14/12/2023 07:00
Μέχρι το καλοκαίρι του 2024 το ΤΑΙΠΕΔ σκοπεύει να διενεργήσει νέο διαγωνισμό για τη μακροχρόνια παραχώρηση σε ιδιώτη της μαρίνας Καλαμαριάς, με τον οποίο δίνεται η δυνατότητα να χτίσει σχεδόν 15.000 τ.μ. σε μία παραλιακή ζώνη «φιλέτο».
Ο σχετικός διαγωνισμός είχε ακυρωθεί την άνοιξη του 2022, με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, όμως μετά τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος του Γενικού Σχεδιασμού μαρίνας, τον περασμένο Φεβρουάριο, ανοίγει και πάλι ο δρόμος για έναν νέο διαγωνισμό. Ο Γενικός Σχεδιασμός μαρίνας Καλαμαριάς υιοθετεί πλήρως τις προτάσεις της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του 2020 σε ό,τι αφορά τους όρους δόμησης, επιτρέποντας τη δόμηση σχεδόν 15.000 τ.μ., εκ των οποίων τα 13.700 τ.μ είναι συγκεντρωμένα σε μία περιοχή.
Σύμφωνα με τον Γενικό Σχεδιασμό, που έχει επικυρωθεί με προεδρικό διάταγμα, η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση είναι 14.900 τ.μ. σε σύνολο χερσαίας ζώνης 76.847 τ.μ, δηλαδή ο συντελεστής δόμησης διαμορφώνεται στο 0,194 αντί για 0,20 που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο δόμησης σε μαρίνες. Όμως η δόμηση δεν κατανέμεται ενιαία, καθώς τα περισσότερα τετραγωνικά δόμησης συγκεντρώνονται στον τομέα όπου προβλέπεται να αναπτυχθούν κατοικίες προς μίσθωση. Ειδικότερα, η μαρίνα χωρίζεται ως εξής:
Τομέας 1: Από τα 17.142,5 τ.μ. της συνολικής επιφάνειας, επιτρέπεται να δομηθούν 1.100 τ.μ. Στον Τομέα αυτόν καθορίζεται συντελεστής κάλυψης 0,20. Εκτός από τα κτίρια που σχετίζονται με τη λιμενική λειτουργία (κτίρια διοίκησης μαρίνας, λιμεναρχείο, τελωνείο, πύργος ελέγχου κ.λπ.) επιτρέπονται μεταξύ άλλων:
- Καταστήματα παροχής υπηρεσιών (ενοικίασης ναυτιλιακών ειδών/ σκαφών/αυτοκινήτων, τράπεζες, ταχυδρομείο).
- Ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών, σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη.
- Εμπορικά καταστήματα (όπως κατάστημα ναυτιλιακών ειδών, σούπερ μάρκετ, καταστήματα πώλησης ειδών πρώτης ανάγκης) κυλικείο, εντευκτήριο κ.ά.
- Επιτρέπεται η διαμόρφωση χώρων στάθμευσης και ελικοδρομίου.
- Επίσης προβλέπονται υπαίθριος χώρος χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών.
Στις επιτρεπόμενες χρήσεις του Τομέα 1 είναι επίσης ο τουρισμός και η αναψυχή. Δυνητικά επιτρέπονται:
- Εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών.
- Γυμναστήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, spa,
- Ξενοδοχεία, ξενώνες, ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels).
- Εκθεσιακοί-συνεδριακοί χώροι, χώροι πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Τομέας 2: Εδώ αναπτύσσεται το real estate project του σχεδίου αξιοποίησης της μαρίνας. Η συνολική επιφάνεια του Τομέα 2. Είναι 59.704,5 τ.μ. και η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση φτάνει τα 13.700 τ.μ. Η περιοχή χωρίζεται σε δύο υποτομείς, ενώ και το μέγιστο που μπορεί να οικοδομηθεί στον έναν από τους δύο τομείς είναι το 65% της συνολικής δόμησης, δηλαδή 8.900 τ.μ. Και στους δύο τομείς επιτρέπονται οι χρήσεις του Τομέα 1, με εξαίρεση τη συντήρηση και φύλαξη σκαφών. Επιτρέπονται δηλαδή σουπερμάρκετ, ξενοδοχεία, ξενώνες, εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα κ.λπ. Στον κάθε υποτομέα υπάρχουν επιπλέον χρήσεις, ως εξής:
α) Υποτομέας 2Α (επιφάνεια 11.429 τ.μ.): Επιτρέπεται η ανέγερση κατοικιών προς μίσθωση. Οι κατοικίες (διαμερίσματα και αυτοτελείς κατοικίες) μπορούν να διατίθενται προς μίσθωση αποκλειστικά από το φορέα διαχείρισης της μαρίνας.
β) Υποτομέας 2Β (επιφάνεια 48.275,5 τ.μ): Προβλέπεται η διαμόρφωση χώρου πρασίνου-αναψυχής, όπου και εδώ επιτρέπονται εστιατόρια, αναψυκτήρια, πισίνες και γήπεδα. Επίσης επιτρέπονται υπαίθριοι χώροι και διάδρομοι περιπάτου και άθλησης, πρασίνου και παιδικών χαρών-παιδότοπων.
