Μεγάλες ανατροπές και τακτοποιήσεις… εκκρεμοτήτων έφερε η Μεγάλη Εβδομάδα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης με αφορμή τις επικείμενες εκλογές, καθώς το υπουργείο Εσωτερικών προχώρησε, μεταξύ άλλων, σε δύο κομβικές αλλαγές που αφορούν στην εκλογική διαδικασία.

Τα πασχαλινά «δώρα» του Μάκη Βορίδη που ήρθαν μέσω του πολυνομοσχεδίου που κατέθεσε ο τότε υπουργός και το οποίο ψηφίστηκε στη βουλή τη Μεγάλη Τρίτη, αφορούν στην άρση των κωλυμάτων εκλογιμότητας στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, στη συνέχιση των διαδικασιών προσλήψεων στο δημόσιο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου και τις αλλαγές στον τρόπο εκλογής προέδρων και συμβουλίων στις δημοτικές κοινότητες, θέμα που είχε απασχολήσει τους δήμους τις κατά τόπους Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων και την ΚΕΔΕ.

Ειδικότερα, το ζήτημα του κωλύματος εκλογιμότητας στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, ρυθμίστηκε με το άρθρο 12 του νομοσχεδίου του ΥΠΕΣ με το οποίο τροποποιούνται ριζικά τα Άρθρα 10, 48 και 90 του ν.4804/2021 (είναι Νόμος Βορίδη που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2021), ενώ ορισμένες από τις αλλαγές για τις δημοτικές εκλογές είναι:

* Η κατάργηση του κωλύματος που είχαν οι Γενικοί Γραμματείς δήμων, οι ειδικοί σύμβουλοι δημάρχων και οι δικηγόροι με έμμισθη εντολή των δήμων.

* Η κατάργηση του κωλύματος που είχε ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης.

* Η κατάργηση του κωλύματος για τους διοικητές, υποδιοικητές, προέδρους Διοικητικών Συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένους συμβούλους των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), των κρατικών Νομικών προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), των δημόσιων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει, άμεσα ή έμμεσα, το δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, καθώς και των πάσης φύσεως Νομικών Προσώπων των δήμων, οι οποίοι δεν είναι αιρετοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν έχουν εκλεγεί στα ανωτέρω αξιώματα, ή δεν έχουν οριστεί στις θέσεις αυτές λόγω ιδιότητας (ex officio).

* Όσον αφορά στο κώλυμα που είχαν οι γενικοί διευθυντές, διευθύνοντες σύμβουλοι, πρόεδροι και μέλη Διοικητικών Συμβουλίων, διαχειριστές, μέτοχοι και εταίροι κεφαλαιουχικών Εταιρειών, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο Δήμο, τα Νομικά του Πρόσωπα ή τα Νομικά Πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, αλλάζει το ποσοστό συμμετοχής στις εταιρείες, από 5% σε 35%.

Την ίδια ώρα το νομοσχέδιο… διευρύνει τις επιλογές καθώς σε αυτό περιλαμβάνεται και το άρθρο 17, το οποίο εισάγει δυνατότητα σε όσους ήδη παραιτήθηκαν λόγω καταργούμενου κωλύματος να επανέλθουν στη θέση τους μέσα σε 10 μέρες.

«Φωτογραφική» ρύθμιση

Αυτοδιοικητικοί παράγοντες μιλώντας στη «ΜτΚ» εξηγούν ότι πρόκειται για ρυθμίσεις της τελευταίας στιγμής, δηλαδή πριν να κλείσει οριστικά η βουλή και εκτιμούν ότι ο Μάκης Βορίδης δέχθηκε… προτάσεις ίσως και πιέσεις προκειμένου να τακτοποιηθούν εκκρεμότητες προσώπων που θα τους ευνοήσει η εκλογή τους σε ένα δήμο ή σε μία περιφέρεια. «Και άνιση και άδικη είναι η ρύθμιση έναντι όλων των άλλων υποψηφίων που θα δώσουν την μάχη των εκλογών, καθώς π.χ. ένας γενικός γραμματέας, ένα ειδικός σύμβουλος ή ένας δικηγόρος δήμου μπορεί χωρίς ιδιαίτερο πολιτικό κόστος να διεξάγει τον προεκλογικό του αγώνα, καθώς δεν είναι προαπαιτούμενο να παραιτηθεί από τη θέση του, ενώ παράλληλα γνωρίζει τις υπηρεσίες και τα πρόσωπα με τα οποία ούτως ή άλλως συνεργάζεται» ανέφεραν οι ίδιοι, προσθέτοντας ότι είναι ακόμα μια μεγάλη «φωτογραφία» που μένει να φανεί ποιους θα ευνοήσει στην εκλογική αναμέτρηση του προσεχούς Οκτωβρίου.

