Μέχρι το τέλος του 2025 αναμένεται να ολοκληρωθεί ο Κόμβος Καινοτομίας Υδρογόνου, που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί σε έκταση περίπου 20 στρεμμάτων της πρώην βιομηχανίας αζωτούχων λιπασμάτων ΑΕΒΑΛ, με δικαιούχο το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). 

Το καινοτόμο «Η2- Hub» με αντικείμενο το καύσιμο του μέλλοντος, που χωροθετείται σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων από την πόλη της Πτολεμαΐδας, υπολογίζεται ότι θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2026, όπως γνωστοποιεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων του ΕΚΕΤΑ (ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ), Παναγιώτης Γραμμέλης, συντονιστής του πρότζεκτ.

Το πρότζεκτ περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία πάρκου τεχνολογιών για την παραγωγή, αποθήκευση και αξιοποίηση υδρογόνου (εντός του οποίου θα λειτουργεί φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 1 μεγαβάτ), «υδρογονάδικο» (σταθμό εφοδιασμού καυσίμου υδρογόνου) και υποσταθμό μέσης τάσης. 

Το «Η2- Hub» που, μεταξύ άλλων, στοχεύει στην εκπαίδευση, ανάπτυξη και πιστοποίηση εφαρμοσμένης έρευνας και στη στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας γύρω από το υδρογόνο, είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση 2021-2027», με συγχρηματοδοτούμενη δημόσια δαπάνη 19,8 εκατ. ευρώ. 

Στο «Η2- Hub», που θα διαμορφωθεί στην έκταση της ΑΕΒΑΛ, η οποία παραχωρήθηκε στο ΕΚΕΤΑ από τον δήμο Εορδαίας για περίοδο 30 ετών, υπολογίζεται ότι θα απασχολούνται 17 άτομα (τεχνικό και ερευνητικό προσωπικό), ενώ εντός πενταετίας από την έναρξη της λειτουργίας του αναμένεται να εκπαιδευτούν στον χώρο πάνω από 500.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα; «Βρίσκεται σε εξέλιξη ο ανοιχτός διαγωνισμός για την πλήρη προμήθεια και εγκατάσταση ερευνητικού και άλλου εξοπλισμού για το "Η2 Hub". Ο διαγωνισμός, που πήρε παράταση δύο εβδομάδων κατόπιν αιτήματος μιας από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες, "κλείνει" στις 22 Ιανουαρίου και ήδη εκδηλώνεται ενδιαφέρον. 

Η εκτίμησή μας είναι ότι γύρω στον Απρίλιο θα έχει αναδειχτεί ο ανάδοχος, ώστε το έργο να μπει αμέσως μετά στην αφετηρία, να ολοκληρωθεί προς τα τέλη του 2025 και να λειτουργήσει στις αρχές του 2026» διευκρινίζει ο κ. Γραμμέλης, σύμφωνα με τον οποίο το πρότζεκτ στόχος είναι να συμπεριλάβει επίσης cluster (συστάδα) επιχειρήσεων πράσινης οικονομίας πέριξ του hub, καθώς και ένα κέντρο κατάρτισης για την εκπαίδευση προσωπικού και ιδίως την πρακτική άσκηση σπουδαστών/σπουδαστριών.

Επιχειρηματικό cluster πράσινης οικονομίας

Μπορεί η δημιουργία ενός επιχειρηματικού cluster για το υδρογόνο να ακούγεται πρώιμη, όταν μιλάμε για τεχνολογίες που σε έναν βαθμό τώρα αναπτύσσονται, αλλά ο Κόμβος Καινοτομίας Υδρογόνου θα προσφέρει στις επιχειρήσεις ένα πολύ σημαντικό εργαλείο: τη δυνατότητα να τεστάρουν στον εργαστηριακό εξοπλισμό του hub το προϊόν τους στον τομέα του υδρογόνου, αλλά και να λαμβάνουν σχετική πιστοποίηση από το ΕΚΕΤΑ. 

«Η εξέλιξη του "Η2 Hub" μπορεί να γίνει το εφαλτήριο ανάπτυξης και άλλων επιχειρήσεων στον όμορο χώρο των 150 στρεμμάτων της πρώην ΑΕΒΑΛ στη γη της Δυτικής Μακεδονίας, οι οποίες θα είναι ο πυρήνας του cluster επιχειρήσεων πράσινης οικονομίας. Η αειφόρος ανάπτυξη παραγωγικών πράσινων επενδύσεων με σταθερές θέσεις εργασίας στην εποχή της απολιγνιτοποίησης, μπορεί να επιτευχθεί με την παραγωγή πράσινης ενέργειας. 

Θεωρούμε λοιπόν ότι ο κόμβος θα δώσει το έναυσμα για την ανάπτυξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών γύρω από το υδρογόνο» υπογράμμισε ο κ. Γραμμέλης, σύμφωνα με τον οποίο οι επενδύσεις που βρίσκονται στην αφετηρία στον τομέα του υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία θα διαμορφώσουν σταδιακά οικονομίες κλίμακας, οι οποίες θα ρίξουν το κόστος παραγωγής H2, ανοίγοντας νέους αναπτυξιακούς δρόμους σε μια περιοχή όπου επί δεκαετίες το κέντρο βάρους της οικονομίας ήταν τοποθετημένο στη λιγνιτοπαραγωγή.

