Το 2023 ήταν το θερμότερο έτος παγκοσμίως, με τη μέση θερμοκρασία να ξεπερνάει κατά +1.48 βαθμούς τη μέση τιμή της προβιομηχανικής περιόδου (1850-1900), ενώ την ίδια ώρα η χρονιά που πέρασε ήταν η θερμότερη των τελευταίων τριάντα ετών στην Ελλάδα, με μέση ετήσια τιμή θερμοκρασίας στους 15,2°C.

Παράλληλα, τον Ιούλιο του ίδιου έτους οι Έλληνες βιώσαμε το μεγαλύτερο σε διάρκεια καύσωνα που έχει καταγραφεί ποτέ, μιας και πάνω από 150 περιοχές της χώρας είχαν μέγιστη θερμοκρασία άνω των 40°C. Έχοντας ως οδηγό τις περσινές συνθήκες και καθώς ήδη τις προηγούμενες ημέρες βιώσαμε το πρώτο κύμα ζέστης, η αγωνία για το τι μας περιμένει καιρικά το καλοκαίρι του 2024, αρχίζει και αυξάνεται.

ΕΜΥ: Ισχυρό «σήμα» για ένα ζεστό ελληνικό καλοκαίρι

Σύμφωνα με τις επιστημονικές εκτιμήσεις, δεν επικρατεί ιδιαίτερη αισιοδοξία. Η ΕΜΥ μάλιστα δίνει ισχυρό «σήμα» για ένα ζεστό ελληνικό καλοκαίρι το 2024, αναφέροντας ότι «οι μέσες θερμοκρασίες, του τριμήνου Ιουνίου-Ιουλίου-Αυγούστου, μπορεί να φθάσουν μέχρι και 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές για την εποχή, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις για θερμές καλοκαιρινές συνθήκες στη χώρα μας και έντονες υπόνοιες για καύσωνες».

Θερμότερο του φυσιολογικού το φετινό καλοκαίρι

Μιλώντας στη «ΜτΚ», ο μετεωρολόγος-ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θοδωρής Γιάνναρος, επεσήμανε πως «αυτό που περιμένουμε είναι ένα ακόμα θερμό καλοκαίρι, θερμότερο του φυσιολογικού και με πολύ μεγάλες αποκλίσεις σε ό, τι αφορά τις θερμοκρασίες. Αυτό μπορεί να σημαίνει είτε ένα ή δύο ισχυρά κύματα καύσωνα είτε μία παρατεταμένη περίοδο με υψηλές θερμοκρασίες της τάξης των 38-39°C».

Χαρακτήρισε δε «πάρα πολύ ανησυχητικά» τα στοιχεία της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus (C3S), σύμφωνα με τα οποία, ο Μάιος του 2024 ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ, σηματοδοτώντας τον 12ο συνεχόμενο μήνα κατά τον οποίο η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έφτασε σε τιμή-ρεκόρ για τον αντίστοιχο μήνα. «Αυτά τα κλιματικά δεδομένα δείχνουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο ότι χάνουμε το στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού που επιτάσσει η (μακροπρόθεσμη) αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας να περιοριστεί κάτω από τους 1,5°C».

Μηνιαίες αλλαγές της παγκόσμιας θερμοκρασίας του αέρα (°C) σε σχέση με το 1850-1900, από τον Ιανουάριο του 1940 έως τον Μάιο του 2024.

Το κλίμα στην Ελλάδα: Ξηρά καλοκαίρια, λιγοστές βροχές

Ως προς τα χαρακτηριστικά του κλίματος που έχουμε πλέον στη χώρα μας, ο κ. Γιάνναρος υπογραμμίζει πως «έχουμε ένα σίγουρα θερμότερο σε σχέση με περασμένες δεκαετίες κλίμα, τόσο το καλοκαίρι, όσο και τον χειμώνα, με μικρότερες περιόδους βροχής, ξηρότερα καλοκαίρια με αυξημένα -σε συχνότητα και ένταση- επεισόδια καύσωνα και με ελάχιστες θερμοκρασίες να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των θερινών νυχτών, λόγω και της αυξημένης υγρασίας. Αυτή είναι πλέον η νέα κανονικότητα που πρέπει να συνηθίσουμε».

Όσο όμως η χώρα μας είναι αντιμέτωπη ολοένα και συχνότερα με κύματα ακραίας ζέστης, βαραίνει διαρκώς η ατμόσφαιρα και ο ανθρώπινος οργανισμός δυσκολεύεται, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται κατά πολύ η υγεία μας και να καθίσταται συχνά δύσκολη η καθημερινότητά μας.

Ζέστη και υψηλές θερμοκρασίες

Οδηγίες «επιβίωσης» για τις ευπαθείς ομάδες

Και παρότι ως Έλληνες είμαστε συνηθισμένοι στις καλοκαιρινές συνθήκες με τις υψηλές θερμοκρασίες, όταν οι ενδείξεις του υδράργυρου ξεπερνούν τις μέσες για την εποχή, απαιτούνται συγκεκριμένες ενέργειες πρόληψης και προστασίας από όλους μας, ιδιαίτερα όμως, από τις ομάδες του γενικού πληθυσμού που κινδυνεύουν περισσότερο.

Ηλικιωμένοι, έγκυες γυναίκες, ασθενείς με καρδιολογικά και αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και μικρά παιδιά, αποτελούν τις ευπαθείς εκείνες ομάδες που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή τις ημέρες με εξαντλητικό ή επικίνδυνο καύσωνα.

