Ιδιαίτερα επικριτικός ήταν στην ομιλία του για τον προϋπολογισμό και ιδιαίτερα για το κομμάτι της Υγείας, ο Ανδρέας Ξανβός, τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός Υγείας.

Αναλυτικά:

* Η κυβέρνηση φέρνει για άλλη μια φορά ένα προϋπολογισμό εκτός κοινωνικού κλίματος. Αυτό που κυριαρχεί στην καθημερινότητα της πλειοψηφίας της κοινωνίας είναι αβεβαιότητα, φόβος και ανασφάλεια για την επιβίωση, για το σήμερα και αύριο, για το μέλλον των νέων ανθρώπων, για την πορεία της χώρας. Υπάρχει όμως και η γενικευμένη αίσθηση της παταγώδους αποτυχίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τις επάλληλες κρίσεις (υγειονομική, ενεργειακή, πληθωριστική) που επιβαρύνουν τα νοικοκυριά, φτωχοποιούν τον κόσμο της μισθωτής εργασίας, πιέζουν τη μεσαία τάξη και διευρύνουν τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Η αποτυχία αυτή είναι τεκμηριωμένη και αδιαμφισβήτητη. Η Ελλάδα είναι σε συνεχή απόκλιση από την Ευρωζώνη σε όλους τους κοινωνικούς δείκτες και, αντίθετα, σε σύγκλιση με τις βαλκανικές χώρες. Είμαστε 3η χώρα, μετά τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, στο ποσοστό πληθυσμού σε φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό (28,3%), η Ελλάδα είναι τελευταία στην αύξηση της αμοιβής της μισθωτής εργασίας (0,2% με μέσο όρο της ΕΕ των 27 το 4,4%), το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης έχει υποχωρήσει στο 64,6% της ΕΕ και είμαστε στην 26η θέση (πίσω από τη Βουλγαρία). Είναι χαρακτηριστικό ότι όλοι δείκτες εισοδηματικής ανισότητας (Gini - S80/S20, αυξάνονται ραγδαία μετά το 2020. Κάποιοι οικονομικοί αναλυτές μιλούν για το «ελληνικό παράδοξο»: να υπάρχουν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης με ταυτόχρονη εισοδηματική κατάρρευση των μικρομεσαίων στρωμάτων, υποχώρηση της κοινωνικής συνοχής και έκρηξη των ανισοτήτων. Κατά τη γνώμη μας δεν πρόκειται για «παράδοξο» αλλά για αναμενόμενο αποτέλεσμα της πολιτικής επιλογής μιας νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης για αντίστροφη αναδιανομή του πλούτου και για προνομιακή στήριξη των επιχειρηματικών ελίτ. Είναι το κοινωνικό αποτύπωμα αποφάσεων που δεν αντικατοπτρίζουν τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας αλλά των λίγων και ισχυρών.

* Σ' αυτό το δυστοπικό περιβάλλον, έρχεται να προστεθεί η δραματική υποχώρηση του Κράτους Δικαίου και ο αυταρχικός κατήφορος της κυβέρνησης, με αποκορύφωμα την υπόθεση των υποκλοπών που έχει εκθέσει διεθνώς τη χώρα και πυροδοτεί νέα κρίση δημόσιας εμπιστοσύνης όχι μόνο απέναντι στην κυβέρνηση, αλλά δυστυχώς απέναντι στην Πολιτεία και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η κυβέρνηση, με την εντυπωσιακή στήριξη του οικονομικού, επιχειρηματικού και μιντιακού κατεστημένου, προσπαθεί να οδηγήσει τους πολίτες στον «κοινωνικό μιθριδατισμό», στην ανοχή και στην απάθεια. Όσο όμως εδραιώνεται το αίσθημα της αδικίας, της αυθαιρεσίας και της παραβίασης κάθε συνταγματικού κανόνα που προστατεύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών, όσο τα νομοσχέδια που ψηφίζονται και ο προϋπολογισμός του 2023 δεν «επουλώνουν πληγές» ούτε δίνουν προοπτική βελτίωσης της θέσης των αδύναμων και των «ζορισμένων», τόσο η κρίση κοινωνικής και πολιτικής νομιμοποίησης της κυβέρνησης θα εντείνεται και τόσο θα «επωάζονται» συνθήκες πολιτικής αλλαγής.