Στη θαλάσσια ζώνη της μαρίνας προβλέπονται θαλάσσιες υποδομές που αφορούν την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής, και εφόσον διαμορφωθεί η σχετική υποδομή η προσέγγιση ελικοπτέρου. Είναι δυνατή, εφόσον διαμορφωθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η προσέγγιση υδροπλάνου εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας και υδροπλάνου. Στο νοτιοανατολικό τμήμα της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας δύνανται να προσεγγίζουν για επιβίβαση και αποβίβαση τα σκάφη της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας.
Στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας Καλαμαριάς, εντός της χωροθετημένης θαλάσσιας ζώνης της είναι δυνατόν να προβλεφθούν νέα συμπληρωματικά έργα (μόνιμοι προβλήτες, πλωτοί προβλήτες, έργα προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων έργων για τη στάση «Μαρίνα Αρετσού» της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας, η εκβάθυνση του θαλάσσιου πυθμένα καθώς και η καθαίρεση ή ανακατασκευή υφιστάμενων προβλητών.
Όταν τον Μάρτιο του 2020 παρουσιάστηκε το σχέδιο αξιοποίησης της μαρίνας στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, καταγράφηκαν οι πρώτες αντιδράσεις. Δύο μήνες αργότερα το δημοτικό συμβούλιο έθεσε τις «κόκκινες γραμμές» του επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του γενικού σχεδιασμού της μαρίνας Καλαμαριάς. Τρία χρόνια μετά, κάποιοι από τους βασικούς όρους και τις προϋποθέσεις που τέθηκαν από τον δήμο δεν ελήφθησαν υπόψιν στο προεδρικό διάταγμα, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της υπουργού Τουρισμού Όλγας Κεφαλογιάννη.
Απαντώντας σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ η υπουργός σημείωσε ότι με το προεδρικό διάταγμα «υιοθετούνται οι περισσότερες προτάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς» αλλά και ότι ο συντελεστής δόμησης που εγκρίθηκε (0,194) είναι μικρότερος της μέγιστης επιτρεπτής από τον νόμο δόμησης σε κάθε μαρίνα (0,2). Η διαφορά στο συντελεστή δόμησης, στην οποία αναφέρεται η υπουργός Τουρισμού είναι μόλις 0,006.
Πριν από τρία χρόνια το δημοτικό συμβούλιο επισήμαινε ότι «η επιπλέον δόμηση πρέπει να γίνει προσεκτικά και να έχει ως αποκλειστικό σκοπό την εξυπηρέτηση της λειτουργίας μίας σύγχρονης Μαρίνας». Αντιθέτως το σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ δίνει μεγάλο βάρος στην ανάπτυξη κατοικιών και εμπορικών χρήσεων, που θα καθιστούσαν ελκυστική την επένδυση για τον ιδιώτη επενδυτή.
Συντελεστής δόμησης: Το δημοτικό συμβούλιο είχε προτείνει ένα χαμηλό συντελεστή δόμησης στο 0,1. Στο προεδρικό διάταγμα ο συνολικός συντελεστής δόμησης είναι 0,194, αλλά στο τμήμα όπου προβλέπεται η ανάπτυξη real estate project φτάνει το 0,23. Το δημοτικό συμβούλιο είχε ζητήσει η κατανομή των κτιρίων να είναι ισομερής (50%-50%), ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική συσσώρευση δόμησης στον ένα τομέα έναντι του άλλου, όμως στον Τομέα 2 η κατανομή μεταξύ των δύο υποτομέων μπορεί να φτάσει 65%-35%.
Ύψη κτιρίων: Το δημοτικό συμβούλιο πρότεινε το ύψος των κτιρίων να μην υπερβαίνει τα 6 μέτρα, δηλαδή τα κτίρια να είναι διώροφα και 2,2, μέτρα το δώμα. Το ΠΔ το καθορίζει το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων στα τα 8,50 μέτρα (συν 1,50 μέτρο η στέγη). Η διαφορά στα μέτρα μπορεί να αντιστοιχεί σε έναν επιπλέον όροφο. Σημειωτέον ότι στον Τομέα 1 ο πύργος ελέγχου φτάνει τα 15μ και τα υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών τα 10 μ.
Υποστυλώματα: Το προεδρικό διάταγμα προβλέπει ότι τα κτίρια που αφορούν τη χρήση κατοικία προς μίσθωση δύνανται να κατασκευάζονται επί υποστυλωμάτων (pilotis) ώστε να δημιουργούνται θέσεις στάθμευσης, ενώ το δημοτικό συμβούλιο θεωρούσε ότι «η λύση των επί pilotis στάθμευση, δεν είναι επιθυμητή, αφού θεωρείται αναχρονιστική, αλλά και ακατάλληλη για τα σεισμολογικά δεδομένα της χώρας μας».
Στις «νίκες» του δημοτικού συμβουλίου πιστώνονται, με βάση την απάντηση της κ. Κεφαλογιάννη, ότι «δεν προβλέπεται απαγόρευση της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης στην μαρίνα, ενώ δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε δόμηση στις εκτάσεις της χερσαίας ζώνης που έχουν χαρακτηριστεί ‘Δάση και δασικές εκτάσεις’ και σε αυτές που έχουν χαρακτηριστεί ‘Άλση και πάρκα εντός σχεδίων πόλεως’ και καλύπτουν δεκάδες στρέμματα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Επιπλέον, εγκρίνεται η διαμόρφωση υπαίθριων χώρων και διαδρόμων περιπάτου και άθλησης, χώρων πρασίνου (υψηλού και χαμηλού πρασίνου) και παιδικών χαρών-παιδότοπων με κατασκευές ήπιας μορφής για την αναψυχή παιδιών και εφήβων». Τέλος, στην απάντηση της η υπουργός αναφέρει ότι πολλές από τις προτάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς αποτελούν αντικείμενο του δεύτερου σταδίου χωροθέτησης.