Διευκρίνισε ότι στον χώρο του «Η2 Hub» θα «τρέχουν» παράλληλα τρεις δραστηριότητες: πρώτον, θα γίνεται επίδειξη εφαρμοσμένων τεχνολογιών υδρογόνου, ώστε καθηγητές/τριες και φοιτητές/τριες να έρχονται σε επαφή επί του πρακτέου με όσα βρίσκονται σε εξέλιξη στον χώρο, αλλά και να κάνουν την πρακτική τους άσκηση (υπάρχουν σκέψεις για κοινό διδακτορικό με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). 

Δεύτερον, θα πραγματοποιείται ανεξάρτητη έρευνα γύρω από τις τεχνολογίες του υδρογόνου και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της στον διαθέσιμο ερευνητικό εξοπλισμό αιχμής. Και, τρίτον, θα υποστηρίζονται επιχειρήσεις, που αναπτύσσουν προϊόντα στον χώρο του υδρογόνου: «Π.χ., μια εταιρεία με τις δικές της κυψέλες υδρογόνου θα μπορεί να έρθει στο κέντρο, ώστε οι ερευνητές του ΕΚΕΤΑ να κάνουν μετρήσεις και να τεστάρουν πώς λειτουργεί το προϊόν της, και στη συνέχεια αυτό να πιστοποιηθεί» εξηγεί.

Εντός του «Η2 Hub» θα γίνεται -σε πιλοτική μονάδα- και παραγωγή πράσινου υδρογόνου από το φωτοβολταϊκό πάρκο που θα λειτουργεί στο πλαίσιο του πρότζεκτ. «Όλα αυτά εκτιμάται ότι θα συμβάλλουν στην ευρεία διάχυση της τεχνογνωσίας, σε μη αποκλειστική και χωρίς διακρίσεις βάση, για την ανάπτυξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και την υποστήριξη των αναμενόμενων/ σε εξέλιξη βιομηχανικών επενδύσεων πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα και διεθνώς» υπογραμμίζει.

Στον χώρο θα δημιουργηθεί Πάρκο Τεχνολογιών το οποίο θα αποτελείται από το φωτοβολταϊκό πάρκο, ισχύος ενός MW (μεγαβάτ), δυο ηλεκτρολύτες παραγωγής Η2 (υδρογόνου) συνολικής ισχύος έως 900 kW (κιλοβάτ) για την παραγωγή τουλάχιστον 100 κιλών πράσινου H2 ημερησίως για ερευνητικούς σκοπούς, κελιά καυσίμου (ΗΤ PEM) ισχύος έως 200 kWe για ερευνητικούς σκοπούς και παραγωγή ενέργειας (θερμικής και ηλεκτρικής) για ίδιες ανάγκες, καθώς και πρατήριο Η2. 

Το υδρογονάδικο θα εξυπηρετεί αρχικά δύο δημοτικά βαρέα οχήματα-απορριμματοφόρα και δύο μικρότερα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και εφοδίων του «Η2 Hub» για ερευνητικούς σκοπούς, με προοπτικές ανάπτυξης εφαρμογών υδρογονοκίνησης, και συστοιχία μπαταριών αποθήκευσης, χωρητικότητας έως 370kWh για την κάλυψη λειτουργίας κατά τις βραδινές ώρες και για ερευνητικούς σκοπούς. 

Το ΕΚΕΤΑ θα διασφαλίσει ότι η ενέργεια του φωτοβολταϊκού πάρκου προορίζεται για ιδιοκατανάλωση (ή συμψηφισμό της παραγόμενης - καταναλισκόμενης ενέργειας με τη μέθοδο net-metering) και δεν θα αποτελέσει αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.

«Το εμβληματικό αυτό έργο πηγάζει από την άρρηκτη ανάγκη για διασύνδεση και πλήρη εκμετάλλευση των μεγάλων ενεργειακών επενδύσεων στον τομέα των ΑΠΕ, που έχουν πραγματοποιηθεί την τελευταία τριετία στην περιοχή και θα συνεχίσουν και μελλοντικά. Ειδικά των φωτοβολταϊκών πάρκων, που αναπτύσσονται εντυπωσιακά και μπορούν με την πλεονάζουσα ενέργεια τους να συνεισφέρουν καθοριστικά στην παραγωγή πράσινου Η2, αλλά και των δικτύων φυσικού αερίου που μπορούν να μεταφέρουν το υδρογόνο προς χρήση. Επίσης, μέσω της ενίσχυσης υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών, όπως η μονάδα "Πτολεμαΐδα V", οι τηλεθερμάνσεις, τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, αλλά και χάρη στη μελλοντική προοπτική του υδρογονοκίνητου σιδηρόδρομου και λοιπών εφαρμογών στον τομέα των μεταφορών» καταλήγει.