* Σύμφωνα με το ECDC, αυτή την περίοδο καταγράφεται σχεδόν τετραπλάσια θνησιμότητα από covid-19 στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε πρόσφατη HYPERLINK "https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19/country-overviews"έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), η χώρα μας καταλαμβάνει την πρώτη θέση μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε θανάτους τις τελευταίες 14 μέρες. Στη χώρα μας αναλογούν 26,5 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού, έναντι μόλις 7 θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

* Ο προϋπολογισμός του 2023 είναι απόλυτα συμβατός με την πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης Μητσοτάκη να μην ενισχύσει το ΕΣΥ και να αγνοήσει τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για ενδυνάμωση των δημόσιων συστημάτων υγείας. Όπως πέρυσι εν μέσω πανδημίας περιόρισε τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας διογκώνοντας τις ακάλυπτες υγειονομικές ανάγκες των πολιτών και αυξάνοντας τις ανισότητες στην φροντίδα, έτσι και φέτος η κυβέρνηση αρνείται την πραγματικότητα της συνεχιζόμενης υγειονομικής κρίσης και της ανάγκης για γενναία επένδυση στο ΕΣΥ και στο ανθρώπινο δυναμικό του. Αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει την πλήρη αποδιοργάνωση των δημόσιων δομών υγείας (πρωτοβάθμιων και νοσοκομειακών), την επαγγελματική εξουθένωση και απόγνωση του υγειονομικού προσωπικού που οδηγεί σε διογκούμενο κύμα παραίτησης και φυγής γιατρών από τη χώρα, καθώς και το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού (1 στους 4 πολίτες) βιώνει ξανά «υγειονομική φτώχεια», αδυνατώντας να καλύψει βασικές ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης .

* Ο προϋπολογισμός λοιπόν του 2023, σε μια περίοδο που η πανδημία covid-19 είναι ακόμα παρούσα, η κρίση στελέχωσης του ΕΣΥ επιδεινώνεται συνεχώς και τα διαλυτικά φαινόμενα στη λειτουργία των Κέντρων Υγείας και των νοσοκομείων είναι ορατά σε όλη τη χώρα, έχει για άλλη μια χρονιά τη «σφραγίδα» της περικοπής δαπανών και της πολιτικής επιλογής να συρρικνωθεί και να ιδιωτικοποιηθεί περαιτέρω το δημόσιο σύστημα υγείας.

* Οι δαπάνες για την υγεία το 2023 είναι μειωμένες σε σχέση με την εκτίμηση για τις δαπάνες που τελικά θα πραγματοποιηθούν το 2022. Ειδικότερα οι μεταβιβάσεις από τον τακτικό προϋπολογισμό σε Νοσοκομεία και Υγειονομικές Περιφέρειες-ΠΦΥ προϋπολογίζονται σε 3,649 δισ. ευρώ από 3,702 δισ. εκτίμηση για το 2022 (περικοπή 53 εκ. ευρώ). Δεδομένης της πληθωριστικής κρίσης, οι δαπάνες αυτές είναι πολύ πίσω από το όριο του 2022 , με αποτέλεσμα οι δομές του ΕΣΥ θα συνεχίσουν να λειτουργούν και το 2023 σε καθεστώς λιτότητας και αδυναμίας αξιοπρεπούς κάλυψης των υγειονομικών αναγκών της περιόδου και της αυξημένης ζήτησης δημόσιων και δωρεάν υπηρεσιών υγείας. Είναι χαρακτηριστική της πλήρους απώλειας ελέγχου της κατάστασης στο αποδιοργανωμένο ΕΣΥ, η πρωτοφανής αύξηση των ληξιπρόθεσμων χρεών των νοσοκομείων, που από 300 εκ. ευρώ περίπου που τα άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν φτάσει σε πάνω από 1,2 δισ. ευρώ.

* Στον ΕΟΠΥΥ προβλέπεται μείωση της κρατικής επιχορήγησης προς τον ΕΟΠΥΥ της τάξης των 149 εκ. ευρώ για το 2023 και μείωση κατά 107 εκ.ευρώ των λοιπών (πλην φαρμάκου) παροχών προς τους ασφαλισμένους. Αυτό συμβαίνει σε μια συγκυρία που ο ΕΟΠΥΥ οφείλει να ενισχύσει τη στρατηγική της καθολικής κάλυψης υγείας και να μειώσει επιβαρύνσεις των πολιτών σε τομείς υψηλής ιδιωτικής δαπάνης (οδοντιατρική περίθαλψη, εργαστηριακές εξετάσεις, αποκατάσταση, ειδική αγωγή, ψυχική υγεία κλπ).

* Συμπερασματικά η λογική κατάρτισης του προϋπολογισμού του 2023 για τον τομέα της υγείας είναι απόλυτα συμβατή με την πολιτική επιλογή της «παθητικής ιδιωτικοποίησης» του ΕΣΥ και όχι με την αναγκαία στρατηγική της σύγκλισης με το μέσο όρο της ΕΕ στις δημόσιες δαπάνες υγείας (7% του ΑΕΠ). Ειδικά μετά την πρόσφατη κατάργηση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης των γιατρών του ΕΣΥ και της «διεξόδου» για ενίσχυση των εισοδημάτων τους μέσω ιδιωτικού έργου εντός και, κυρίως, εκτός των δημόσιων δομών, οι πληρωμές «από την τσέπη» των πολιτών και η ιδιωτική ασφάλιση υγείας αναμένεται να αυξηθούν, ενισχύοντας τις ανισότητες και τον αποκλεισμό μεγάλων ομάδων του πληθυσμού από αξιοπρεπή φροντίδα υγείας. Είναι ενδεικτικό σε περίοδο παρατεινόμενης υγειονομικής κρίσης και μεγάλων κενών στη στελέχωση του ΕΣΥ, το ποσοστό διορισμών και προσλήψεων του Υπουργείο Υγείας ήδη υποχωρεί από το 2021 στο 2022 (από την Εισηγητική Έκθεση 2023), ενώ και ο ρυθμός αποχωρήσεων χωρίς αντικατάσταση που παραμένει σταθερά κοντά στις 4.000/ έτος, καταδεικνύει τη δραματική υποστελέχωση στο σύστημα και την πολιτική επιλογή της μη αντιμετώπισης της.