Μέχρι το 2012 τη μαρίνα διαχειριζόταν η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Εν μέσω κρίσης, ήταν ένα από τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου που ανέλαβε το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Το Ταμείο ανέλαβε να προχωρήσει τη διαδικασία του διαγωνισμού για μακροχρόνια παραχώρηση της μαρίνας σε ιδιώτη. Θα παρέμενε για αρκετά χρόνια στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ, μέχρι που το 2016 το Ταμείο προκήρυξε θέσεις για τεχνικό και νομικό σύμβουλο, με σκοπό να προχωρήσει το διαγωνισμό για την αξιοποίηση της μαρίνας.
Σε ό,τι αφορά τους τουριστικούς λιμένες τον πρώτο λόγο έχει το υπουργείο Τουρισμού. Έτσι το 2019 το ΤΑΙΠΕΔ ζητά την έγκριση του Γενικού Σχεδιασμού (δηλαδή του χωροταξικού σχεδίου που αποδίδει χρήσεις γης) της μαρίνας Καλαμαριάς, ενώ παράλληλα έδωσε στη δημοσιότητα τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Οι διαδικασίες για την ΣΜΠΕ προχωρούσαν: τον Μάρτιο του 2020 η μελέτη τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και παρουσιάστηκε στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, το οποίο εξέφρασε τις επιφυλάξεις του.
Τον Ιανουάριο του 2021 προκηρύχτηκε τελικά ο διαγωνισμός (χωρίς να έχουν δοθεί οι απαραίτητες εγκρίσεις για τον Γενικό Σχεδιασμό μαρίνας) και τον Σεπτέμβριο του 2021 ανακοινώθηκε ότι έξι επενδυτικά σχήματα πέρασαν στη β’ φάση του διαγωνισμού (EMMA ALPHA Holding LTD, ΑΒΑΞ ΑΕ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις ΑΕ, Πόρτο Καρράς Μαρίνα ΑΕ, ΤΕΚΑΛ ΑΕ, Τεχνική Ολυμπιακή ΑΕ) κατά την οποία θα έπρεπε να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές.
Στο μεταξύ όμως, τον Ιούνιο του 2021 ο δήμος Καλαμαριάς προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση του διαγωνισμού. Λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη του 2022, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε ότι πριν την προκήρυξη του διαγωνισμού έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία νέας χωροθέτησης της μαρίνας, δηλαδή να είχε εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα του νέου γενικού σχεδιασμού της και η κοινή υπουργική απόφαση εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία των προβλεπόμενων έργων.
Κατόπιν της γνωμοδότησης του ΣτΕ ο διαγωνισμός ακυρώθηκε. Μάλιστα το ΤΑΙΠΕΔ αφαίρεσε τη μαρίνα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης του 2022, για να την επαναφέρει φέτος.
Στο μεταξύ, τον Φεβρουάριο εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα του Γενικού Σχεδιασμού μαρίνας Καλαμαριάς, που καθορίζει τα όρια της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης της, τους όρους και περιορισμούς δόμησης, τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης επί της χερσαίας ζώνης του τουριστικού λιμένα καθώς και των γενικών περιβαλλοντικών όρων.
Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης που έδωσε τη δημοσιότητα το ΤΑΙΠΕΔ τον Ιούνιο του 2023 η διαδικασία νέου διαγωνισμού θα άρχιζε μόλις εγκρινόταν η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τοποθετώντας αυτή την εξέλιξη στο τέταρτο τρίμηνο του 2023. Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» πλέον ο νέος διαγωνισμός τοποθετείται χρονικά στο καλοκαίρι του 2024. Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφεραν πηγές που γνωρίζουν το θέμα, «το Ταμείο δεν σκοπεύει να αφήσει την μαρίνα στην σημερινή της κατάσταση, για την οποία κανείς δεν επιχαίρει».
Στο μεσοδιάστημα μέχρι την προκήρυξη του διαγωνισµού για την παραχώρηση της μαρίνας θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση της ωρίμανσης του έργου, δηλαδή η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τα λιμενικά έργα και η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης των υπουργείων Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος και Ενέργειας).
Εξάλλου, όπως αναφέρεται στην απάντηση της υπουργού Τουρισμού (29/11/2023) σε κοινοβουλευτική ερώτηση βουλευτών του ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ, το εν λόγω προεδρικό διάταγμα «αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδιασμού της μαρίνας ενώ θα ακολουθήσει το δεύτερο στάδιο της χωροθέτησης κατά το οποίο εγκρίνονται με κοινή απόφαση των υπουργών Τουρισμού και Περιβάλλοντος και Ενέργειας τα προτεινόμενα λιμενικά και χερσαία έργα». Σύμφωνα με το νόμο, στη φάση έκδοσης της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, η οποία θα εξειδικεύει πλήρως τις χρήσεις και τους όρους δόμησης ανά χρήση, ο δήμος Καλαμαριάς έχει το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του.
