Με τη διαπρύσια ομιλία κατά του αντισημιτισμού που έδωσε απόψε στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος έθεσε το δάχτυλο επί τον τύπο των ήλων, λέγοντας ότι ο ναζισμός και ο φασισμός αντίκειται με τη χριστιανική θεολογία

Ο κ. Ελπιδοφόρος καθώς και ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης ανακηρύχθηκαν επίτιμα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, στην επίσημη τελετή για την εθνική Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Ηρώων και Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ.

Ιερό χρέος να τιμούμε τη μνήμη

Στο χαιρετισμό του ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζώρτζ Τσούνης τόνισε ότι είναι ιερό χρέος να διατηρούμε τη μνήμη των Εβραίων που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα και να πολεμάμε τον αντισημιτισμό. Τόνισε ότι δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Αναφέρθηκε στα δεινά που πέρασαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια της κατοχής και ιδιαίτερα στα όσα πέρασαν οι Εβραίοι της Ελλάδας. τόνισε ότι το μουσείο Ολοκαυτώματος θα φωτίζει τις φρικαλεότητες που έγιναν ώστε οι νέες γενιές να γνωρίζουν και σημείωσε ότι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι οι αρνητές του Ολοκαυτώματος. Επεσήμανε ότι η μετατροπή της πλατείας Ελευθερίας σε πάρκο μνήμης δεν είναι "εμπόδιο" αλλά "η υποχρέωση μας να θυμόμαστε. Αν όχι εμείς ποιοι, αν όχι τώρα πότε;" διερωτήθηκε. Εξήρε τον ρόλο του Αρχιεπίσκοπου Ελπιδοφόρου και του πρώην δημάρχου στη διατήρηση της μνήμης.

Στο χαιρετισμό του ο αντιπρόεδρος της ΙΚΘ Λάζαρος Σεφιχά αναφέρθηκε επίσης στη διαδρομή του κ. Μπουτάρη στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και την αυτοδιοίκηση, στην επιμονή του να αναδείξει την πολυπολιτισμικής ιστορία της Θεσσαλονίκης. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην επιλογή του να φορέσει το άστρο (που υποχρεώθηκαν να φέρουν οι Εβραίοι την περίοδο της κατοχής) όταν ορκίστηκε για 2η φορά δήμαρχος κι την ίδια στιγμή ορκίζονταν σύμβουλος εκπρόσωπος της Χρυσής Αυγής. Επίσης αναφέρθηκε και στο ρόλο του στη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος. Αναφερόμενος στον κ. Ελπιδοφόρο είπε ότι είχε σθεναρή στάση κατά του αντισημιτισμού και του ρατσισμού. Ο κ. Σεφιχά είπε ότι η ΙΚΘ τιμά αλλά και τιμάται απόψε, γιατί πλέον περιλαμβάνει στους κόλπους της δύο ανθρώπους με διεθνή εμβέλεια, και μάλιστα στην 20η επέτειο από την αναγνώριση της ημέρας μνήμης από το ελληνικό κοινοβούλιο, αλλά και τη χρονιά που δρομολογήθηκε το Μουσείο Ολοκαυτώματος.

Ο κ. Μπουτάρης στο χαιρετισμό του υπενθύμισε ότι στο χώρο του Πανεπιστημίου που έλαβε χώρα η τελετή ήταν παλιά το εβραϊκό νεκροταφείο που καταστράφηκε με ευθύνη των χριστιανών της πόλης και τόνισε ότι το Μουσείο Ολοκαυτώματος θα λειτουργήσει και ως εκπαιδευτικό κέντρο για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού.

Τον κ. Μπουτάρη υποδέχτηκε και αγκάλιασε με θέρμη ο πρόεδρος της ΙΚΘ Δαυίδ Σαλτιέλ, λέγοντας ότι για τους Εβραίους θα είναι πάντα ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης.