* Η κυβέρνηση λοιπόν δεν κατάλαβε τίποτα από την πανδημία ούτε από τις προτεραιότητες που έχουν αναδειχθεί σε διεθνές επίπεδο. Αντί να στηρίξει με επιπλέον πόρους (ανθρώπινους και υλικούς) το Δημόσιο Σύστημα Υγείας για να καλύψει καθολικά, ισότιμα και ποιοτικά τις σύγχρονες απαιτήσεις φροντίδας, αντί να δρομολογήσει μια γενναία δέσμη κινήτρων για να αντιστρέψει την τάση παραίτησης και φυγής γιατρών από τη χώρα, επιμένει να υποχρηματοδοτεί το ΕΣΥ σε περίοδο υγειονομικής κρίσης και αυξημένων αναγκών. Επειδή το πραγματικό της σχέδιο είναι η ιδιωτικοποίηση «κερδοφόρων» τμημάτων του ΕΣΥ και η δημιουργία «ζωτικού χώρου» για τις μεγάλες εταιρείες στο χώρο της διάγνωσης-θεραπείας-αποκατάστασης, αλλά και για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες υγείας, που ετοιμάζουν μάλιστα αναιτιολόγητη αύξηση των ασφαλίστρων. Μόνο που η ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγείας σε συνθήκες αυξημένων αναγκών, μείωσης εισοδημάτων και διεύρυνσης των ανισοτήτων, είναι ένα οικονομικά άτοπο, κοινωνικά ανάλγητο και υγειονομικά εγκληματικό σχέδιο.

* Απέναντι λοιπόν σε μια κυβέρνηση που περιφρονεί ανοικτά την κοινωνία, το Κράτος Δικαίου και τη Δημοκρατία, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε ούτε τον κοινωνικό δαρβινισμό ούτε τη «διαβρωτική» για τους δημοκρατικούς θεσμούς λογική του «όλοι είναι το ίδιο», που εκτρέφει την ακροδεξιά και τις πολιτικές «τερατογενέσεις». Εμείς θεωρούμε ότι η Δημοκρατία και η Πολιτική έχουν αξία και ότι έχει σημασία ποιος κυβερνά, ακόμα και σε περιόδους παγκόσμιων κρίσεων και απειλών. Θεωρούμε ότι η διαχωριστική γραμμή Αριστεράς -Δεξιάς, Προόδου-Συντήρησης, είναι παρούσα και ενεργή. Για μας το κρίσιμο πολιτικό δίλημμα είναι ανισότητες και αδικίες ή Δικαιοσύνη και Δημοκρατία παντού; Δικαιοσύνη και Δημοκρατία στην εργασία, στην οικονομία, στο κράτος, στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην κοινωνική προστασία. Για να υλοποιηθεί όμως μια πολιτική Ισότητας, Δημοκρατίας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης, χρειαζόμαστε πολιτικά προγράμματα, πολιτικές δυνάμεις, πολιτικό προσωπικό και κυβερνητικά σχήματα που να εμπνέονται από αυτές τις αρχές και που δεν θεωρούν ότι οι ανισότητες είναι σύμφυτες με τις σύγχρονες κοινωνίες και προάγουν τον ανταγωνισμό και την πρόοδο. Και γίνεται ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας των κοινωνικών, προγραμματικών και πολιτικών προϋποθέσεων για ριζική αλλαγή πορείας στα πολιτικά πράγματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ μπορεί να απευθυνθεί προνομιακά στον κόσμο της απογοήτευσης και της αποχής, να εμπνεύσει πάλι την ελπίδα και τη ρεαλιστική προσδοκία ότι θα τα καταφέρει να ξαναβγάλει «τα κάστανα από τη φωτιά», αλλά και να ανασυγκροτήσει ριζικά την κοινωνία και τη χώρα. Με εντιμότητα, επάρκεια, προοδευτικό πρόγραμμα, πολιτικό ήθος και σεβασμό στις ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ο πολιτικός χρόνος της κυβέρνησης έχει εξαντληθεί. Η ώρα της κρίσιμης επιλογή των πολιτών πλησιάζει.