Πήγες από το ΤΑΙΠΕΔ ανέφεραν στη «ΜτΚ» ότι κατά την ακύρωση του διαγωνισμού «το ΣτΕ δεν είχε κρίνει επί του σχεδιασμού, αντιθέτως, λίγο αργότερο βγήκε το πρακτικό επεξεργασίας του ΠΔ από το ΣτΕ, οπότε και αξιολογήθηκε επί της ουσίας ο σχεδιασμός χωρίς να εγερθούν αντιρρήσεις από πλευράς του δικαστηρίου. Συνεπώς, η ακύρωση του διαγωνισμού ήταν για καθαρά διαδικαστικό λόγο και όχι διότι το ΣτΕ διαφωνούσε με την ΣΜΠΕ και τα όσα προβλέπονταν στο σχεδιασμό της μαρίνας. Το ΣτΕ έκρινε ότι θα πρέπει ο διαγωνισμός να εκκινήσει αφού δημοσιευθεί το ΠΔ και η ΚΥΑ που είναι το δεύτερο στάδιο του σχεδιασμού και μελετά περιβαλλοντικά τα έργα που πρόκειται να γίνουν στην μαρίνα. Το ΤΑΙΠΕΔ προχώρησε κανονικά με το σχεδιασμό που είχε στα πλάνα του και ο οποίος εγκρίθηκε με το ΠΔ που βγήκε τον Φεβρουάριο. Τώρα προχωράει το δεύτερο στάδιο που είναι η έκδοση της ΚΥΑ και αμέσως μετά θα ξεκινήσει ο διαγωνισμός».
Το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι είναι σε εξέλιξη από το 2019. Πρόκειται για μελέτη που αποδίδει χρήσεις γης σε όλο το παραλιακό μέτωπο -ή για να είμαστε ακριβείς, σχεδόν σε όλο, αφού μεγάλα τμήματα της παραλιακής ζώνης της Καλαμαριάς μένουν εκτός.
Η «ΜτΚ» ζήτησε από τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη Υποδομών Πάρι Μπίλλια να εξηγήσει αυτή την εξαίρεση που έγινε στην περίπτωση της Καλαμαριάς.
«Τα όρια δεν τα βάλαμε μόνοι μας, αλλά κατόπιν εισηγήσεων των δήμων. Ο νόμος ορίζει δεν μπορεί να υπάρχουν για την ίδια περιοχή ταυτόχρονα δύο μελέτες που να αποδίδουν χρήσεις γης. Όταν άρχισε η περιφέρεια τη μελέτη για την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου ήταν ήδη σε εξέλιξη επιμέρους μελέτες χωρικού σχεδιασμού τόσο για τη μαρίνα όσο και για την πολεοδομική ενότητα που περιλαμβάνει την περιοχή της Σοφούλη, γι’ αυτό και αποφασίσαμε να μην τις συμπεριλάβουμε. Όποια περιοχή δεν είχε μπει νωρίτερα σε κάποιο σχεδιασμό, από άλλο φορέα, την συμπεριλάβαμε στο ειδικό πολεοδομικό σχέδιο για το ενιαίο παραλιακό μέτωπο» σημειώνει, φέρνοντας ως παράδειγμα, την πλαζ Αρετσούς που περιλαμβάνεται στη μελέτη, και μάλιστα προβλέπεται η δημιουργία κολυμβητικών δεξαμενών, το Παλατάκι και το πρώην νοσοκομείο Παναγία που δίνονται χρήσεις κεντρικών λειτουργιών πόλης.
Για την περιοχή της Σοφούλη ο κ. Μπίλλιας αναφέρει ότι «υπήρχε σε εξέλιξη Μελέτη Τροποποίησης του Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου, την οποία ξεκίνησε ο δήμος Καλαμαριάς πριν από δέκα χρόνια. Ο δήμος δεν διέκοψε την μελέτη για την τροποποίηση του Τοπικού Ρυμοτομικού, για αυτό το λόγο τόσο η υπηρεσία της περιφέρειας όσο και το υπουργείο δεν έκανε αποδεκτό το να περιληφθεί η συγκεκριμένη περιοχή στον σχεδιασμό για το παραλιακό μέτωπο».
Ως προς τη μαρίνα Αρετσούς εξηγεί ότι «το ΤΑΙΠΕΔ είχε ξεκινήσει τη διαδικασία για τη μελέτη του πολεοδομικού σχεδίου, πολύ πριν από τη δική μας μελέτη για το ενιαίο παραλιακό μέτωπο. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό».
Όσο για τη μελέτη της περιφέρειας για το παραλιακό μέτωπο μπαίνει, μετά από πολλές καθυστερήσεις, και τις ενστάσεις που προέβαλλε εσχάτως ο ΟΣΕ (για τον χώρο της ΓΑΙΑΟΣΕ στον πρώην εμπορευματικό σταθμό όπου προτείνεται η δημιουργία πάρκου) μπαίνει στην τελική ευθεία.
Το επόμενο διάστημα θα τεθεί σε διαβούλευση το τελικό σχέδιο με τις τρεις τελευταίες τροποποιήσεις. Εφόσον οι αντιρρήσεις του ΟΣΕ δεν καμφθούν υπάρχει το ενδεχόμενο να εξαιρεθεί το συγκεκριμένο τμήμα από τον σχεδιασμό.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.12.2023
Μέχρι το καλοκαίρι του 2024 το ΤΑΙΠΕΔ σκοπεύει να διενεργήσει νέο διαγωνισμό για τη μακροχρόνια παραχώρηση σε ιδιώτη της μαρίνας Καλαμαριάς, με τον οποίο δίνεται η δυνατότητα να χτίσει σχεδόν 15.000 τ.μ. σε μία παραλιακή ζώνη «φιλέτο».
