Στο «μικροσκόπιο» της ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών έχει μπει η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που έκρινε ότι είναι συνταγματικές οι νομοθετικές διατάξεις με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκροτήσεως της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των δήμων, ενώ αντίθετα έκρινε ότι είναι αντισυνταγματικές οι νομοθετικές διατάξεις κατά το σκέλος που καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη των δημοτικών εκλογών περίοδο (έτους 2019).

H καθ’ όλα αρνητική εξέλιξη, την οποία ωστόσο ανέμεναν λίγο πολύ οι αιρετοί, προκαλεί αναταράξεις στους κόλπους της κυβέρνησης και μεγάλο «πονοκέφαλο» στην ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, καθώς οι διατάξεις του ν. 4623/2019 και 4625/2019 επί υπουργίας Τάκη Θεοδωρικάκου, με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκροτήσεως των δύο κομβικών, για τη λειτουργία των δήμων, Επιτροπών, πρέπει να αλλάξουν και μάλιστα άμεσα. Κοινώς εγείρεται μείζον ζήτημα νομιμότητας για τις αποφάσεις που θα ληφθούν στο εξής, καθώς μπορούν να προσβληθούν.

«Είναι σαφές ότι πρέπει να αλλάξει ο νόμος μετά την απόφαση του ΣτΕ και πλέον δεν τίθεται ζήτημα το παιχνίδι να πάει στην… παράταση, καθώς πρόκειται για απόφαση της Ολομέλειας του Ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου» σχολιάζουν στη «ΜτΚ» νομικοί της ΚΕΔΕ και αυτοδιοικητικοί παράγοντες.

Ωστόσο, ξεκαθαρίζουν οι μέχρι σήμερα αποφάσεις διατηρούν τη νομιμότητας τους και εφόσον δεν έχουν προσβληθεί εμπρόθεσμα, κλείνει οποιοδήποτε ζήτημα ακύρωσής τους. «Η απόφαση του ΣτΕ δεν έχει αναδρομική ισχύ» αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Επίσης, αναφέρουν ότι η απόφαση αυτή δεν θίγει μόνο τους 231 δήμους, όπου δήμαρχος δεν είχε ικανή πλειοψηφία και την απέκτησε στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής για να περνά τις αποφάσεις, αλλά και τους 332, λόγω της μεταφοράς σημαντικών αρμοδιοτήτων από το δημοτικό συμβούλιο στην Οικονομική επιτροπή.

Οι αλλαγές αυτές ίσχυσαν από τον Ιούλιο του 2019, δηλαδή δύο μήνες μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, προκειμένου να δοθεί ικανή πλειοψηφία στις παρατάξεις που εξέλεξαν δήμαρχο, συγκεκριμένα σε 231 δήμους της χώρας, από τους οποίους εννέα είναι στη περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης.

Σημειώνεται ότι με τις διατάξεις Θεοδωρικάκου επήλθαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης των δύο επιτροπών της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, προκειμένου να εξασφαλισθεί σε αυτές η πλειοψηφία, ενώ μετέφεραν ουσιαστικές αρμοδιότητες από το δημοτικό συμβούλιο προς την Οικονομική Επιτροπή.

Υπό πίεση το ΥΠΕΣ, αφού άρχισαν τα… όργανα

Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» το νομικό επιτελείο του ΥΠΕΣ με επικεφαλής τον ίδιο τον υπουργό Μάκη Βορίδη μελετά διεξοδικά την απόφαση του ΣτΕ, αναζητώντας λύση, καθώς αφενός πρέπει η εν λόγω απόφαση πρέπει να εφαρμοστεί, καθώς στο εξής οι οικονομικές επιτροπές και οι αντίστοιχες της ποιότητας ζωής δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν και οι όποιες αποφάσεις ληφθούν μπορούν ανά πάσα στιγμή να προσβληθούν, τόσο από την αντιπολίτευση όσο και οποιοδήποτε φορέα.

Οι ίδιες πληροφορίες θέλουν τον υπουργό να βρίσκεται υπό πίεση, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο με τις αποφάσεις των επιτροπών στους δήμους, αφού οι εκλογές θα διεξαχθούν σε περίπου ένα χρόνο από σήμερα.

Η πίεση μάλιστα που ασκείται πλέον στην ηγεσία του ΥΠΕΣ είναι φανερή, αφού προ ημερών αναγκάστηκε να δώσει διευκρινίσεις σχετικά με την απόφαση του ΣτΕ που έκρινες αντισυνταγματικές διατάξεις που αφορούν τη λειτουργία των ΟΤΑ.

