Το Sellafield, η πιο επικίνδυνη πυρηνική εγκατάσταση της Ευρώπης, έχει μια επιδεινούμενη διαρροή από ένα τεράστιο σιλό ραδιενεργών αποβλήτων που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το κοινό, αποκαλύπτει ο Guardian.

Το Sellafield, μια εγκατάσταση 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην ακτή της Κούμπρια που απασχολεί 11.000 άτομα, αποθηκεύει και επεξεργάζεται πυρηνικά απόβλητα από οπλικά προγράμματα και παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, και είναι η μεγαλύτερη τέτοια εγκατάσταση στην Ευρώπη.

Μια έκθεση της ΕΕ το 2001 προειδοποίησε ότι ένα ατύχημα στο Sellafield θα μπορούσε να είναι χειρότερο από το Τσερνόμπιλ του 1986 στην Ουκρανία που εξέθεσε πέντε εκατομμύρια Ευρωπαίους σε ραδιενεργή ακτινοβολία. Το Sellafield περιέχει σημαντικά περισσότερο ραδιενεργό υλικό από το Τσερνόμπιλ.

Οι ανησυχίες για την ασφάλεια στην πυρηνική εγκατάσταση, καθώς και ρωγμές σε μια δεξαμενή τοξικής λάσπης γνωστής ως B30, έχουν προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις με χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Ιρλανδία, οι οποίες φοβούνται ότι το Sellafield δεν κατάφερε να προλάβει τα προβλήματα.

Η διαρροή ραδιενεργού υγρού από έναν από τους «υψηλότερους πυρηνικούς κινδύνους στο Ηνωμένο Βασίλειο», ένα κτίριο σε αποσύνθεση στην τοποθεσία της Κάμπρια γνωστή ως Magnox Swarf storage Silo (MSSS) είναι πιθανό να συνεχιστεί έως το 2050, αναφέρει ο Guardian.

Αυτό θα μπορούσε να έχει «δυνητικά σημαντική συνέπειες» εάν επιταχυνθεί, κινδυνεύοντας να μολυνθούν τα υπόγεια ύδατα», σύμφωνα με επίσημο έγγραφο. Ρωγμές έχουν επίσης αναπτυχθεί σε σημεία όπως το σκυρόδεμα και η άσφαλτος που καλύπτει την τεράστια λίμνη, η οποία περιέχει δεκαετίες πυρηνικής λάσπης. Αυτές οι ανησυχίες προέκυψαν στο Nuclear Leaks, μια έρευνα του Guardian που διήρκεσε ένα χρόνο.

Η έρευνα για διαρροή στην πυρηνική εγκατάσταση

Ένα έγγραφο που εστάλη στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Sellafield τον Νοέμβριο του 2022 και το οποίο επικαλείται ο Guardian προκάλεσε εκτεταμένες ανησυχίες σχετικά με την υποβάθμιση της ασφάλειας σε όλη την περιοχή, προειδοποιώντας για τον «σημαντικό κίνδυνο» σε αστοχίες που κυμαίνονται από την πυρηνική ασφάλεια μέχρι τα πρότυπα αμιάντου και πυρασφάλειας.

Ένας επιστήμονας σε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας στην υγεία, ανέφερε στον Guardian ότι οι κίνδυνοι που ενέχει η διαρροή και άλλες ανάλογες διαρροές χημικών στο Sellafield έχουν «μπει κάτω από το χαλί».

Είναι τέτοια η ανησυχία για τα πρότυπα ασφαλείας που αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει για την υποδομή. Μεταξύ των ανησυχιών τους είναι οι διαρροές από ρωγμές και η έλλειψη διαφάνειας από τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με ζητήματα στην πυρηνική εγκατάσταση.

Οι ανησυχίες για το πώς διοικείται το Sellafield έχουν επίσης οδηγήσει σε εντάσεις με τις κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας. Οι Νορβηγοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι ένα ατύχημα στην περιοχή θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν όγκο ραδιενεργών σωματιδίων που θα μπορούσαν να μεταφερθούν από τους νοτιοδυτικούς ανέμους που κυριαρχούν στη Βόρεια Θάλασσα, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την παραγωγή τροφίμων και την άγρια ζωή της Νορβηγίας.

Ανώτερος Νορβηγός διπλωμάτης είπε στον Guardian ότι πιστεύουν πως το Όσλο θα πρέπει να προσφέρει βοήθεια στη χρηματοδότηση, ώστε να μπορεί να λειτουργεί με μεγαλύτερη ασφάλεια, αντί να «τρέχει κάτι τόσο επικίνδυνο με περιορισμένο προϋπολογισμό και χωρίς διαφάνεια».

Η ιρλανδική κυβέρνηση προσπάθησε να λάβει μέτρα κατά του Sellafield παραπέμποντάς το σε δικαστήριο του ΟΗΕ το 2006 λόγω ανησυχιών σχετικά με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Έχει διαρροή για πάνω από τρία χρόνια

Το Sellafield προσπαθεί να εξάγει δεκαετίες πυρηνικών αποβλήτων από το MSSS, μια εγκατάσταση που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960 και περιγράφεται ως «μία από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις υψηλότερης επικινδυνότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο», κάτι που ενδέχεται να διαρκέσει τουλάχιστον 20 χρόνια. Έχει διαρροή για πάνω από τρία χρόνια.

Μια έκθεση τον Ιούνιο από το Γραφείο για τον Πυρηνικό Κανονισμό (ONR) ανέφερε ότι ενώ ο τρέχων κίνδυνος από τη διαρροή κρίνεται από το Sellafield χαμηλός. Ωστόσο, οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο για την πλήρη κλίμακα της διαρροής και το ποσοστό είναι ασαφές. Ο σταθμός του Sellafield φέρεται να υποστηρίζει ότι η διαρροή δεν ενέχει «επιπλέον κίνδυνο» για το προσωπικό και το κοινό.

Το 2019, η διοίκηση του Sellafield ανέφερε διαρροή από τη μονάδα αποθήκευσης στο ONR. Η διαρροή επιδεινώθηκε σημαντικά τα επόμενα δύο χρόνια. Ένα έγγραφο αποκαλύπτει ότι 2,3-2,5 κυβικά μέτρα ραδιενεργού «υγρού» διαρρέουν καθημερινά από τις εγκαταστάσεις.

Οι επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση σε ακτινοβολία ποικίλλουν ανάλογα με τη δοσολογία, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία και έμετο και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, καταρράκτης, καρκίνος σε όσους εμφανίζουν υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας. Σε υψηλές δόσεις μπορεί να αποβεί θανατηφόρο.

Οι επιθεωρητές είπαν ότι δεν είναι δυνατό να υπολογιστεί πόσες ρωγμές έχουν σχηματιστεί στο σιλό, επομένως χρησιμοποιούν εικασίες και μοντελοποίηση με βάση τις διαρροές από την εγκατάσταση για να υπολογίσουν τον κίνδυνο που ενέχει για το κοινό και τους εργαζόμενους στην εγκατάσταση. Μια επιτροπή επιστημόνων, επιφορτισμένη με την παρακολούθηση του Sellafield και άλλων πυρηνικών εγκαταστάσεων, έχει προειδοποιήσει ότι το σιλό χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσοχή.

Τον Ιούλιο του περασμένου έτους, η Επιτροπή Ιατρικών Θεμάτων για την Ακτινοβολία στο Περιβάλλον σημείωσε στα δημόσια πρακτικά της ότι «η διαρροή συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό από τον Οκτώβριο του 2020, περίπου 2,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα…».

Ωστόσο, η έκταση του ραδιενεργού υλικού που χάθηκε στο έδαφος από τη διαρροή αφαιρέθηκε από τα πρακτικά της συνεδρίασης.

Ένας επιστήμονας της επιτροπής είπε στον Guardian ότι «Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε εάν η διαφάνεια παραμερίζεται επειδή κανείς δεν είναι αρκετά γενναίος για να πει «απλώς δεν ξέρουμε πόσο επικίνδυνο είναι αυτό – εκτός από το ότι σίγουρα είναι επικίνδυνο. Αυτό είναι απίστευτα σοβαρό». Υπάρχουν επίσης σοβαρές ανησυχίες για το B30, μια λίμνη που περιέχει πυρηνική λάσπη και περιγράφεται ως ένα από τις πιο επικίνδυνες βιομηχανικές περιοχές στην Ευρώπη.