Ο σχετικός διαγωνισμός είχε ακυρωθεί την άνοιξη του 2022, με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, όμως μετά τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος του Γενικού Σχεδιασμού μαρίνας, τον περασμένο Φεβρουάριο, ανοίγει και πάλι ο δρόμος για έναν νέο διαγωνισμό. Ο Γενικός Σχεδιασμός μαρίνας Καλαμαριάς υιοθετεί πλήρως τις προτάσεις της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του 2020 σε ό,τι αφορά τους όρους δόμησης, επιτρέποντας τη δόμηση σχεδόν 15.000 τ.μ., εκ των οποίων τα 13.700 τ.μ είναι συγκεντρωμένα σε μία περιοχή.
Σύμφωνα με τον Γενικό Σχεδιασμό, που έχει επικυρωθεί με προεδρικό διάταγμα, η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση είναι 14.900 τ.μ. σε σύνολο χερσαίας ζώνης 76.847 τ.μ, δηλαδή ο συντελεστής δόμησης διαμορφώνεται στο 0,194 αντί για 0,20 που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο δόμησης σε μαρίνες. Όμως η δόμηση δεν κατανέμεται ενιαία, καθώς τα περισσότερα τετραγωνικά δόμησης συγκεντρώνονται στον τομέα όπου προβλέπεται να αναπτυχθούν κατοικίες προς μίσθωση. Ειδικότερα, η μαρίνα χωρίζεται ως εξής:
Τομέας 1: Από τα 17.142,5 τ.μ. της συνολικής επιφάνειας, επιτρέπεται να δομηθούν 1.100 τ.μ. Στον Τομέα αυτόν καθορίζεται συντελεστής κάλυψης 0,20. Εκτός από τα κτίρια που σχετίζονται με τη λιμενική λειτουργία (κτίρια διοίκησης μαρίνας, λιμεναρχείο, τελωνείο, πύργος ελέγχου κ.λπ.) επιτρέπονται μεταξύ άλλων:
- Καταστήματα παροχής υπηρεσιών (ενοικίασης ναυτιλιακών ειδών/ σκαφών/αυτοκινήτων, τράπεζες, ταχυδρομείο).
- Ζώνη εξυπηρέτησης σκαφών, σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων και παραλαβής καταλοίπων από τα σκάφη.
- Εμπορικά καταστήματα (όπως κατάστημα ναυτιλιακών ειδών, σούπερ μάρκετ, καταστήματα πώλησης ειδών πρώτης ανάγκης) κυλικείο, εντευκτήριο κ.ά.
- Επιτρέπεται η διαμόρφωση χώρων στάθμευσης και ελικοδρομίου.
- Επίσης προβλέπονται υπαίθριος χώρος χερσαίας απόθεσης και συντήρησης σκαφών, υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών.
Στις επιτρεπόμενες χρήσεις του Τομέα 1 είναι επίσης ο τουρισμός και η αναψυχή. Δυνητικά επιτρέπονται:
- Εστιατόρια, αναψυκτήρια, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών.
- Γυμναστήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις, spa,
- Ξενοδοχεία, ξενώνες, ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels).
- Εκθεσιακοί-συνεδριακοί χώροι, χώροι πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Τομέας 2: Εδώ αναπτύσσεται το real estate project του σχεδίου αξιοποίησης της μαρίνας. Η συνολική επιφάνεια του Τομέα 2. Είναι 59.704,5 τ.μ. και η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση φτάνει τα 13.700 τ.μ. Η περιοχή χωρίζεται σε δύο υποτομείς, ενώ και το μέγιστο που μπορεί να οικοδομηθεί στον έναν από τους δύο τομείς είναι το 65% της συνολικής δόμησης, δηλαδή 8.900 τ.μ. Και στους δύο τομείς επιτρέπονται οι χρήσεις του Τομέα 1, με εξαίρεση τη συντήρηση και φύλαξη σκαφών. Επιτρέπονται δηλαδή σουπερμάρκετ, ξενοδοχεία, ξενώνες, εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα κ.λπ. Στον κάθε υποτομέα υπάρχουν επιπλέον χρήσεις, ως εξής:
α) Υποτομέας 2Α (επιφάνεια 11.429 τ.μ.): Επιτρέπεται η ανέγερση κατοικιών προς μίσθωση. Οι κατοικίες (διαμερίσματα και αυτοτελείς κατοικίες) μπορούν να διατίθενται προς μίσθωση αποκλειστικά από το φορέα διαχείρισης της μαρίνας.
β) Υποτομέας 2Β (επιφάνεια 48.275,5 τ.μ): Προβλέπεται η διαμόρφωση χώρου πρασίνου-αναψυχής, όπου και εδώ επιτρέπονται εστιατόρια, αναψυκτήρια, πισίνες και γήπεδα. Επίσης επιτρέπονται υπαίθριοι χώροι και διάδρομοι περιπάτου και άθλησης, πρασίνου και παιδικών χαρών-παιδότοπων.
Στη θαλάσσια ζώνη της μαρίνας προβλέπονται θαλάσσιες υποδομές που αφορούν την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής, και εφόσον διαμορφωθεί η σχετική υποδομή η προσέγγιση ελικοπτέρου. Είναι δυνατή, εφόσον διαμορφωθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η προσέγγιση υδροπλάνου εντός της λιμενολεκάνης της μαρίνας και υδροπλάνου. Στο νοτιοανατολικό τμήμα της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας δύνανται να προσεγγίζουν για επιβίβαση και αποβίβαση τα σκάφη της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας.
