ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Τα φιλόδοξα σχέδια για τη Θεσσαλονίκη

Έναν νέο χάρτη αστικών συγκοινωνιών και μεταφορικών μέσων σχεδιάζουν για το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης οι αρμόδιοι φορείς.

Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr

Ο χάρτης, εκτός από τον ΟΑΣΘ και το πολύπαθο μετρό, περιλαμβάνει τη λειτουργία θαλάσσιας συγκοινωνίας, τραμ, προαστιακού σιδηρόδρομου, ακόμη και τελεφερίκ, που θα λειτουργούν συμπληρωματικά εξυπηρετώντας κατοίκους και επισκέπτες. Η συζήτηση για την ανάπτυξη των περισσότερων μέσων αστικών μεταφορών διαρκεί περισσότερα από τριάντα χρόνια, και για κάποια από αυτά, όπως το τραμ και τα καραβάκια που διέθετε η πόλη, ξεκίνησε αμέσως μετά το ξήλωμά τους. Αυτή την περίοδο, ωστόσο, φαίνεται ότι αρκετές μελέτες έχουν ωριμάσει και πως η νέα προγραμματική περίοδος 2014-2020 είναι μια ευκαιρία για την ένταξη, χρηματοδότηση και τελικά την υλοποίησή τους. Κάποια έργα έχουν εισέλθει στον δρόμο της μελετητικής ωρίμανσης, κάποια βρίσκονται ακόμη σε στάδιο προδιαβούλευσης.
Τα νέα μέσα που μελετώνται στη Θεσσαλονίκη και η εξέλιξη των μελετών έχουν ως εξής:

1. ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΣΤΙΚΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ
Οι αρμόδιοι φορείς διαβεβαίωσαν ότι σε τρία χρόνια, δηλαδή το 2017, το έργο θα έχει ολοκληρωθεί και τα καραβάκια θα εκτελούν δρομολόγια στον Θερμαϊκό κόλπο. Προ δύο μηνών υπεγράφη προγραμματική σύμβαση μεταξύ της Εγνατίας Οδού ΑΕ, της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης και των δήμων Θεσσαλονίκης, Καλαμαριάς και Θερμαϊκού.
Η Εγνατία Οδός ΑΕ, με τη σύμβαση που υπέγραψε, ανέλαβε να κάνει τις απαραίτητες μελέτες και να δημοπρατήσει το έργο, βάσει και της Κοινής Υπουργικής Απόφασης με την οποία της δόθηκε αυτή η αρμοδιότητα, ενώ έχει εξασφαλίσει 1 εκατ. ευρώ για τις μελέτες. Έχουν ήδη ανατεθεί οι τοπογραφικές και βυθομετρικές μελέτες, όπως και γεωτρήσεις στις θέσεις των σταθμών. Εκτιμάται ότι για το κύριο έργο απαιτούνται 7 με 10 εκατ. ευρώ, τα οποία θα προέλθουν, σύμφωνα με την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, είτε από το επόμενο προγραμματικό πλαίσιο του ΣΕΣ 2014-2020 είτε από τον τακτικό προϋπολογισμό της περιφέρειας.
Σε μελέτη σκοπιμότητας που διενήργησε το 2011 η κοινοπραξία “Marnet - Tredit” για λογαριασμό του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, προέκυψε ότι για την ανάπτυξη βιώσιμης θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας στον Θερμαϊκό κόλπο δύναται να δρομολογηθούν έξι σύγχρονα ταχύπλοα σκάφη τύπου “Καταμαράν”, 200 θέσεων, τα οποία θα μεταφέρουν περί τους 15.000 επιβάτες ημερησίως, με εισιτήριο 2 με 2,5 ευρώ, από την πλατεία Ελευθερίας έως τους Νέους Επιβάτες. Η βασική διαδρομή που μελετήθηκε περιλαμβάνει πέντε στάσεις, στην πλατεία Ελευθερίας (αφετηρία - τερματικός), στο δημαρχείο, στο Μέγαρο Μουσικής, στη μαρίνα Αρετσούς και στους Νέους Επιβάτες (τερματικός - αφετηρία). Ο συνολικός χρόνος διαδρομής υπολογίζεται σε 40 λεπτά.
Εν τω μεταξύ, αυτές τις ημέρες αναμένεται να ξεκινήσουν τα πιλοτικά δρομολόγια της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας, με τρία επιβατικά πλοιάρια που θα πραγματοποιούν δρομολόγια ανά μία ώρα μεταξύ του λιμανιού της πόλης και των ανατολικών ακτών του Θερμαϊκού κόλπου (Νέοι Επιβάτες - Περαία). Στην πιλοτική αυτή φάση του έργου, που έχει αναλάβει η κοινοπραξία “Thessaloniki Water Way”, τα δρομολόγια θα έχουν διάρκεια 50 λεπτών, κόστος εισιτηρίου 2,5 ευρώ (χωρίς επιδότηση) και μόνο μία ενδιάμεση στάση, στην Καλαμαριά. Τα τρία πλοία, χωρητικότητας 170, 140 και 100 θέσεων αντίστοιχα, είναι δρομολογημένα στις γραμμές Πέραμα - Σαλαμίνα και Πειραιάς - Σαλαμίνα και θα μεταφερθούν στον Θερμαϊκό για την πιλοτική φάση του έργου, η οποία υλοποιείται με πρωτοβουλία του αντιπεριφερειάρχη Γιώργου Τσαμασλή.

2. ΤΡΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών (ΣΑΣΘ) εκπόνησε μελέτη για τη λειτουργία τραμ στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου ECOTALE, το οποίο θα είναι συμπληρωματικό στο μετρό Θεσσαλονίκης.
Οι οδεύσεις του προτεινόμενου τραμ επιδιώκουν να αυξήσουν το επιβατικό έργο του μετρό, δημιουργώντας ένα πλέγμα σιδηροδρομικών μέσων που θα καλύπτουν γεωγραφικά περιοχές της πόλης που είτε έχουν πρόβλημα συγκοινωνίας (δήμοι δυτικού πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης) είτε δεν εξυπηρετούνται από τις σχεδιαζόμενες επεκτάσεις του μετρό (Άνω Τούμπα, ανατολικές περιοχές της Θεσσαλονίκης) που χωροθετούνται κοντά και παράλληλα με το θαλάσσιο μέτωπο. Οι πρώτες οδεύσεις που επιλέχθηκαν τελικά συνδυάστηκαν έτσι ώστε να εξυπηρετούν: - Το κέντρο της Θεσσαλονίκης και τις νοτιοανατολικές περιοχές του πολεοδομικού συγκροτήματος. - Την περιοχή της Άνω Τούμπας και των Ελαιώνων. - Τις δυτικές συνοικίες και πιο συγκεκριμένα τον Εύοσμο και τις περιοχές επί της Μοναστηρίου μεταξύ του σιδηροδρομικού σταθμού και του τερματικού σταθμού των ΚΤΕΛ. - Την Άνω Πόλη και συγκεκριμένα την περιοχή βόρεια της οδού Αγίου Δημητρίου. - Τον Φοίνικα και την ευρύτερη περιοχή του. - Το αεροδρόμιο Μακεδονία (με επέκταση).
Το δίκτυο των γραμμών τραμ, που θα έχει μήκος περίπου 24 χλμ., θα κινείται σε προστατευόμενο διάδρομο στο 90% της διαδρομής με μέση ταχύτητα πάνω από 18 χλμ./ώρα και υπολογίζεται ότι θα εξυπηρετεί 172.700 επιβάτες ημερησίως, προτείνεται να υλοποιηθεί σε τρεις χρονικά φάσεις. Το κόστος υλοποίησης φθάνει στα 515 εκατ. ευρώ. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει τη γραμμή ΚΤΕΛ - ΧΑΝΘ - Ελαιώνες, μήκους 11 χλμ. και κόστους 237 εκατ. ευρώ. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη γραμμή ΧΑΝΘ - Μίκρα μέσω Βασ. Όλγας και κόστος 154 εκατ. ευρώ. Η τρίτη φάση περιλαμβάνει τη γραμμή Εύοσμος - ΚΤΕΛ - σιδηροδρομικός σταθμός - Αγίου Δημητρίου, κόστους 124 εκατ. ευρώ.
Στόχος του ΣΑΣΘ είναι, με την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού έργου ECOTALE στις 30 Ιουνίου, να βρεθούν οι πόροι από τη νέα προγραμματική περίοδο (2014-2020), για να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει το τραμ στη Θεσσαλονίκη τα επόμενα λίγα χρόνια.

3. ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Δήμοι και φορείς συνέταξαν σύμφωνο συνεργασίας για την ωρίμανση και την προώθηση υλοποίησης του έργου “Δυτικός Προαστιακός Σιδηρόδρομος... ενώνοντας το κέντρο της πόλης με τη Δυτική Προαστιακή ζώνη της Θεσσαλονίκης CITY TRAIN”. Οι φορείς είναι οι δήμοι Θεσσαλονίκης, Δέλτα, Κορδελιού-Ευόσμου, Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Παύλου Μελά, η Μητροπολιτική Αναπτυξιακή Θεσσαλονίκης ΑΕ, το Ινστιτούτο Μεταφορών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ ΑΕ, ο ΟΛΘ ΑΕ, η ΕΡΓΑ ΟΣΕ ΑΕ και η ΟΣΕ ΑΕ. Το υπουργείο Υποδομών, από την πλευρά του, προκειμένου να διασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι για την υλοποίηση του έργου (προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ), έχει δρομολογήσει την ένταξή του στο επιχειρησιακό πρόγραμμα της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020.
Στόχος του έργου είναι η λειτουργική διασύνδεση του κέντρου της Θεσσαλονίκης με τη δυτική αστική και προαστιακή ζώνη της με εναλλακτικό συγκοινωνιακό μέσο σταθερής τροχιάς, καθώς και η ενδυνάμωση των δημόσιων συγκοινωνιών σε περιοχές της Θεσσαλονίκης που παραδοσιακά υποεξυπηρετούνται, με την κατανάλωση ελάχιστων πόρων. Με το έργο επίσης θα επιτυγχάνεται η διασύνδεση των αστικών μέσων συγκοινωνίας της Θεσσαλονίκης με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και η αποσυμφόρηση του κεντρικού επιβατικού σιδηροδρομικού σταθμού.
Στο πλαίσιο της προώθησης και υλοποίησης του έργου το επόμενο διάστημα θα δημιουργηθεί συντονιστικό όργανο αποτελούμενο από τους εκπροσώπους των συμβαλλομένων μερών, καθώς επίσης θα συγκροτηθεί ομάδα διοικητικού και τεχνικού συντονισμού. Για τον σχεδιασμό του το προτεινόμενο προς ωρίμανση έργο θα περιλαμβάνει: α) Την προκαταρκτική φάση, όπου περιλαμβάνονται υπηρεσίες συμβούλου, τεχνικής υποστήριξης, εμπειρογνωμοσύνης και η εκπόνηση προκαταρτικών μελετών που σχετίζονται με τη λειτουργία δημόσιας προαστιακής συγκοινωνίας με μέσο σταθερής τροχιάς σε υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο του ΟΣΕ. β) Τη φάση των οριστικών μελετών και μελετών εφαρμογής. γ) Την ανακατασκευή, την επανάχρηση υφιστάμενου τμήματος μη ενεργού σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ ή/και την κατασκευή νέων τμημάτων ώστε να καταστεί λειτουργική η προαστιακή σιδηροδρομική σύνδεση περιοχών της δυτικής Θεσσαλονίκης (Σίνδος, Κορδελιό, Εύοσμος, Σταυρούπολη, Αμπελόκηποι, Μενεμένη) με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. δ) Την κατασκευή ενδιάμεσων στάσεων και τερματικών σταθμών στις ενδεικτικές θέσεις: 1. Χρυσοστόμου Σμύρνης και Αισχύλου (Διαβατά), 2. Νέα Μοναστηρίου και Αθανασίου Διάκου (Ελευθέριο - Κορδελιό), 3. Νέα Μοναστηρίου και Επτανήσου (Εύοσμος), 4. Σταθμός ΚΤΕΛ “Μακεδονία”, 5. Εμπορικό Κέντρο “City Gate”, 6. Επτανήσου και Καραολή και Δημητρίου (Εύοσμος), 7. Ελ. Βενιζέλου και Σοφοκλέους (Αμπελόκηποι), 8. Παπαφλέσσα και Αγίας Κυριακής (Εύοσμος - Άνω Ηλιούπολη), 9. Μικράς Ασίας και Καραολή και Δημητρίου (Σταυρούπολη), 10. Τερματικοί σταθμοί στη Σίνδο και στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. ε) Τη δρομολόγηση διαθέσιμων οχημάτων τύπου “rail bus”.

4. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΕΛΕΦΕΡΙΚ
Ο δήμος ξεκίνησε της προδιαβούλευση και τις διαδικασίες ωρίμανσης για την υλοποίηση του έργου “Εγκατάσταση και λειτουργία τελεφερίκ στην πόλη της Θεσσαλονίκης”, το οποίο θα συνδέσει την παραλιακή ζώνη της πόλης με την Άνω Πόλη και το περιαστικό δάσος του Σέιχ Σου. Ο δήμος Θεσσαλονίκης θα υποβάλει πρόταση για την ένταξή του στο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης (νέο ΕΣΠΑ) 2014-2020, με προϋπολογισμό 8 εκατ. ευρώ.
Οι βασικές παράμετροι του έργου θα προσδιοριστούν το επόμενο διάστημα από ειδικό εμπειρογνώμονα, στον οποία θα ανατεθεί το σχετικό αντικείμενο. Ήδη στο πλαίσιο της προδιαβούλευσης για το έργο η αρμόδια υπηρεσία του δήμου Θεσσαλονίκης συνέταξε τοπογραφικό διάγραμμα με δύο εναλλακτικές προτάσεις για τη χάραξη της διαδρομής, προτείνοντας ως αφετηρία το πάρκο της ΧΑΝΘ και ως σημείο τερματισμού τον αποψιλωμένο χώρο στην είσοδο του Θεάτρου Δάσους, που θα λειτουργεί ως χώρος στάθμευσης, ή τον χώρο του δημοτικού αναψυκτηρίου δυτικότερα. Το συνολικό μήκος των συρματόσχοινων της εγκατάστασης υπολογίζεται σε 1.800 μ. και η υψομετρική διαφορά αφετηρίας - τέρματος υπολογίζεται σε 145 μ. στην πρώτη περίπτωση και σε 129 μ. στη δεύτερη περίπτωση. Εκτιμάται ότι για τη στήριξη της εγκατάστασης επαρκούν δύο πυλώνες, ο πρώτος στο σημείο αφετηρίας και ο δεύτερος στο σημείο τερματισμού της διαδρομής.
Σύμφωνα με τις προτάσεις του δήμου Θεσσαλονίκης (αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα του δήμου για την έναρξη της προδιαβούλευσης), η διαδρομή διατρέχει τον χώρο της ΔΕΘ κατά μήκος του δρόμου που ενώνει την κάτω πύλη (ΧΑΝΘ) με την άνω πύλη (ΑΠΘ), τον χώρο του ΑΠΘ από την άνω πύλη της Διεθνούς Έκθεσης μέχρι το Τελλόγλειο Ίδρυμα, μικρό τμήμα του οικισμού βόρεια από το Τελλόγλειο και, στη συνέχεια, τη δημόσια αναδασωτέα έκταση του δάσους-πάρκου. Επιπλέον ο δήμος Θεσσαλονίκης ζήτησε τη γνώμη και τις απόψεις αρμόδιων φορέων για θέματα που σχετίζονται με την εγκατάσταση και τη λειτουργία του τελεφερίκ στη Θεσσαλονίκη (αρχαιολογικές υπηρεσίες, διεύθυνση Δασών, Κτηματική Υπηρεσία, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης, δήμος Νεάπολης-Συκεών, Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης, Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Στο σύνολό τους οι φορείς διατύπωσαν θετικές απόψεις, προκρίνοντας τη διαδρομή που τερματίζει στον χώρο στάθμευσης μεταξύ του Θεάτρου Δάσους και του ζωολογικού κήπου.