Αποτελούν σήμα κατατεθέν στη δυτική είσοδο της πόλης, καθώς οι παλιοί Θεσσαλονικείς γνωρίζουν καλά την ιστορία των κτιρίων που κάποτε στέγαζαν την περίφημη Εταιρεία Φωταερίου, η οποία τροφοδοτούσε τις λάμπες φωτισμού των δρόμων της πόλης αλλά και τα νοικοκυριά. Η δραστηριότητα της εταιρείας τερματίστηκε το 1917, όταν η μεγάλη πυρκαγιά στη Θεσσαλονίκη κατέστρεψε ολοσχερώς τις εγκαταστάσεις, μαζί και το δίκτυο των αγωγών διανομής του.

Σήμερα, δεκαετίες μετά, τα κτίρια αυτά πρόκειται να φωτιστούν ξανά, με σύγχρονο όμως φωτισμό, για να καλύψουν τις ανάγκες των συνεδριάσεων του περιφερειακού συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, το οποίο σύντομα θα βρει στέγη σε ένα από τα τρία διατηρητέα κτίρια.

Ο εκσυγχρονισμός τους θα γίνει με την οικονομική στήριξη της εταιρείας που κατασκευάζει τον αγωγό φυσικού αερίου ΤΑΡ, όπως ανακοίνωσε ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας στη διάρκεια της τελετής των εγκαινίων του νέου κτιρίου υπηρεσιών της ΠΚΜ, από τον οικουμενικό πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.

Σύμφωνα με τον περιφερειάρχη, το επόμενο διάστημα η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας θα υπογράψει προγραμματική σύμβαση με την εταιρεία που κατασκευάζει τον αγωγό φυσικού αερίου ΤΑΡ, ώστε μέσω της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης της να χρηματοδοτήσει εξ ολοκλήρου την αποπεράτωση του διατηρητέου κτιρίου, στον αίθριο χώρο του νέου κτιρίου υπηρεσιών της περιφέρειας, ώστε να λειτουργήσει ως αίθουσα του περιφερειακού συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας και των επιτροπών της περιφέρειας, ενώ θα χρησιμοποιείται και ως πολυχώρος από συλλόγους και φορείς της πόλης.

Η ιστορία του φωταερίου

Ήταν στις αρχές του 1890, όταν στο χαμηλό κτίριο με τα μεγάλα ανοίγματα, δίπλα ακριβώς από τη σημερινή οδό 26ης Οκτωβρίου, ετοιμαζόταν να λειτουργήσει η δεξαμενή όπου γινόταν η καύση του λιθάνθρακα, για να παράγεται φωταέριο. Η εγκατάσταση τροφοδοτούσε τις λάμπες φωτισμού των δρόμων της Θεσσαλονίκης αλλά και τα νοικοκυριά. Μετά το 1907, που άρχισε να κυριαρχεί η ηλεκτροδότηση, ανέφερε μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο αρχιτέκτονας της Υπηρεσίας Νεοτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας Δημήτρης Ζυγομαλάς, η χρήση του φωταερίου περιορίστηκε στα νοικοκυριά για λόγους θέρμανσης. Ωστόσο, το 1917 η μεγάλη πυρκαγιά στη Θεσσαλονίκη κατέστρεψε ολοσχερώς το δίκτυο των αγωγών διανομής του φωταερίου και έκτοτε δεν επισκευάστηκε ποτέ.

Σύμφωνα με τον κ. Ζυγομαλά, όταν σταμάτησε η λειτουργία του εργοστασίου, οι εγκαταστάσεις παραχωρήθηκαν στο υπουργείο Γεωργίας και μέχρι τη δεκαετία του 1990, οπότε στεγαζόταν η υπηρεσία εγγείων βελτιώσεων, έγιναν κάποιες βελτιώσεις στα αρχικά κτίρια και διαμορφώθηκε ένα νέο κτιριακό συγκρότημα, που περιλάμβανε και τα τρία κτίρια της εταιρείας φωταερίου. Το 1994 τα κτίρια αυτά κρίθηκαν διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού.

Την εποχή που ο χώρος περιήλθε στην ιδιοκτησία της τότε νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης εγκρίθηκαν μελέτες που προέβλεπαν τη διατήρηση των τριών κτιρίων και την ανέγερση του νέου μεγάρου της νομαρχίας. Η πρώτη έγκριση δόθηκε το 2009 και το 2013 δόθηκε η έγκριση της μελέτης για την επισκευή των τριών κτιρίων.

Από το φωταέριο, στη νομαρχία και την περιφέρεια

Αναφορά στην ανέγερση του νέου μεγάρου της τότε νομαρχίας, έκανε και ο περιφερειάρχης κ. Τζιτζικώστας την τελετή των εγκαινίων, λέγοντας πως το νέο κτίριο υπηρεσιών της σημερινής περιφέρειας στη Θεσσαλονίκη άρχισε να κατασκευάζεται από την τότε νομαρχία Θεσσαλονίκης, συνεχίστηκε μετά το 2010 και ολοκληρώθηκε από την ΠΚΜ, ενώ η τελευταία μετεγκατάσταση υπαλλήλων της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας άρχισε πριν από περίπου έναν χρόνο.

Ο περιφερειάρχης αναφέρθηκε και σε όσους συντέλεσαν στην ολοκλήρωση του νέου κτιρίου υπηρεσιών, όπως τον Παναγιώτη Ψωμιάδη, ο οποίος οραματίστηκε, θεμελίωσε και προχώρησε την κατασκευή του κτιρίου, τις αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που είχαν την ευθύνη της κατασκευής και της στέγασης στο νέο κτίριο και την ανάδοχο εταιρεία που ολοκλήρωσε την κατασκευή του.

Σύμφωνα πάντως με τον προγραμματισμό της ΠΚΜ, όταν περατωθούν οι εργασίες διαμόρφωσης των τριών διατηρητέων κτιρίων, στους χώρους τους θα φιλοξενηθούν σημαντικές λειτουργίες, όπως οι συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου Κεντρικής Μακεδονίας, των επιτροπών της ΠΚΜ, ενώ θα φιλοξενούν και συνέδρια.

Στο μεγαλύτερο κτίριο, έκτασης 430 τ.μ., όπου γινόταν στο παρελθόν η καύση του λιθάνθρακα, σχεδιάζεται να διαμορφωθεί ο χώρος για τις συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου, ενώ το μικρό κτίριο, που ήταν η παλιά κατοικία του επιστάτη, θα χρησιμοποιηθεί ως γραφειακός χώρος και το υπόστεγο πιθανόν να χρησιμοποιηθεί ως κυλικείο.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Νοεμβρίου 2019