Το φιλόδοξο σχέδιο του πρώην δημάρχου Θάσου Κώστα Χατζηεμμανουήλ για την αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου του νησιού στην αρχική του μορφή, επενδυμένο εξ' ολοκλήρου με το φημισμένο ανά τον κόσμο λευκό μάρμαρο που εξορύσσεται στα λατομεία του νησιού, εξακολουθεί να παραμένει ένα μεγάλο στοίχημα για φορείς και κατοίκους.

Οι εργασίες αποκατάστασης, που ξεκίνησαν τυπικά το 2011 έχοντας λάβει την ομόφωνη γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σήμερα, 11 χρόνια μετά, συνεχίζονται και όλοι αναμένουν πλέον την ολοκλήρωση του έργου. Το αρχαίο θέατρο, ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία του νησιού, έκλεισε στα τέλη καλοκαιρού του 2012 μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος εκδηλώσεων του ετήσιου πολιτιστικού θεσμού του Φεστιβάλ Φιλίππων – Θάσου και έκτοτε παραμένει ένα εργοτάξιο, όπου καθημερινά εκτελούνται έργα αποκατάστασης και ανάδειξης της πλούσιας ιστορίας του νησιού.

Η θέα από το αρχαίο θέατρο της Θάσου κόβει την ανάσα. Η ομορφιά της εικόνας προς το λιμάνι και τα ερείπια της πόλης που σήμερα καταλαμβάνει ο σύγχρονος οικισμός της πρωτεύουσας του νησιού, ο Λιμένας, κάνουν τον επισκέπτη να αναλογιστεί τα συναισθήματα που κυριαρχούσαν σε κάθε θεατή του παρελθόντος, όταν παρακολουθούσε από εκεί έργα αρχαίου δράματος και Αττικής κωμωδίας.

Ένα θέατρο στην αγκαλιά της φύσης

Το νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με τον πλούσιο και υπερχιλιετή πολιτισμό του είχε πάντα το δικό του θέατρο. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι στη Θάσο υπήρχε θέατρο ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη, τον 5ο αιώνα π.Χ., αλλά δεν γνωρίζουν ακόμα αν βρισκόταν στο ίδιο σημείο της πόλης.

Ανηφορίζοντας κάποιος το λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στο αρχαίο θέατρο πραγματικά εντυπωσιάζεται. Πρόκειται για ένα θέατρο διαφορετικό, μέσα στην αγκαλιά της φύσης, «πνιγμένο» στο πράσινο. Πριν από τις πρώτες εργασίες αποκατάστασης τα πεύκα σκίαζαν τις ξύλινες κερκίδες.

Αν είναι Άνοιξη ή Καλοκαίρι, τότε, καθώς ανεβαίνεις και οσμίζεσαι τις μυρωδιές της φύσης μπορείς να αντιληφθείς γιατί το μέλι και τα γλυκά κουταλιού που παράγονται στο νησί έχουν κατακτήσει τις διεθνείς αγορές. Οι ζεστές χειμωνιάτικες μέρες ευνοούν μια επίσκεψη στο υπό αναστήλωση αρχαίο θέατρο. Η φύση εξακολουθεί ακόμα και τώρα να προστατεύει όσο καλύτερα μπορεί αυτό το μνημείο, αποτελώντας ένα «σύνορο» ανάμεσα στην ιστορία που φωλιάζει σε αυτήν την πλαγιά του λόφου της ακρόπολης της αρχαίας πόλης της Θάσου και στο σύγχρονο οικισμό του Λιμένα.

Φτάνοντας στην είσοδο του εργοταξίου, έστω και από μακριά, νιώθεις έκπληκτος από το λευκό μάρμαρο της εισόδου του μεγάλου αναλημματικού τοίχου και την άρτια συντήρηση που έχει γίνει. Το μυαλό γυρνάει αιώνες πίσω, στέκεται νοητά στα χρόνια των μονομαχιών την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας και του αρχαίου χορού την περίοδο της μεγάλης ακμής του νησιού.

Καθώς αντικρίζεις το εργοτάξιο γίνεσαι μάρτυρας μιας μεγάλης, δύσκολης και επίπονης προσπάθειες που διαρκεί έντεκα χρόνια τώρα προκειμένου το εμβληματικό μνημείο να επανέλθει στην αρχική του μορφή. Έντεκα χρόνια που το αρχαίο θέατρο δεν είναι επισκέψιμο, αλλά οι αλλαγές που έχουν ήδη συντελεστεί σε αυτό είναι εμφανείς.

