Μία οικονομική «επανάσταση» καλείται να πετύχει η Ελλάδα καθώς η αποτελεσματική και έγκαιρη διοχέτευση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης στην πραγματική οικονομία δύναται να φέρει «τσουνάμι» επενδύσεων στη χώρα. Ο ριζικός μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου με… οικολογικό πρόσημο και βασικούς πυλώνες την καινοτομία και την εξωστρέφεια αποτελεί τον βασικό στόχο που φιλοδοξεί να πετύχει η κυβέρνηση, αλλάζοντας επίπεδο την ελληνική οικονομία.

Το τελικό σχέδιο της χώρας για την αξιοποίηση των χρημάτων του ταμείου θα κατατεθεί στην Κομισιόν μέσα στον Απρίλιο με τη χώρα μας να προσβλέπει σε προκαταβολή 2,1 δισ. ευρώ, ίσως και στις αρχές του Ιουνίου, από το ταμείο αμέσως μετά την έγκριση του εθνικού της σχεδίου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Κομισιόν έχει περιθώριο δύο μηνών να το εγκρίνει και το Συμβούλιο άλλον ένα μήνα. Επομένως, η έγκρισή του θα ολοκληρωθεί, το αργότερο, στο τέλος Ιουνίου, ενδεχομένως και τον Ιούλιο.

Συνολικά, θα διατεθούν 672,5 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις. Οι επιχορηγήσεις θα είναι 312,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η Ελλάδα θα πάρει τα 16,24 δισ. ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος να δεσμεύεται το 2021 και 2022.

Προβλέπεται ότι μπορούν να χρηματοδοτούνται έργα αναδρομικά, που άρχισαν από την 1η Φεβρουαρίου 2021. Η χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη για τρία χρόνια και οι κυβερνήσεις μπορούν να ζητήσουν προχρηματοδότηση έως και 13% για τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης.

Η Ελλάδα θα λάβει από την ΕΕ 19,4 δισ. ευρώ σε επενδύσεις και σε 12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια ενώ αν συνυπολογιστούν και τα κεφάλαια από το νέο ΕΣΠΑ στην ελληνική οικονομία μπορεί να εισρεύσουν μέχρι το 2027 περίπου 70 δισ. ευρώ. Η διαχείριση του πακτωλού κονδυλίων που θα τροφοδοτήσει με ζεστό χρήμα τις επιχειρήσεις αποτελεί τεράστια πρόκληση που θα δοκιμάσει την κυβέρνηση και το… δυσκίνητο ελληνικό κράτος το οποίο καλείται να φέρει εις πέρας το έργο ανασυγκρότησης της οικονομίας.

Μετά μάλιστα από απόφαση της Κομισιόν δίνεται η δυνατότητα, σε «εξαιρετικές περιπτώσεις», να χρησιμοποιηθούν οι σχετικοί πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης ως «χρηματοδοτικά εργαλεία», δηλαδή ως δάνεια και όχι μόνο ως εγγυήσεις.

Η απόφαση της Επιτροπής άνοιξε τον δρόμο για να χρηματοδοτηθούν με δάνεια του ταμείου ιδιωτικές επενδύσεις, που μπορεί να προσεγγίσουν τα 30 δισ. ευρώ, κατά την προσεχή πενταετία, έπειτα από σχετική κατευθυντήρια γραμμή της ΕΕ.

Το ποσό των 13 δισ. ευρώ, το οποίο θα είναι τα δάνεια από το ταμείο μπορεί να «πυροδοτήσει» αναπτυξιακή έκρηξη και να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά με τις επενδύσεις, μετά τη μόχλευση (δανεισμό) που θα προκύψει να φτάνουν τα 30 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου. Τα 13 δισ. ευρώ των δανείων του ταμείου θα αποτελούν ποσοστό μέχρι 50% της επένδυσης, η οποία θα συμπληρώνεται κατά 20% από ίδια κεφάλαια και κατά 30% από δάνεια από τράπεζες. Πέρα από το κράτος, στο ύψος των περιστάσεων καλείται να αρθεί και ο ιδιωτικός τομέας καθώς η κατάρτιση υλοποιήσιμων επενδυτικών σχεδίων είναι πρωτίστως δική του ευθύνη.