Επίσης ψίθυρους στους διαδρόμους του υπουργείου, αλλά και πολλών δημαρχείων προκάλεσε η διεύρυνση του νομοσχεδίου καθώς το άρθρο 17, το οποίο εισάγει δυνατότητα σε όσους ήδη παραιτήθηκαν λόγω καταργούμενου κωλύματος να επανέλθουν στη θέση τους μέσα σε 10 μέρες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα πάντως αποτελεί η περίπτωση του επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στο δήμο Θεσσαλονίκης Βασίλη Γάκη, ο οποίος πολύ πριν δοθεί παράταση, υπέβαλε εγκαίρως την παραίτησή του από τη θέση του προέδρου του δ.σ. του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, με σκοπό να είναι υποψήφιος στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Ίσως μάλιστα να αποτελεί και τη μοναδική περίπτωση προέδρου δημόσιου Οργανισμού που παραιτήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, δείχνοντας υπευθυνότητα και καθαρή έντιμη πολιτική στάση.

Οι αλλαγές για τις 723 δημοτικές κοινότητες στη χώρα

Κομβικής σημασίας όμως είναι και οι αλλαγές που θεσπίστηκαν για την εκλογή προέδρων και συμβουλίων στις 723 δημοτικές κοινότητες στην Ελλάδα, με τη σημαντικότερη να αφορά στη μείωση του πληθυσμιακού κριτηρίου για την εκπροσώπηση των δημοτικών κοινοτήτων.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι από τις επόμενες δημοτικές εκλογές τριμελές συμβούλιο θα έχουν οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από 201 κατοίκους, οι οποίες ανέρχονται σε 723, ενώ σήμερα αυτό ισχύει για τις κοινότητες με πάνω από 300 κατοίκους. Με τον τρόπο αυτόν διευκολύνεται η εκπροσώπηση, ωστόσο δημιουργούνται πολύ περισσότερες εκλόγιμες θέσεις. Οι αλλαγές πέρασαν στο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Τρίτη και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ως ν. 5043/2023.

Ειδικότερα, με το άρθρο 18 προβλέπεται ότι από τις επόμενες δημοτικές εκλογές τριμελές συμβούλιο θα έχουν οι δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό από 201 κατοίκους και άνω. Σήμερα αυτό ισχύει για τις κοινότητες με πάνω από 300 κατοίκους. Οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους, που επηρεάζονται από τη ρύθμιση, είναι συνολικά 723.

Σύμφωνα με τη νέα διάταξη, οι δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό έως 200 κατοίκους διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας, ενώ µε πληθυσμό άνω των 201 κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο του συμβουλίου και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας.

Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από:

1. Τρία µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 201 έως 2.000 κατοίκους,

2. Πέντε µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 2.001 έως 10.000 κατοίκους,

3. 11 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους και

4. 15 µέλη, σε δημοτικές κοινότητες µε πληθυσμό από 50.001 κατοίκους και άνω.
Υπενθυμίζεται ότι δεν εκλέγονται συμβούλια δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της περιφέρειας Αττικής, µε εξαίρεση τους δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Νήσων, Ανατολικής και Δυτικής Αττικής.
Πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης υποψήφιος του συνδυασμού που συγκέντρωσε κατά τον α΄ γύρο στη δημοτική κοινότητα την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων.

Οι λοιποί υποψήφιοι, του ίδιου συνδυασμού, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως αναπληρωματικοί.

Εκλογή προέδρου και συμβουλίου

Με το άρθρο 37, πρόεδρος δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό έως 300 κατοίκους και τα συμβούλια των δημοτικών κοινοτήτων με πληθυσμό από 301 έως 2.000 κατοίκους θα εκλέγονται σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα της συγκεκριμένης δημοτικής κοινότητας, ανεξάρτητα αν είναι μέρος του συνδυασμού του επιτυχόντος δημάρχου ή όχι.

Οι έδρες των συμβούλων κατανέμονται αναλογικά στους συνδυασμούς που έλαβαν μέρος στις εκλογές στη συγκεκριμένη δημοτική κοινότητα και σύμφωνα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε αυτήν.

Πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου είναι ο σύμβουλος του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού στη δημοτική κοινότητα που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης.

Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 2.001 κατοίκους και άνω, στις οποίες συγκροτούνται (ανάλογα με τον μόνιμο πληθυσμό κάθε δημοτικής κοινότητας) πενταμελή, ενδεκαμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια, πρόεδρος ορίζεται ο πρώτος σε σταυρούς σύμβουλος του συνδυασμού του δημάρχου, καθώς σύμφωνα με την νομοθεσία ο συνδυασμός του δημάρχου λαμβάνει τα 3/5 του συμβουλίου αυτών των δημοτικών κοινοτήτων.

Οι αλλαγές με το γράμμα του νόμου

Η διάταξη πάντως που εντάχθηκε στο πολυνομοσχέδιο, συνιστά συμμόρφωση με απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις σχετικά με τον τρόπο ανάδειξης του προέδρου των δημοτικών κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων με ορισμό του συμβούλου του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού.

Με τη νέα διάταξη επανέρχονται σε ισχύ οι ρυθμίσεις που προβλέπουν την εκλογή του προέδρου της δημοτικής κοινότητας από το σύνολο των μελών του συμβουλίου μεταξύ των δύο πρώτων συμβούλων των δύο πρώτων κατά σειρά εκλογής συνδυασμών.

Αυτό σημαίνει ότι σε όσες κοινότητες άνω των 300 κατοίκων ο πρόεδρος δεν εκλέχτηκε σε συνδυασμό που συγκέντρωσε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%, θα πρέπει να γίνει ειδική συνεδρίαση του συμβουλίου κοινότητας για να εκλεγεί εκ νέου ο πρόεδρός του.

Δίκτυο Κοινοτήτων: «Επαναφέρετε την ανεξάρτητη - ξεχωριστή κάλπη»

Την αντίθεσή της στη ρύθμιση έχει εκφράσει η Συντονιστική Επιτροπή Δικτύου Κοινοτήτων Ελλάδος, καθώς ζητεί να επανέλθει η ξεχωριστή κάλπη για την ανάδειξη των προέδρων και των συμβουλίων των κοινοτήτων.

Καλεί την κυβέρνηση, έστω και την τελευταία στιγμή να επαναφέρει το δίκαιο σύστημα της τρίτης και ξεχωριστής κάλπης για τις δημοτικές κοινότητες.

«Το υπουργείο Εσωτερικών αποφάσισε να περάσει κυριολεκτικά νύχτα, τροποποιήσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Συγκεκριμένα τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 2023 χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση, χωρίς να περάσει από δημόσια διαβούλευση τις προτάσεις του, πρόσθεσε στο σχέδιο νόμου ‘Ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού’ διατάξεις που αφορούν τις Κοινότητες» επισημαίνουν εκπρόσωποι του Δικτύου σε ανακοίνωσή τους.

«Ένα μήνα πριν τις εθνικές εκλογές όλα αυτά… και εμείς», συνεχίζουν οι ίδιοι, «έστω και στο παρά πέντε σας καλούμε για την αλήθεια της κάλπης και όχι για ‘πυροτεχνήματα’ και τρικ εντυπωσιασμού. Επαναφέρετε την ανεξάρτητη - ξεχωριστή κάλπη για την ανάδειξη των προέδρων και των συμβουλίων των Κοινοτήτων. Τον πιο δημοκρατικό τρόπο εκλογής τοπικών συμβουλίων τα τελευταία 40 χρόνια.

Η εκλογή του Συμβουλίου Κοινότητας και του προέδρου Κοινότητας από τον συνδυασμό που πλειοψηφεί σε κάθε Κοινότητα (καμία διάκριση των Κοινοτήτων σε άνω και κάτω των 300 ή και 200 όπως προκρίνεται κατοίκων) πέρα από το όποιο αποτέλεσμα σε επίπεδο δήμου.

Ενισχύστε τις Κοινότητες, δηλαδή τις τοπικές κοινωνίες, μέσα από την αμεσότερη έκφρασή τους τα συμβούλια τους και όχι υποβαθμίζοντας τα μετατρέποντας τα σε προεκλογικά περίπτερα των υποψηφίων δημάρχων».

«Αντιληφθείτε επιτέλους», καταλήγουν, «ότι οι ανεξάρτητες κοινότητες δεν απειλούν την κυβερνησιμότητα των δήμων, αλλά εκφράζουν την αγωνία τους για τη διάλυση της υπαίθρου, την απομάκρυνση νέων ανθρώπων να ασχοληθούν με τα κοινά του τόπου τους, λειτουργούν ως πρώτο βήμα μιας κοινωνίας που μπορεί να ονειρεύεται, να σχεδιάζει το παρόν και το μέλλον το δικό της και των παιδιών της».