Καλωσορίζοντας τον κ. Ελπιδοφόρο ο κ. Σαλτιέλ είπε ότι νιώθει ένα δέος και στο πρόσωπο του αντιλαμβάνεται το θείο, προσθέτοντας μάλιστα ότι του ζήτησα να τον ευλογήσει και ότι αποτελεί μεγάλη τιμή να δεχτεί τον τίτλο του μέλους της ΙΚΘ.

Το λάδι της θρησκείας αναζωπυρώνει τη φωτιά

Στην ομιλία του ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής ευχαρίστησε θερμά το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο για την πρόσκληση να απευθύνει την κεντρική ομιλία της εκδήλωσης αλλά και στην Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης που του έκανε την τιμή να τον ανακηρύξει μέλος της. Μίλησε για την ιστορία της Θεσσαλονίκης, από το 1492 οπότε και οι Εβραίοι κατέφθασαν στην πόλη μέχρι την περίοδο της κατοχής που οι ναζί εξολόθρευσαν το 96% του πληθυσμού της. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον Μορδοχαίο Φριζή, έναν από τους πρώτους Έλληνες αξιωματικούς που έπεσαν στον ελληνοϊταλικό πόλεμο υπερασπιζόμενος την Ελλάδα. Είπε ότι στο ΑΠΘ ως φοιτητής και ως καθηγητής έμαθε την αξία του σεβασμού κάθε ετερότητας.

"Η μνήμη αποτελεί το θεμέλιο της ιστορίας. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος των εκατομμυρίων ψυχών, είναι η μνήμη του απόλυτου κακού. Η διατήρηση της μνήμης είναι μια πράξη αντίστασης απέναντι στη βαρβαρότητα, απέναντι στη βαναυσότητα του αντισημιτισμού του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος" είπε, προσθέτοντας ότι η άρνηση του Ολοκαυτώματος δεν αποτελεί απλά επιστημονική διαφωνία αλλά μια στοχευμένη άρνηση της ιστορίας και μια διαστροφή της πραγματικότητας. 

Έκανε λόγο για διεθνή έξαρση του αντισημιτισμού, που λειτουργεί ως απλό ερμηνευτικό σχήμα για τα πάντα, από τις οικονομικές μέχρι τις υγειονομικές κρίσεις, κι έτσι γίνεται ένας αποτελεσματικός μηχανισμός εκτόνωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας, όπως και κατά την περίοδο ανόδου του ναζισμού. Επεσήμανε την εργαλειακή χρήση του αντισημιτισμού "από θρησκευτικούς, και μάλιστα, να τα λέμε, και από εκκλησιαστικούς αξιωματούχους. Το λάδι της θρησκείας στην περίπτωση αυτή αντί να επουλώνει τις πληγές αναζωπυρώνει τη φωτιά. Είναι ανάγκη να το πούμε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Ο αντισημιτισμός δεν αποτελεί απλώς προσβολή στην κοινή λογική, συνιστά στίγμα για τον πολιτισμό μας".

Ο Χριστός ήταν Εβραίος

Ο κ. Ελπιδοφόρος υπευνθύμισε ότι οι χριστιανικές εκκλησίες της Ευρωπαϊκής Ηπείρου στην οικουμενική χάρτα του 2001 καταδίκασαν απερίφραστα τον αντισημιτισμό και ζήτησαν τη συγχώρεση του Χριστού για τα χριστιανικά κρούσμα αντισημιτισμού. "Πρέπει να είμαστε θαρραλέοι, το κακό έχει όνομα, έχει ταυτότητα, έχει ιστορία, και λέγεται φασισμός και ναζισμός, που ουδεμία σχέση μπορεί να έχουν με τη χριστιανική θεολογία, όσο κι αν ορισμένοι επιχειρούν να ενδύσουν με χριστιανικό μανδύα τις ακραίες ιδεολογικές τους φαντασιώσεις. Όσοι το κάνουν θέτουν εαυτούς εκτός του ιερού περιβόλου της Εκκλησίας". Σε άλλο σημείο της ομιλίας του είπε ότι ο θεμελιωτής της χριστιανικής πίστης Ιησούς Χριστός, η Παναγία, οι Απόστολοι, όλοι ήταν Εβραίοι. "Η οικουμενικότητα του μηνύματος του χριστιανισμού βρίσκεται στον αντίποδα του θεμελιώδους δόγματος του εθνικοσοσιαλισμού, με τη διάκριση των φυλών σε ανώτερες και κατώτερες".