Πυρηνική εγκατάσταση «Dirty 30»

Η περιοχή αυτή περιγράφεται από τους εργαζόμενους στο Sellafield ως «Dirty 30». Περιέχει ραδιενεργό λάσπη από διαβρωμένες ράβδους πυρηνικού καυσίμου που χρησιμοποιούνται σε παλιούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ρωγμές εκεί έχουν επιδεινωθεί τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με πηγές.

Το έγγραφο του Νοεμβρίου 2022, το οποίο επικαλείται ο Guardian και συντάχθηκε από τον τότε επικεφαλής, Δρ Paul Robson, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την επίβλεψη της πυρηνικής ασφάλειας στην εγκατάσταση, αποκάλυψε έναν «σημαντικό κίνδυνο» που ενέχει αστοχίες σε μια σειρά τομέων. Το έγγραφο εστάλη στον Euan Hutton, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν προσωρινός διευθυντής και πρόσφατα έγινε διευθύνων σύμβουλος του Sellafield.

Σύμφωνα με το ίδιο εσωτερικό σημείωμα, οι εργαζόμενοι που είναι επιφορτισμένοι με την επίβλεψη της ασφάλειας στο Sellafield «παρατήρησαν στοιχεία … που υποδηλώνουν διάβρωση των φραγμών πυρηνικής ασφάλειας (συμβατικής και περιβαλλοντικής)». Είπε ότι αυτό «μειώνει την αποτελεσματικότητα της προστασίας του εργατικού δυναμικού, του κοινού και του περιβάλλοντος από σημαντικά γεγονότα».

Το έγγραφο επιβεβαιώνει δηλώσεις από εμπιστευμένους, αξιωματούχους και διπλωμάτες που υποδηλώνουν σημαντικές ελλείψεις ασφαλείας στον χώρο. Υποδηλώνει ότι αυτά τα προβλήματα έχουν επιδεινωθεί την τελευταία δεκαετία, αυξάνοντας δραματικά τον κίνδυνο ενός μεγάλου περιστατικού σε μια από τις πιο τοξικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στον κόσμο. Αναφέρει ότι υπάρχουν «σημαντικές αδυναμίες» στις δυνατότητες ασφάλειας της εταιρείας.

Οι ισχυρισμοί για συγκάλυψη σχετίζονταν επίσης με την πυρκαγιά του 1957 στον χώρο, η οποία θεωρήθηκε ως μια από τις χειρότερες πυρηνικές καταστροφές στην ευρωπαϊκή ιστορία εκείνη την εποχή.

Το ONR προειδοποίησε στην τελευταία του ανασκόπηση του Sellafield, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, ότι «οι πληροφορίες δείχνουν ότι απαιτούνται βελτιώσεις στη συμβατική ασφάλεια, την πυρασφάλεια, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την προοδευτική μείωση του κινδύνου υψηλού κινδύνου».

Ένας εκπρόσωπος του Sellafield δήλωσε πως «Είμαστε περήφανοι για το ιστορικό ασφαλείας μας στο Sellafield και προσπαθούμε πάντα να βελτιωνόμαστε. Η φύση της εγκατάστασης μας σημαίνει ότι έως ότου ολοκληρώσουμε την αποστολή μας, οι εγκαταστάσεις υψηλότερης επικινδυνότητάς μας θα αποτελούν πάντα κίνδυνο. Μετράμε και αναφέρουμε συνεχώς την πυρηνική, ραδιολογική και συμβατική ασφάλεια. Οι εργαζόμενοι έχουν την εξουσία να εγείρουν ζητήματα και να προκαλούν όταν τα πράγματα δεν είναι σωστά. Τυχόν περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων αυτών που επισημαίνονται από τον Guardian, αναφέρονται στη ρυθμιστική μας αρχή, δημοσιεύονται στον ιστότοπό μας και κοινοποιούνται για έλεγχο σε δημόσιες συναντήσεις».

Ένας εκπρόσωπος της ONR είπε ότι «η ONR και η Υπηρεσία Περιβάλλοντος έχουν ζητήσει από τη Sellafield Ltd να λογοδοτήσουν για να διασφαλίσουν ότι κάνουν ό,τι είναι δυνατό ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις συνέπειες αυτής της διαρροής».

Με πληροφορίες του Guardian