Η ευκαιρία της Ελλάδας να αλλάξει επίπεδο και να μπει στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης από θέση ισχύος είναι μοναδική και δεν έχει την πολυτέλεια να την χαραμίσει όπως συνέβη πολλάκις στο παρελθόν.

Πρώτα ξεκινούν οι επενδύσεις, μετά οι επιχορηγήσεις

Πάντως, βασική επιδίωξη της κυβέρνησης και με δεδομένο το… αμαρτωλό παρελθόν της χώρας στη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων, είναι να μην περιμένουν οι επενδυτές πρώτα τα κεφάλαια της ΕΕ και μετά να χρησιμοποιήσουν ίδιους πόρους για να ξεκινήσουν τα επενδυτικά σχέδια, κάτι που προκαλεί καθυστερήσεις αλλά τα χρήματα από την Ευρώπη να αιμοδοτούν ώριμα έργα τα οποία ήδη θα έχουν μπει σε τροχιά υλοποίησης.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επιλογή των δανείων, αντί των εγγυήσεων, σημαίνει πρόσθετη επιβάρυνση του δημοσίου χρέους, τουλάχιστον προσωρινά, δηλαδή μέχρι την αποπληρωμή των δανείων. Αν κάποιο δάνειο δεν εξοφληθεί, η επιβάρυνση θα είναι μόνιμη. Η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι αυτό το ποσοστό δεν θα είναι μεγάλο, δεδομένου ότι οι τράπεζες και οι ιδιώτες επενδυτές θα καλύψουν οι ίδιοι τουλάχιστον το 50% της επένδυσης.

Τα δάνεια του ταμείου θεωρείται ότι θα εξαλείψουν το μειονέκτημα του υψηλού κόστους δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων, που θα συμμετάσχουν, συμβάλλοντας στην παροχή φθηνού χρήματος το οποίο μπορεί να διοχετευτεί σε παραγωγικές επενδύσεις, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία.

Ποια έργα εντάσσονται στο ταμείο

Πράσινη ατζέντα, ψηφιακός μετασχηματισμός, απασχόληση και έμφαση στις ιδιωτικές επενδύσεις αποτελούν τα πεδία που θα κατευθυνθεί το μεγαλύτερο μέρος των πόρων. Οι δράσεις που θα ενταχτούν στο ταμείο θα ξεπερνούν τις 300 με την ποσόστωση να διαμορφώνεται σε 70% επενδύσεις και 30% μεταρρυθμίσεις.

Υπολογίζεται ότι ο προϋπολογισμός των έργων που θα ενταχτούν στο ταμείο θα ξεπερνά τα 10 δισ. ευρώ μόνο για τους τομείς ενέργειας και οδικών υποδομών. Το 50% θα καλυφθεί από τους κοινοτικούς πόρους, το 20% θα είναι ίδια κεφάλαια και το 30% τραπεζικός δανεισμός.

Στα 4 δισ. ευρώ υπολογίζονται οι προκαταβολές του 13% που θα μπορέσει να εισπράξει η Ελλάδα αμέσως μόλις εγκριθούν οι προτάσεις της για τις επιχορηγήσεις και τα δάνεια του ταμείου, σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ.

Tα πρώτα έργα που θα ενταχτούν στο ταμείο αφορούν το μεγάλο πρόγραμμα «Eξοικονομώ - Αυτονομώ», το πρότζεκτ της υπογειοποίησης των ηλεκτρικών καλωδίων (που αναδείχθηκε ως επιτακτική ανάγκη στην κακοκαιρία «Μήδεια»), έργα υποδομών όπως ο Βόρειος Άξονας Κρήτης ΒΟΑΚ, ο Ε65, η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών, δράσεις ψηφιοποίησης σε υγεία, δικαιοσύνη και παιδεία, και η χρηματοδότηση πολεοδομικών σχεδίων και προγράμματα κατάρτισης.

Στον προϋπολογισμό έχουν υπολογισθεί 5,5 δισ. ευρώ από τα έργα και τα προγράμματα του ταμείου, κάτι που θα οδηγήσει σε ενίσχυση του ΑΕΠ κατά 2,1%.