Σε ανακοίνωση του, μεταξύ άλλων, τονίζει ότι «η απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου αφορά συγκεκριμένα διατάξεις του 2019 με τις οποίες μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες από τα δημοτικά συμβούλια προς τις Οικονομικές Επιτροπές και τις Επιτροπές Ποιότητας Ζωής των δήμων. Επί του παρόντος ισχύει η υφιστάμενη νομοθεσία, καθώς δεν του έχει νομίμως επιδοθεί ακόμη η σχετική απόφαση».

Διαβεβαιώνει πάντως ότι θα μελετήσει τη συγκεκριμένη απόφαση «προκειμένου να διερευνήσει τις δυνατότητες ενίσχυσης της αποτελεσματικής διακυβέρνησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης μετά την έκδοση της συγκεκριμένης απόφασης».

Η αντιπολίτευση πήρε το όπλο της

Το… πουλόβερ πάντως άρχισε να ξηλώνεται ήδη σε πολλούς δήμους της Αττικής, όπου παρατάξεις της αντιπολίτευσης αρνούνται να μετέχουν στις δύο επίμαχες επιτροπές, δεδομένης της απόφασης του ΣτΕ, ενώ σκοπεύουν να προσβάλλουν όσες ληφθούν το εξής στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του δήμου Θεσσαλονίκης, όπου αποχή από τις συνεδριάσεις της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του δήμου Θεσσαλονίκης, όπου τα μέλη των επιτροπών που προέρχονται από την αντιπολίτευση αποφάσισαν να απόσχουν από τις συνεδριάσεις, μέχρις ότου ρυθμιστεί εκ νέου με νόμο το πλαίσιο λειτουργίας τους, μετά την απόφαση του ΣτΕ.

Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες του makthes.gr οι δημοτικοί σύμβουλοι Γιώργος Ορφανός, Σταύρος Καλαϊτζίδης και Έλλη Χρυσίδου, μέλη της Οικονομικής Επιτροπής δήλωσαν ήδη αποχή, ενώ το ίδιο έπραξαν και τα μέλη της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, Ρία Καλφακάκου και Νέλλη Αηδονά.

«Η απόφαση του ΣτΕ, η οποία έκρινε ως αντισυνταγματικές τις πραξικοπηματικές παρεμβάσεις Θεοδωρικάκου στην Αυτοδιοίκηση, είναι καταπέλτης για την κυβέρνηση και για τους πρόθυμους υποστηρικτές της στην Αυτοδιοίκηση» τόνισε κ. Χρυσίδου, σημειώνοντας πως είναι προφανές ότι πρέπει άμεσα να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για την αποκατάσταση της σύνθεσης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, της Οικονομικής Επιτροπής και για τη μεταφορά όλων των ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στα δημοτικά συμβούλια, σε όλους τους Δήμους της χώρας, σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ και με την εκφρασμένη βούληση των πολιτών.

Δήμαρχοι με μακρά θητεία και με ικανή πλειοψηφία, αλλά και παράγοντες της αυτοδιοίκησης εκτιμούν ότι τα προβλήματα μόλις άρχισαν και η συνέχεια θα είναι δυσάρεστη στους περισσότερους δήμους.

Για το λόγο αυτό, λένε, πως οι αποφάσεις της δικαιοσύνης πρέπει να γίνονται σεβαστές, τονίζοντας παράλληλα πως η εν λόγω απόφαση του ΣτΕ θέτει ξεκάθαρα πλέον ζήτημα νομιμότητας των αποφάσεων σε 231 δήμους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

«Μπορεί ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης να καλείται να βγάλει τα «κάστανα» του Θεοδωρικάκου από τη φωτιά, αλλά σε κάθε περίπτωση απαιτείται να προωθηθεί άμεσα νομοθετική ρύθμιση, διαφορετικά φοβούνται ότι θα προκύψει «τσουνάμι» προσβολών των αποφάσεων και πλήρους αποχής των μελών της αντιπολίτευσης που έχουν εκλεγεί στις Οικονομικές Επιτροπές και τις Επιτροπές Ποιότητας Ζωής.

Πρέπει άμεσα να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για την αποκατάσταση της σύνθεσης των επιτροπών και για τη μεταφορά όλων των ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στα δημοτικά συμβούλια» τονίζουν δήμαρχοι της Θεσσαλονίκης.