Βέβαια το ερώτημα για κάθε τέτοιο τεχνικό έργο είναι αν θα μπορούσε να γίνει με γρηγορότερους ρυθμούς. Την απάντηση δίνει ο πρώην δήμαρχος Θάσου Κώστας Χατζηεμμανουήλ, ο οποίος μιλώντας στο ΑΠΕ–ΜΠΕ τονίζει εξ αρχής πως τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του γνώριζαν το μακρινό 2011 ότι δεν ήταν ένα έργο εύκολο. «Με την ανάληψη της θητείας μου υποσχέθηκα ότι θα πετάξω τα σάπια κόντρα πλακέ από τις κερκίδες του κοίλου και θα τα αντικαταστήσω με ολόλευκο μάρμαρο Θάσου», επισημαίνει ο κ. Χατζηεμμανουήλ και συνεχίζει: «δεν θέλαμε όμως να κάνουμε μια ακόμα αναστήλωση, θέλαμε την αναστήλωση ενός μνημείου που θα έμενε στις επόμενες γενιές. Θέλαμε να χρησιμοποιηθούν υλικά και να ακολουθηθούν μέθοδοι σύμφωνα με τα τότε πρότυπα. Θέλαμε ένα αρχαίο θέατρο ντυμένο με το λευκό μάρμαρο του νησιού. Όλο αυτό απαιτούσε την εξασφάλιση μεγάλων χρηματοδοτήσεων, την προμήθεια μαρμάρου, διαγωνιστικές διαδικασίες που είναι χρονοβόρες οπότε, ναι, χρειάζεται χρόνος και υπομονή χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πιθανόν δε θα μπορούσαν να επισπευσθούν κάποιες διαδικασίες. Αλλά η ουσία είναι ότι το έργο προχωράει».

Δεν ήταν όμως μόνο οι κερκίδες που έπρεπε να αντικατασταθούν. Ο κ. Χατζηεμμανουήλ υπογραμμίζει σήμερα πως τα έργα αναστήλωσης στο αρχαίο θέατρο είναι τα σημαντικότερα και σπουδαιότερα που έχουν υλοποιηθεί στο κτίσμα από τον 3ο αιώνα π.Χ. που το θέατρο μετατράπηκε σε αρένα. «Στόχος ήταν να διασωθεί το αρχαίο θέατρο, να διασωθεί το κοίλο, να γίνουν όλα τα απαραίτητα έργα υποδομής. Να στερεωθεί ο μεγάλος αναλημματικός τοίχος, που είναι κτισμένος με μαρμάρινους δόμους εξαιρετικής ποιότητας και ο οποίος συγκρατεί όλο τον λόφο πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το θέατρο. Τίποτα δεν ήταν εύκολο και τίποτα δε μπορούσε να αφεθεί στην τύχη».

Οι συντελεστές και η εξέλιξη του έργου

Εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η απόφαση του ΚΑΣ στηρίχθηκε σε μια αποτύπωση του επιφανούς και ιδιαίτερα αγαπητού αρχαιολόγου της Θάσου Τόνι Κοζέλι και στη μελέτη αποκατάστασης του καθηγητή Αρχιτεκτονικής Γιώργου Καραδέδου, η οποία προέβλεπε αποκατάσταση του κοίλου με όγκους μαρμάρου στις διαστάσεις των αρχαίων ειδωλίων εδραζόμενους σε πλακαρές πέτρες, όπως ακριβώς γινόταν στην αρχαιότητα.

Σήμερα, 11 χρόνια μετά, παρά τις όποιες καθυστερήσεις, η εξέλιξη του έργου είναι εμφανής σε όλους τους τομείς. Ιδιαίτερα στο κοίλο, έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες υποδομές στις πρώτες δώδεκα κερκίδες που αναμένουν την επένδυσή τους με το λευκό μάρμαρο της Θάσου.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας – Θάσου, τα τελευταία χρόνια καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την συνέχιση του έργου. Η προϊσταμένη της Εφορείας Σταυρούλα Δαδάκη συνέβαλε καθοριστικά στην ωρίμανση των μελετών για την έναρξη της β’ φάσης του έργου, ενταγμένη στο ΕΣΠΑ 2014-2020, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με χρηματοδότηση 3.500.000 ευρώ, ενώ είχε προηγηθεί και η α’ φάση με χρηματοδότηση ύψους 1.800.000 ευρώ.

Τέλος, σημαντική στην εξέλιξη του όλου έργου, ήταν και η συμβολή του σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», το οποίο ανέλαβε την εκπόνηση της τοπογραφικής μελέτης - αποτύπωσης της ευρύτερης περιοχής του αρχαίου θεάτρου.