Στο δεύτερο στάδιο χωροθέτησης της μαρίνας Καλαμαριάς, εντός της χωροθετημένης θαλάσσιας ζώνης της είναι δυνατόν να προβλεφθούν νέα συμπληρωματικά έργα (μόνιμοι προβλήτες, πλωτοί προβλήτες, έργα προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων έργων για τη στάση «Μαρίνα Αρετσού» της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας, η εκβάθυνση του θαλάσσιου πυθμένα καθώς και η καθαίρεση ή ανακατασκευή υφιστάμενων προβλητών.
Όταν τον Μάρτιο του 2020 παρουσιάστηκε το σχέδιο αξιοποίησης της μαρίνας στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, καταγράφηκαν οι πρώτες αντιδράσεις. Δύο μήνες αργότερα το δημοτικό συμβούλιο έθεσε τις «κόκκινες γραμμές» του επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του γενικού σχεδιασμού της μαρίνας Καλαμαριάς. Τρία χρόνια μετά, κάποιοι από τους βασικούς όρους και τις προϋποθέσεις που τέθηκαν από τον δήμο δεν ελήφθησαν υπόψιν στο προεδρικό διάταγμα, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της υπουργού Τουρισμού Όλγας Κεφαλογιάννη.
Απαντώντας σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ η υπουργός σημείωσε ότι με το προεδρικό διάταγμα «υιοθετούνται οι περισσότερες προτάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς» αλλά και ότι ο συντελεστής δόμησης που εγκρίθηκε (0,194) είναι μικρότερος της μέγιστης επιτρεπτής από τον νόμο δόμησης σε κάθε μαρίνα (0,2). Η διαφορά στο συντελεστή δόμησης, στην οποία αναφέρεται η υπουργός Τουρισμού είναι μόλις 0,006.
Πριν από τρία χρόνια το δημοτικό συμβούλιο επισήμαινε ότι «η επιπλέον δόμηση πρέπει να γίνει προσεκτικά και να έχει ως αποκλειστικό σκοπό την εξυπηρέτηση της λειτουργίας μίας σύγχρονης Μαρίνας». Αντιθέτως το σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ δίνει μεγάλο βάρος στην ανάπτυξη κατοικιών και εμπορικών χρήσεων, που θα καθιστούσαν ελκυστική την επένδυση για τον ιδιώτη επενδυτή.
Συντελεστής δόμησης: Το δημοτικό συμβούλιο είχε προτείνει ένα χαμηλό συντελεστή δόμησης στο 0,1. Στο προεδρικό διάταγμα ο συνολικός συντελεστής δόμησης είναι 0,194, αλλά στο τμήμα όπου προβλέπεται η ανάπτυξη real estate project φτάνει το 0,23. Το δημοτικό συμβούλιο είχε ζητήσει η κατανομή των κτιρίων να είναι ισομερής (50%-50%), ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική συσσώρευση δόμησης στον ένα τομέα έναντι του άλλου, όμως στον Τομέα 2 η κατανομή μεταξύ των δύο υποτομέων μπορεί να φτάσει 65%-35%.
Ύψη κτιρίων: Το δημοτικό συμβούλιο πρότεινε το ύψος των κτιρίων να μην υπερβαίνει τα 6 μέτρα, δηλαδή τα κτίρια να είναι διώροφα και 2,2, μέτρα το δώμα. Το ΠΔ το καθορίζει το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος των κτιρίων στα τα 8,50 μέτρα (συν 1,50 μέτρο η στέγη). Η διαφορά στα μέτρα μπορεί να αντιστοιχεί σε έναν επιπλέον όροφο. Σημειωτέον ότι στον Τομέα 1 ο πύργος ελέγχου φτάνει τα 15μ και τα υπόστεγα συντήρησης και φύλαξης σκαφών τα 10 μ.
Υποστυλώματα: Το προεδρικό διάταγμα προβλέπει ότι τα κτίρια που αφορούν τη χρήση κατοικία προς μίσθωση δύνανται να κατασκευάζονται επί υποστυλωμάτων (pilotis) ώστε να δημιουργούνται θέσεις στάθμευσης, ενώ το δημοτικό συμβούλιο θεωρούσε ότι «η λύση των επί pilotis στάθμευση, δεν είναι επιθυμητή, αφού θεωρείται αναχρονιστική, αλλά και ακατάλληλη για τα σεισμολογικά δεδομένα της χώρας μας».
Στις «νίκες» του δημοτικού συμβουλίου πιστώνονται, με βάση την απάντηση της κ. Κεφαλογιάννη, ότι «δεν προβλέπεται απαγόρευση της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης στην μαρίνα, ενώ δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε δόμηση στις εκτάσεις της χερσαίας ζώνης που έχουν χαρακτηριστεί ‘Δάση και δασικές εκτάσεις’ και σε αυτές που έχουν χαρακτηριστεί ‘Άλση και πάρκα εντός σχεδίων πόλεως’ και καλύπτουν δεκάδες στρέμματα της χερσαίας ζώνης της μαρίνας. Επιπλέον, εγκρίνεται η διαμόρφωση υπαίθριων χώρων και διαδρόμων περιπάτου και άθλησης, χώρων πρασίνου (υψηλού και χαμηλού πρασίνου) και παιδικών χαρών-παιδότοπων με κατασκευές ήπιας μορφής για την αναψυχή παιδιών και εφήβων». Τέλος, στην απάντηση της η υπουργός αναφέρει ότι πολλές από τις προτάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς αποτελούν αντικείμενο του δεύτερου σταδίου χωροθέτησης.
Μέχρι το 2012 τη μαρίνα διαχειριζόταν η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Εν μέσω κρίσης, ήταν ένα από τα περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου που ανέλαβε το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Το Ταμείο ανέλαβε να προχωρήσει τη διαδικασία του διαγωνισμού για μακροχρόνια παραχώρηση της μαρίνας σε ιδιώτη. Θα παρέμενε για αρκετά χρόνια στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ, μέχρι που το 2016 το Ταμείο προκήρυξε θέσεις για τεχνικό και νομικό σύμβουλο, με σκοπό να προχωρήσει το διαγωνισμό για την αξιοποίηση της μαρίνας.
Σε ό,τι αφορά τους τουριστικούς λιμένες τον πρώτο λόγο έχει το υπουργείο Τουρισμού. Έτσι το 2019 το ΤΑΙΠΕΔ ζητά την έγκριση του Γενικού Σχεδιασμού (δηλαδή του χωροταξικού σχεδίου που αποδίδει χρήσεις γης) της μαρίνας Καλαμαριάς, ενώ παράλληλα έδωσε στη δημοσιότητα τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Οι διαδικασίες για την ΣΜΠΕ προχωρούσαν: τον Μάρτιο του 2020 η μελέτη τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και παρουσιάστηκε στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς, το οποίο εξέφρασε τις επιφυλάξεις του.
Τον Ιανουάριο του 2021 προκηρύχτηκε τελικά ο διαγωνισμός (χωρίς να έχουν δοθεί οι απαραίτητες εγκρίσεις για τον Γενικό Σχεδιασμό μαρίνας) και τον Σεπτέμβριο του 2021 ανακοινώθηκε ότι έξι επενδυτικά σχήματα πέρασαν στη β’ φάση του διαγωνισμού (EMMA ALPHA Holding LTD, ΑΒΑΞ ΑΕ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις ΑΕ, Πόρτο Καρράς Μαρίνα ΑΕ, ΤΕΚΑΛ ΑΕ, Τεχνική Ολυμπιακή ΑΕ) κατά την οποία θα έπρεπε να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές.
Στο μεταξύ όμως, τον Ιούνιο του 2021 ο δήμος Καλαμαριάς προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση του διαγωνισμού. Λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη του 2022, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε ότι πριν την προκήρυξη του διαγωνισμού έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία νέας χωροθέτησης της μαρίνας, δηλαδή να είχε εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα του νέου γενικού σχεδιασμού της και η κοινή υπουργική απόφαση εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία των προβλεπόμενων έργων.
Κατόπιν της γνωμοδότησης του ΣτΕ ο διαγωνισμός ακυρώθηκε. Μάλιστα το ΤΑΙΠΕΔ αφαίρεσε τη μαρίνα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης του 2022, για να την επαναφέρει φέτος.
Στο μεταξύ, τον Φεβρουάριο εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα του Γενικού Σχεδιασμού μαρίνας Καλαμαριάς, που καθορίζει τα όρια της χερσαίας και θαλάσσιας ζώνης της, τους όρους και περιορισμούς δόμησης, τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης επί της χερσαίας ζώνης του τουριστικού λιμένα καθώς και των γενικών περιβαλλοντικών όρων.
Σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αξιοποίησης που έδωσε τη δημοσιότητα το ΤΑΙΠΕΔ τον Ιούνιο του 2023 η διαδικασία νέου διαγωνισμού θα άρχιζε μόλις εγκρινόταν η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τοποθετώντας αυτή την εξέλιξη στο τέταρτο τρίμηνο του 2023. Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» πλέον ο νέος διαγωνισμός τοποθετείται χρονικά στο καλοκαίρι του 2024. Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφεραν πηγές που γνωρίζουν το θέμα, «το Ταμείο δεν σκοπεύει να αφήσει την μαρίνα στην σημερινή της κατάσταση, για την οποία κανείς δεν επιχαίρει».
Στο μεσοδιάστημα μέχρι την προκήρυξη του διαγωνισµού για την παραχώρηση της μαρίνας θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δεύτερη φάση της ωρίμανσης του έργου, δηλαδή η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τα λιμενικά έργα και η έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης των υπουργείων Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος και Ενέργειας).
Εξάλλου, όπως αναφέρεται στην απάντηση της υπουργού Τουρισμού (29/11/2023) σε κοινοβουλευτική ερώτηση βουλευτών του ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ, το εν λόγω προεδρικό διάταγμα «αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδιασμού της μαρίνας ενώ θα ακολουθήσει το δεύτερο στάδιο της χωροθέτησης κατά το οποίο εγκρίνονται με κοινή απόφαση των υπουργών Τουρισμού και Περιβάλλοντος και Ενέργειας τα προτεινόμενα λιμενικά και χερσαία έργα». Σύμφωνα με το νόμο, στη φάση έκδοσης της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, η οποία θα εξειδικεύει πλήρως τις χρήσεις και τους όρους δόμησης ανά χρήση, ο δήμος Καλαμαριάς έχει το δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του.