Τι αναφέρει η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ

Η Ολομέλεια του ΣτΕ με την υπ’ αριθμ. 2377/2022 απόφασή της έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι οι διατάξεις των ν. 4623/2019 και 4625/2019 με τις οποίες θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκροτήσεως της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής των Δήμων, καθώς και των Διοικητικών Συμβουλίων δημοτικών νομικών προσώπων (ΔΕΥΑ κ.λπ.), προκειμένου στα όργανα αυτά να υπάρχει πλειοψηφία της παρατάξεως του δημάρχου είναι:

α) κατά το μέρος που δεν καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη των εκλογών της 26ης Μαΐου 2019 και της 2ας Ιουνίου 2019 δημοτική περίοδο, δεν είναι αντίθετες σε κάποια συνταγματική ή υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη ή αρχή, και

β) κατά το μέρος όμως που καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο η οποία διανύεται μετά τις εκλογές της 26ης Μαΐου και της 2ας Ιουνίου 2019, ο νομοθέτης παρενέβη, αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών στη λειτουργία των ΟΤΑ α’ βαθμού, επιφέροντας δύο βασικές αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα, οι οποίες είναι μεταξύ τους αλληλένδετες, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1, 52 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος.

Αντίθετα, δεν αντίκεινται στις συνταγματικές διατάξεις οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την ανάδειξη των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων δημοτικών νομικών προσώπων (ΔΕΥΑ κ.λπ.), κατέληξε το ΣτΕ.

ΚΕΔΕ: Φταίει ο πολύ κακός νόμος

Καταρχήν σεβαστή χαρακτηρίζει ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δημήτρης Παπαστεργίου, την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας να κρίνει αντισυνταγματικές τις διατάξεις που έδιναν υπέρ-ενισχυμένη εκπροσώπηση επί των εδρών στην παράταξη του δημάρχου, στην Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής.

Ταυτόχρονα, προσθέτει, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως έφτασε το υπουργείο Εσωτερικών στο σημείο να προχωρήσει το 2019 στην θέσπιση αυτών των διατάξεων.

«Ο λόγος ήταν προφανής, δεν υπήρχε άλλος τρόπος να διοικηθούν οι δήμοι. Η αιτία του προβλήματος δεν είναι λοιπόν ούτε οι συγκεκριμένες διατάξεις, ούτε η απόφαση του ΣτΕ, αλλά ο πολύ κακός εκλογικός νόμος του 2019, που αποδεδειγμένα δημιούργησε τεράστια προβλήματα στην κυβερνησιμότητα των Δήμων και την ομαλή λειτουργία των δημοτικών υπηρεσιών» τονίζει σε δήλωσή του ο κ. Παπαστεργίου.

Ακόμη και με τις διατάξεις που ψηφίσθηκαν, συνεχίζει, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν ακόμη και σήμερα δήμοι που δεν μπορούν να προχωρήσουν στη λήψη αποφάσεων, ακόμη και για απλά ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητα.

«Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη βούληση των πολιτών των τοπικών μας κοινωνιών, οι οποίοι ανεξάρτητα εκλογικού συστήματος και διαδικασιών, στην ουσία ψήφισαν δήμαρχο και δημοτικές παρατάξεις για να εφαρμόσουν συγκεκριμένο πρόγραμμα, τα οποία με τη σύνθεση των επιτροπών του 3852 και το σύστημα της απλής αναλογικής, δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν. Αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει να μας προβληματίσει» επισημαίνει ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.

Η επόμενη μέρα

Ίδιος αναφέρεται και στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος με το οποίο, όπως λέει, οι επόμενες δημοτικές αρχές και τα δημοτικά συμβούλια που θα προκύψουν από τις εκλογές του 2023, θα μπορέσουν να επανέλθουν σε ένα ομαλό μοντέλο λειτουργίας, που θα τους επιτρέπει να ασκούν τις αρμοδιότητές τους και να εφαρμόζουν τα προγράμματα για τα οποία θα ψηφιστούν.

Αυτό που απομένει πλέον με βάση την απόφαση του ΣτΕ, εκτιμά ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, είναι «να διασφαλίσουμε πως το επόμενο κρίσιμο διάστημα που απομένει ως τις εκλογές, θα μπορέσουν να λειτουργήσουν απρόσκοπτα οι δήμοι και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Του υπουργείο Εσωτερικών πρέπει να αναλύσει την απόφαση και να προχωρήσει στις απαραίτητες ρυθμίσεις».