Αναφέρθηκε σε όσους χριστιανούς βοήθησαν τους Εβραίους να διασωθούν, μεταξύ των οποίων και κάποιοι ιεράρχες, ενώ είπε ότι πρέπει να κάνουμε και αυτοκριτική.

"Ο αντιιουδαϊσμος είναι στην πραγματικότητα μια άλλη ονομασία για τον αντιχριστιανισμό" τόνισε, ενώ παραφράζοντας τον Σαρτρ είπε ότι "ο αντισημιτισμός δεν είναι εβραϊκό πρόβλημα είναι δικό μας πρόβλημα, εμείς είμαστε οι άρρωστοι".

Τα τραγούδια των ομήρων στα στρατόπεδα εξόντωσης

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκε το ερευνητικό πρόγραμμα του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης με τίτλο “Τα τραγούδια του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων” από την υψίφωνο Μαριάντζελα Χατζησταματίου, το Pellegrinaggio al levante Ensemble, και μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Ήταν τραγούδια που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Άλλα βρέθηκαν σε αρχεία και βιβλιοθήκες, άλλα μέσω της προφορικής παράδοσης, ενώ πολύ σημαντική ήταν η συμβολή του Αλμπέρτο Ναρ.

 Οι κρατούμενοι του Άουσβιτς σκαρώναν στίχους στα ελληνικά ή στα ισπανοεβραϊκά σε μουσικές γνωστών ελαφρολαϊκών, δημοτικών και ρεμπέτικων τραγουδιών τραγουδιών και περιέγραφαν την καθημερινότητα στο στρατόπεδο εξόντωσης. Σε άλλα τραγούδια οι όμηροι μιλούν με νοσταλγία για την πατρίδα τους, τη Θεσσαλονίκη. Ένας από αυτούς ο θεσσαλονικιός Δαϋιδ Χαϊμ κρατούσε έμμετρο ημερολόγιο, στην ισπανοεβραϊκή, και έλεγε στο τραγούδι του ότι ελπίζει να καταφέρει να επιζήσει για να πει ένα Κάντις (προσευχή) για τους γονείς του που πέθαναν- και τελικά ήταν από τους ελάχιστους που επέζησαν. Πάντως τα περισσότερα τραγούδια ήταν γραμμένα στα ελληνικά, γιατί η γλώσσα ήταν ο σύνδεσμος τους με την πατρίδα και όπως έλεγαν "στη Θεσσαλονίκη είμαστε Σεφαραδίτες και στα ξένα Έλληνες".

Η εκδήλωση έκλεισε με μία αφιερωματική συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, που περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά έργα των εβραϊκής καταγωγής πρωτοπόρων συνθετών Σένμπεργκ και Ρουμπινστάιν και το συγκλονιστικό ‘Χορικό των Εβραίων Σκλάβων’ από την όπερα του Βέρντι “Nabucco” (Ναβουχοδονόσωρ).

Το παρών στην εκδήλωση έδωσαν μεταξύ άλλων οι πρέσβεις των ΗΠΑ Τζώρτζ Τσούνης και του Ισραήλ Νόαμ Γκατζ, η πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη Σίβυλλα Μπέντικ, ο υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος, ο περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας Απ. Τζιτζικώστας, ο βουλευτής Δ. Κούβελας, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ ΚΙΝΑΛ Θανάσης Γλαβίνας, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος, ο ραβίνος Θεσσαλονίκης Ιτσχά.κ Νταγιάν, κ.α.

Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης.