους του ανεξάρτητου μουσουλμάνου Αχμέτ Σαδίκ και του Θόδωρου Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ ο οποίος εντάχθηκε στη συνέχεια στη ΝΔ. Στη Βουλή μπήκαν για πρώτη φορά οι Οικολόγοι Εναλλακτικοί (1,26%) με δύο έδρες. Από τα χαρακτηριστικά εκείνων των εκλογών ήταν η συνεργασία ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ σε τέσσερις μονοεδρικές περιφέρειες (Λευκάδας, Κεφαλονιάς, Ζακύνθου, Σάμου) προκειμένου να αποτρέψουν νίκη της ΝΔ.
1993: Λογάριαζε χωρίς τον Συμπιλίδη
Ο Α. Παπανδρέου αθωώνεται στο ειδικό δικαστήριο. Την κυβέρνηση Μητσοτάκη εγκαταλείπουν τέσσερις βουλευτές με τελευταίο τον Γιώργο Συμπιλίδη, προσκείμενοι όλοι στον πρώην υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά ο οποίος είχε αποχωρήσει από τη ΝΔ. Στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ επανακάμπτει με 46,88% και 170 έδρες μιας και στο μεταξύ είχε αλλάξει ο εκλογικός νόμος. Η Ν.Δ. λαμβάνει 39,3% και η νεοσυσταθείσα Πολιτική Άνοιξη του κ. Σαμαρά 4,88% και 10 έδρες. Το ΚΚΕ λαμβάνει μόλις 4,54% ενώ ο ΣΥΝ μένει για λίγους ψήφους εκτός Βουλής γεγονός που οδηγεί την Μαρία Δαμανάκη σε παραίτηση και αντικατάστασή της από τον Νίκο Κωνσταντόπουλο.
1996: Το πρώτο ντιμπέιτ
Ο Κώστας Σημίτης έχει αντικαταστήσει τον εκλιπόντα Α. Παπανδρέου και ο Μιλτιάδης Έβερτ τον Κ. Μητσοτάκη. Με σύνθημα τον “Εκσυγχρονισμό” το ΠΑΣΟΚ κερδίζει με 41,49% έναντι 38,12% της ΝΔ γεγονός που οδηγεί αργότερα τον Μ. Έβερτ σε παραίτηση και εκλογή στην ηγεσία του κόμματος του Κώστα Καραμανλή. Το ΚΚΕ λαμβάνει 5,61% και ο ΣΥΝ επανακάμπτει με 5,12%. Στη Βουλή μπήκε και το ΔΗΚΚΙ του Δημήτρη Τσοβόλα (4,43%). Εκτός Βουλής για λίγες ψήφους μένει ο Α. Σαμαράς. Σε εκείνες τις εκλογές έγινε και το πρώτο ντιμπέιτ μεταξύ Σημίτη και Έβερτ.
2000: Το απόλυτο εκλογικό θρίλερ
Μεγάλος ηττημένος, εκτός από την ΝΔ, ήταν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων καθώς τα περισσότερα exit poll έδιναν νικητή τον Κ. Καραμανλή. Τελικώς κέρδισε ο Κ. Σημίτης για περίπου 70.000 ψήφους (43,7% ΠΑΣΟΚ, 42,7% ΝΔ). Στην αναμέτρηση του 2000 ο δικομματισμός έσπασε όλα τα ρεκόρ φτάνοντας στο 86,4%! Ήταν η εκλογική βραδιά που οι οπαδοί της ΝΔ πέρασαν από τον παράδεισο στην κόλαση και από την κυβέρνηση, κατά το πρώτο δίωρο μετά το κλείσιμο της κάλπης, στην αντιπολίτευση. Το ΚΚΕ έλαβε 5,5%, οριακά εντός Βουλής πέρασε ο ΣΥΝ (3,2%), οριακά εκτός έμεινε το ΔΗΚΚΙ.
2004: Η άλλη version “Καραμανλής κατά Παπανδρέου”
Λίγο πριν από τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ αλλάζει αρχηγό με τον Γιώργο Παπανδρέου να διαδέχεται τον Κ. Σημίτη. Ακολουθεί η υπόθεση Πάχτα και η εκπαραθύρωση δέκα βουλευτών από τα πράσινα ψηφοδέλτια. Ο Κ. Καραμανλής θριαμβεύει με 45,4% έναντι 40,5% του ΠΑΣΟΚ. Το ΚΚΕ ανεβαίνει στο 5,9% και ο ΣΥΝ παρέμεινε κολλημένος στο 3,2% γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του Νίκου Κωνσταντόπουλου και την αντικατάστασή του από τον Αλέκο Αλαβάνο.
2007: Ενώ η Ελλάδα φλέγεται
Ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνίδια εκλογές δια μέσου μάλιστα του Θόδωρου Ρουσόπουλου. Αμέσως μετά ξεσπούν οι καταστροφικές πυρκαγιές κυρίως στην Πελοπόννησο που αφήνουν πίσω τους περίπου ογδόντα νεκρούς. Παρόλα αυτά ο Κ. Καραμανλής κερδίζει με 41,84% ενώ η νέα ήττα του ΠΑΣΟΚ (38,1%) εξαναγκάζει τον Γ. Παπανδρέου να ανοίξει θέμα ηγεσίας. Η υπόθεση κρίθηκε τον Νοέμβριο με νίκη του Γ. Παπανδρέου έναντι του Β. Βενιζέλου. Το ΚΚΕ αύξησε τα ποσοστά του (8,15%), το ίδιο και ο ΣΥΝ που πλέον μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ (5,04%), ενώ μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή ο ΛΑΟΣ υπό τον διαγραφέντα από τη ΝΔ Γιώργο Καρατζαφέρη.
2009: Εκλογές άρον άρον
Βλέποντας τη χρεoκοπία να έρχεται ο Κ. Καραμανλής προκηρύσσει αιφνιδίως εκλογές τις οποίες κερδίζει ο Γ. Παπανδρέου με το σύνθημα “Λεφτά υπάρχουν” (43,9%). Η βαριά ήττα της ΝΔ (33, 48%) οδηγεί τον Κ. Καραμανλή σε παραίτηση, τη ΝΔ σε εσωκομματικές εκλογές και ανάδειξη του Αντώνη Σαμαρά στην αρχηγία. Η Βουλή ήταν πεντακομματική με ΚΚΕ (7,54%), ΛΑΟΣ (5,63%) και ΣΥΡΙΖΑ (4,6%). Ο τυφώνας του μνημονίου σαρώνει το ΠΑΣΟΚ, εξαναγκάζοντας τον Γ. Παπανδρέου σε παραίτηση. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Λουκάς Παπαδήμος, επικεφαλής τρικομματικής κυβέρνησης στην οποία μπαίνουν επιπλέον ΝΔ και ΛΑΟΣ.
2012 Μάιος: Η κατάρρευση του δικομματισμού
Ο καταποντισμός του δικομματισμού (στο 32%) έτσι όπως τον γνωρίσαμε για περίπου 38 χρόνια και η αναρρίχηση του ΣΥΡΙΖΑ σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά της αναμέτρησης. Η ΝΔ κατέγραψε το ιστορικότερο χαμηλό της (18,85%), ο ΣΥΡΙΖΑ το υψηλότερο (16,78%), ενώ το ΠΑΣΟΚ με νέο πλέον αρχηγό τον Β. Βενιζέλο, επέστρεψε στο 1974 (13,18%). Στο παιχνίδι εμφανίστηκαν νέοι παίκτες όπως οι Ανεξάρτητοι Έλληνες του Π. Καμμένου (10,61%) και η ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη που είχε αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ (6,11%). Μελανό σημείο η είσοδος για πρώτη φορά νεοναζιστών στη Βουλή δια της Χρυσής Αυγής (6,97%).
