Η αποτυχημένη απόπειρα να εκλεγεί Συμβούλιο Διοίκησης και κατ' επέκταση και νέες πρυτανικές αρχές στο ΑΠΘ, κάτι που είχε συμβεί ήδη δύο φορές στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, καθώς και σε άλλα πανεπιστήμια, αποδεικνύει πόσο λάθος είναι ο νόμος Κεραμέως ο οποίος καθορίζει τις διαδικασίες ανάδειξης των νέων πανεπιστημιακών διοικήσεων. 

Από το στάδιο ακόμη της διαβούλευσης ο νόμος είχε δεχθεί πολλές επικρίσεις, από κόμματα αλλά και ακαδημαϊκούς παράγοντες. Είχαν επισημανθεί πολλές στρεβλώσεις και αδυναμίες οι οποίες όμως αγνοήθηκαν. 

Οι επικρίσεις αφορούσαν τόσο τον τρόπο εκλογής των Συμβουλίων Διοίκησης (ΣΔ) και κατ’ επέκταση, των πρυτανικών αρχών όσο και ζητήματα ουσίας και δημοκρατικής λειτουργίας των πανεπιστημίων.

Για παράδειγμα, όποιος υποψήφιος πρύτανης καταφέρει να εξασφαλίσει άλλες τρεις ψήφους μεταξύ των έξι εσωτερικών μελών του ΣΔ γίνεται ο απόλυτος άρχων του πανεπιστημίου. 

Εκλέγεται πρύτανης και συγχρόνως πρόεδρος του ΣΔ, ορίζει τους αντιπρυτάνεις, αλλά και τους κοσμήτορες των Σχολών κ.ο.κ. Εν ολίγοις, καθίσταται παντοδύναμος και εν πολλοίς ανέλεγκτος.

Σοβαρές αδυναμίες, όμως, είχαν εντοπιστεί και στη διαδικασία εκλογής των ΣΔ. Κατ' αρχάς η εκλογή των έξι εσωτερικών μελών των ΣΔ γίνεται μεν με καθολική ηλεκτρονική ψηφοφορία με τη συμμετοχή των μελών ΔΕΠ κάθε πανεπιστημίου, αλλά οι ψήφοι κατανέμονται στους υποψηφίους μέσω ενός ιδιότυπου αλγόριθμου ταξινόμησης της ψήφου. 

Στη συνέχεια τα έξι εσωτερικά μέλη καλούνται να εκλέξουν τα πέντε εξωτερικά προκειμένου να συμπληρωθεί το 11μελες ΣΔ.

Η εκλογή των εξωτερικών μελών προϋποθέτει αυξημένη πλειοψηφία (5/6 κατά την πρώτη ψηφοφορία) ή απόλυτη (4/6 στις επόμενες ψηφοφορίες). 

Παρότι είναι ασυνήθιστο, ένα όργανο να αποτελείται από άρτιο αριθμό μελών, στο νόμο δεν είχε προβλεφθεί τι θα συμβεί στην περίπτωση που θα υπήρχε ισοψηφία μεταξύ των έξι εσωτερικών μελών ή αδυναμία επίτευξης της απαιτούμενης πλειοψηφίας των 4/6. 

Αυτό συνέβη σε αρκετά πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και το ΑΠΘ και το ΠΑΜΑΚ, στα οποία η εκλογή οδηγήθηκε σε αδιέξοδο.

Το πρόβλημα αυτό επιχείρησε να λύσει, με σημαντική καθυστέρηση, η υπουργός Παιδείας καταθέτοντας τροπολογία στο νομοσχέδιο – σκούπα του υπουργείου Εσωτερικών, το τελευταίο που ψήφισε η προηγούμενη Βουλή, πριν από τη διάλυσή της. 

Στη διάταξη που τελικά ψηφίστηκε προβλέπεται ότι σε περίπτωση ισοψηφίας (τρεις με τρεις) μεταξύ των έξι εσωτερικών μελών για την επιλογή των πέντε εξωτερικών μελών, η διαδικασία κηρύσσεται άγονη και επαναπροκηρύσσονται οι εκλογές για το σύνολο των μελών του Συμβουλίου. 

Δηλαδή, όλα ξεκινούν από την αρχή. Επίσης, εάν και στη δεύτερη απόπειρα υπάρξει και πάλι αδιέξοδο λόγω ισοψηφίας, όπως συνέβη στο ΠΑΜΑΚ, τότε η εκλογή των πέντε εξωτερικών μελών παραπέμπεται στη Σύγκλητο και εάν και εκεί υπάρξει ισοψηφία, τότε η επιλογή θα γίνει με κλήρωση!

Η ρύθμιση αυτή δημιούργησε περισσότερα προβλήματα απ’ αυτά τα οποία κλήθηκε να επιλύσει. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι οδηγεί στην εκλογή ΣΔ καθώς και πρύτανη που θα έχουν ασθενέστατη πολιτική νομιμοποίηση. 

Ο λόγος είναι ότι ακυρώνεται ουσιαστικά η βούληση των μελών ΔΕΠ όπως εκφράστηκε στην ηλεκτρονική ψηφοφορία, αφού παρακάμπτονται τα έξι εσωτερικά μέλη και ο τελικός λόγος περνά σε ένα όργανο (Σύγκλητο) το οποίο δεν έχει καμία νομιμοποίηση και είναι κατ’ ουσία απερχόμενο. 

Με τον τρόπο αυτόν οι «προηγούμενοι», πρύτανης, αντιπρυτάνεις και κοσμήτορες, καλούνται να ορίσουν τους «επόμενους».

Όμως, πέραν αυτών, βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, και με βάση όσα συνέβησαν ήδη σε πολλά πανεπιστήμια διαπιστώνει κανείς ότι κατά τη διαδικασία εκλογής των ΣΔ κυριάρχησαν οι υπόγειες συναλλαγές, τα “δούναι” και “λαβείν” (τρανταχτή απόδειξη όσα συνέβησαν στο ΕΚΠΑ), ενώ απουσίαζαν, η αξιοκρατία, οι προτάσεις και τα οράματα. 

Για παράδειγμα, η επιλογή των εξωτερικών μελών δεν γίνεται με βάση τα προσόντα των υποψηφίων, πολλοί από τους οποίους έχουν εξαιρετικές περγαμηνές, αλλά βάσει της πιθανολογούμενης ψήφου του καθενός για το πρόσωπο του πρύτανη. 

Έτσι, ο κάθε υποψήφιος πρύτανης, μαζί και με την ομάδα του που διαθέτουν την απαιτούμενη πλειοψηφία των 4/6, επιλέγουν ως εξωτερικά μέλη, όχι τους κατά τεκμήριο καλύτερους, αλλά εκείνους που θα τον ψηφίσουν. Αυτό προσβάλει τα υποψήφια εξωτερικά μέλη αλλά απομειώνει και το κύρος του ΣΔ και εν τέλει του πανεπιστημίου.

Συμπερασματικά, ο νόμος Κεραμέως για την ανάδειξη των νέων διοικήσεων στα πανεπιστήμια, είναι ένας κακός νόμος ο οποίος επιβάλλεται να αλλάξει.