Όπως εξηγεί στη «ΜτΚ» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, Στέλιος Λουκίδης, «οι υψηλότατες θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τα επίπεδα υγρασίας δημιουργούν ένα αποπνικτικό μείγμα, που συχνά προκαλεί δυσφορία, κυρίως στους ανθρώπους με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Επηρεάζονται δηλαδή ασθενείς με βρογχικό άσθμα, η εικόνα των οποίων μπορεί να αποσταθεροποιηθεί, αλλά και οι νοσούντες με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σ’ αυτούς λοιπόν τους ανθρώπους δίνεται η ισχυρή σύσταση να βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τον πνευμονολόγο τους και να λαμβάνουν την αγωγή τους συστηματικά σύμφωνα με το προσωποποιημένο πλάνο θεραπείας τους».

Ωστόσο, οι γενικοί κανόνες προφύλαξης προς τους πολίτες και κυρίως σε όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, με απλά λόγια, είναι οι εξής:

* Επαρκής ενυδάτωση, με λήψη δροσερού νερού ή φυσικών χυμών.

* Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και παραμονή σε σκιασμένους και δροσερούς χώρους.

* Περιορισμός μετακινήσεων και υπαίθριων δραστηριοτήτων.

* Η ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

Ποια είναι όμως τα ύποπτα συμπτώματα που θα πρέπει να οδηγήσουν τους ασθενείς στον ιατρό τους;

Ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα σε περίπτωση που εμφανίσουν συμπτώματα όπως δυσκολία στην αναπνοή, θωρακικό πόνο, βήχα ή αποβολή́ πτυέλων θα πρέπει να τα αναφέρουν στον θεράποντα για άμεση λήψη ιατρικής βοήθειας.

Οι σημαντικότερες εξελίξεις των διαταραχών του οργανισμού από τις υψηλές θερμοκρασίες είναι είτε η θερμική εξάντληση, είτε η θερμοπληξία, η οποία εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο κυρίως σε περίοδο καύσωνα και εκδηλώνεται με αιφνίδια αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (>40-41°C). Και οι δύο περιπτώσεις μπορούν να δημιουργήσουν παθολογικές καταστάσεις ποικίλου βαθμού βαρύτητας.

Επιρρεπείς σε περιπτώσεις θερμοπληξίας, εκτός από τα ηλικιωμένα άτομα, είναι οι ασθενείς που παίρνουν αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα δηλαδή τα άτομα που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια καθώς και τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.

Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι: η έντονη εφίδρωση, η διαταραχή του καρδιακού ρυθμού, η πτώση της πίεσης, η ζάλη, η δυσφορία, το έντονο αίσθημα δίψας, οι κράμπες, η ερυθρότητα του δέρματος, η συγχυτική συμπεριφορά και οι λιποθυμικές τάσεις. Ως εκ τούτου, γίνεται φανερό ότι είναι μέγιστης σημασίας η προφύλαξη του σώματος από αυτήν την κατάληξη.

Με τις κλιματικές συνθήκες να αλλάζουν, είναι πλέον φυσιολογικές οι θερμοκρασίες-ρεκόρ

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με πλήθος περιβαλλοντικών προκλήσεων, μεταξύ των οποίων η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η απώλεια της βιοποικιλότητας, επιπτώσεις που, οφείλονται σε ένα 75% στην ανθρώπινη δραστηριότητα, υπονομεύουν την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων και επηρεάζουν την υγεία.

Επιπλέον, στη χώρα μας παρατηρείται συνεχής αυξητική τάση της μέσης θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια. Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι είναι πλέον φυσιολογικό να βιώνουμε θερμοκρασίες ρεκόρ.

«Δεν θεωρώ ότι έχουμε φτάσει σε ένα μη αναστρέψιμο σημείο για το κλίμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε άπλετο χρόνο για να αναλάβουμε δράση. Επιβάλλεται να αποτρέψουμε να πυροδοτήσουμε τις καταστροφικές αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα επιφέρει η αύξηση της θερμοκρασίας άνω του 1,5 βαθμού», τονίζει ο μετεωρολόγος-ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θοδωρής Γιάνναρος.

«Αυτήν τη στιγμή, με βάση τον ρυθμό εξέλιξης της κλιματικής αλλαγής, η πρώτη προτεραιότητα είναι η προσαρμογή της κοινωνίας στις νέες συνθήκες που διαμορφώσαμε εμείς οι άνθρωποι για τον πλανήτη μας. Να ενισχύσουμε συνεπώς την ανθεκτικότητά μας και να προετοιμαστούμε καλύτερα για όλα τα ακραία καιρικά φαινόμενα (καύσωνες, πλημμύρες κ.λπ.). 

Πρέπει όμως να επενδύσουμε και στον λεγόμενο «μετριασμό»: κάτι που προϋποθέτει αρχικά τη διακρατική συνεργασία, προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές των θερμοκηπικών αερίων και επίσης την ατομική ευθύνη όλων μας. Ο καθένας από εμάς θα πρέπει να δείξει διάθεση να περιορίσει την κατανάλωση ενέργειας και της χρήσης ορυκτών καυσίμων, ώστε σταδιακά να αρχίσει να αποσυμπιέζεται το φαινόμενο της κλιματική αλλαγής», καταλήγει.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 09.06.2024