Πήγες από το ΤΑΙΠΕΔ ανέφεραν στη «ΜτΚ» ότι κατά την ακύρωση του διαγωνισμού «το ΣτΕ δεν είχε κρίνει επί του σχεδιασμού, αντιθέτως, λίγο αργότερο βγήκε το πρακτικό επεξεργασίας του ΠΔ από το ΣτΕ, οπότε και αξιολογήθηκε επί της ουσίας ο σχεδιασμός χωρίς να εγερθούν αντιρρήσεις από πλευράς του δικαστηρίου. Συνεπώς, η ακύρωση του διαγωνισμού ήταν για καθαρά διαδικαστικό λόγο και όχι διότι το ΣτΕ διαφωνούσε με την ΣΜΠΕ και τα όσα προβλέπονταν στο σχεδιασμό της μαρίνας. Το ΣτΕ έκρινε ότι θα πρέπει ο διαγωνισμός να εκκινήσει αφού δημοσιευθεί το ΠΔ και η ΚΥΑ που είναι το δεύτερο στάδιο του σχεδιασμού και μελετά περιβαλλοντικά τα έργα που πρόκειται να γίνουν στην μαρίνα. Το ΤΑΙΠΕΔ προχώρησε κανονικά με το σχεδιασμό που είχε στα πλάνα του και ο οποίος εγκρίθηκε με το ΠΔ που βγήκε τον Φεβρουάριο. Τώρα προχωράει το δεύτερο στάδιο που είναι η έκδοση της ΚΥΑ και αμέσως μετά θα ξεκινήσει ο διαγωνισμός».
Το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι είναι σε εξέλιξη από το 2019. Πρόκειται για μελέτη που αποδίδει χρήσεις γης σε όλο το παραλιακό μέτωπο -ή για να είμαστε ακριβείς, σχεδόν σε όλο, αφού μεγάλα τμήματα της παραλιακής ζώνης της Καλαμαριάς μένουν εκτός.
Η «ΜτΚ» ζήτησε από τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη Υποδομών Πάρι Μπίλλια να εξηγήσει αυτή την εξαίρεση που έγινε στην περίπτωση της Καλαμαριάς.
«Τα όρια δεν τα βάλαμε μόνοι μας, αλλά κατόπιν εισηγήσεων των δήμων. Ο νόμος ορίζει δεν μπορεί να υπάρχουν για την ίδια περιοχή ταυτόχρονα δύο μελέτες που να αποδίδουν χρήσεις γης. Όταν άρχισε η περιφέρεια τη μελέτη για την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου ήταν ήδη σε εξέλιξη επιμέρους μελέτες χωρικού σχεδιασμού τόσο για τη μαρίνα όσο και για την πολεοδομική ενότητα που περιλαμβάνει την περιοχή της Σοφούλη, γι’ αυτό και αποφασίσαμε να μην τις συμπεριλάβουμε. Όποια περιοχή δεν είχε μπει νωρίτερα σε κάποιο σχεδιασμό, από άλλο φορέα, την συμπεριλάβαμε στο ειδικό πολεοδομικό σχέδιο για το ενιαίο παραλιακό μέτωπο» σημειώνει, φέρνοντας ως παράδειγμα, την πλαζ Αρετσούς που περιλαμβάνεται στη μελέτη, και μάλιστα προβλέπεται η δημιουργία κολυμβητικών δεξαμενών, το Παλατάκι και το πρώην νοσοκομείο Παναγία που δίνονται χρήσεις κεντρικών λειτουργιών πόλης.
Για την περιοχή της Σοφούλη ο κ. Μπίλλιας αναφέρει ότι «υπήρχε σε εξέλιξη Μελέτη Τροποποίησης του Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου, την οποία ξεκίνησε ο δήμος Καλαμαριάς πριν από δέκα χρόνια. Ο δήμος δεν διέκοψε την μελέτη για την τροποποίηση του Τοπικού Ρυμοτομικού, για αυτό το λόγο τόσο η υπηρεσία της περιφέρειας όσο και το υπουργείο δεν έκανε αποδεκτό το να περιληφθεί η συγκεκριμένη περιοχή στον σχεδιασμό για το παραλιακό μέτωπο».
Ως προς τη μαρίνα Αρετσούς εξηγεί ότι «το ΤΑΙΠΕΔ είχε ξεκινήσει τη διαδικασία για τη μελέτη του πολεοδομικού σχεδίου, πολύ πριν από τη δική μας μελέτη για το ενιαίο παραλιακό μέτωπο. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό».
Όσο για τη μελέτη της περιφέρειας για το παραλιακό μέτωπο μπαίνει, μετά από πολλές καθυστερήσεις, και τις ενστάσεις που προέβαλλε εσχάτως ο ΟΣΕ (για τον χώρο της ΓΑΙΑΟΣΕ στον πρώην εμπορευματικό σταθμό όπου προτείνεται η δημιουργία πάρκου) μπαίνει στην τελική ευθεία.
Το επόμενο διάστημα θα τεθεί σε διαβούλευση το τελικό σχέδιο με τις τρεις τελευταίες τροποποιήσεις. Εφόσον οι αντιρρήσεις του ΟΣΕ δεν καμφθούν υπάρχει το ενδεχόμενο να εξαιρεθεί το συγκεκριμένο τμήμα από τον σχεδιασμό.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 10.12.2023
ΣΧΟΛΙΑ