2012 Ιούνιος: Το τέλος της μεταπολίτευσης
Οι άκαρπες διερευνητικές εντολές οδήγησαν στη συγκρότηση υπηρεσιακής κυβέρνησης υπό τον Π. Πικραμένο και σε νέες εκλογές 42 ημέρες αργότερα οι οποίες οδήγησαν στην ελληνική εκδοχή του «μεγάλου συνασπισμού» με τη συγκρότηση τρικομματικής κυβέρνησης από ΝΔ (29,66%), ΠΑΣΟΚ (12,28%) και ΔΗΜΑΡ (6,25%), επικεφαλής της οποίας τίθεται ο Αντ. Σαμαράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ εδραιώνεται πλέον σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης (26,89%), παραμένουν στο παιχνίδι ΑΝ.ΕΛ (7,51%) και νεοναζιστές (6,92%), υποχωρεί σε ιστορικό χαμηλό το ΚΚΕ (4,5%), ενώ εξαϋλώνεται ο ΛΑΟΣ. Τον Ιούνιο του 2013 η κυβέρνηση γίνεται δικομματική καθώς αποχωρεί η ΔΗΜΑΡ λόγω του “μαύρου” στην ΕΡΤ και παραιτείται στην εκπνοή του 2014 μετά την αδυναμία της Βουλής να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
2015 Γενάρης: Πρώτη φορά Αριστερά
Εκλογές – σταθμός στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας καθώς για πρώτη φορά η Αριστερά αναδεικνύεται πρώτο κόμμα. Είχε προηγηθεί η νίκη της στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014. Με την υπόσχεση ότι θα ακυρώσει τα μνημόνια “με ένα νόμο και ένα άρθρο” ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύεται στο 36,34%, ενώ η ΝΔ καταγράφει το δεύτερο ιστορικό χαμηλό της με 27,81%. Ο Αλέξης Τσίπρας γίνεται πρωθυπουργός συγκροτώντας κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου. Στο Κοινοβούλιο εισέρχεται για πρώτη φορά το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη (6,05%), ενώ το ΠΑΣΟΚ υποχωρεί στην έβδομη θέση, καταγράφοντας ιστορικό χαμηλό με 4,68%. Έπειτα από ένα θυελλώδες οκτάμηνο και ένα δημοψήφισμα – παρωδία, το αποτέλεσμα του οποίου εν τέλει αγνοήθηκε, η κυβέρνηση χάνει τη δεδηλωμένη μετά την αποχώρηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που διαφώνησαν με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου και ο Αλ. Τσίπρας αναγκάζεται να προσφύγει σε εκλογές.
2015 Σεπτέμβριος: Δεύτερος γάμος με τον Καμμένο
Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ λέρωσε κι αυτός τα χέρια του υπογράφοντας μνημόνιο και μάλιστα το επαχθέστερο όλων, ο λαός του δίνει μια δεύτερη ευκαιρία με 35,46% έναντι 28,09% της ΝΔ. Αν και είχε την ευχέρεια να επιλέξει αυτή τη φορά έναν διαφορετικό κυβερνητικό εταίρο, πιο κοντά στα δικά του πολιτικά πιστεύω, ο Αλ. Τσίπρας συνέχισε τον εναγκαλισμό του με τον Π. Καμμένο ο οποίος στο μεταξύ υποχώρησε στο 3,69%. Το ΠΑΣΟΚ ανέκαμψε (6,29%) επιστρέφοντας στην τέταρτη θέση, το Ποτάμι υποχώρησε στο 4,09%, ενώ έπειτα από πολύχρονους αγώνες ο Βασίλης Λεβέντης κατάφερε να εκπληρώσει το όνειρό του να μπει στη Βουλή, με όχημα την Ένωση Κεντρώων (3,44%). Η δεύτερη συνεχόμενη ήττα της ΝΔ εξαναγκάζει τον Αν. Σαμαρά σε παραίτηση και έπειτα από περιπετειώδη εσωκομματική αναμέτρηση δύο γύρων, νέος πρόεδρος της ΝΔ εκλέγεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Λίγους μήνες μετά η ΝΔ αποκτά δημοσκοπικό προβάδισμα το οποίο διατηρεί έως και σήμερα.
2019: Επιστροφή της αυτοδυναμίας
ΣΥΡΙΖΑ και Αλ. Τσίπρας δεν κατάφεραν να αξιοποιήσουν τη δεύτερη ευκαιρία που τους δόθηκε, να ξεδιπλώσουν ένα διαφορετικό σχέδιο για τη χώρα, με βαθιές μεταρρυθμίσεις στο κράτος και μια διαφορετική αντίληψη για την άσκηση της εξουσίας. Η υπερφορολόγηση, κυρίως της μεσαίας τάξης, η συμφωνία των Πρεσπών και η τραγωδία στο Μάτι οδήγησαν τον Αλ. Τσίπρα σε μια οδυνηρή ήττα στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2019, εξαναγκάζοντάς τον να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές τον Ιούλιο, τις οποίες επίσης έχασε. Μεγάλος νικητής η ΝΔ (39,85%) με τον Κυρ. Μητσοτάκη να αναδεικνύεται πρωθυπουργός, επικεφαλής αυτοδύναμης κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να ανακτήσει μέρος των απωλειών των ευρωεκλογών φτάνοντας στο 31,53%, ενώ το ΠΑΣΟΚ κατόρθωσε υπό τη Φώφη Γεννηματά να επιστρέψει στην τρίτη θέση (8,10%). Οριακά εκτός Βουλής έμειναν οι νεοναζιστές της Χρυσής Αυγής.
ΣΧΟΛΙΑ