Χτισμένο στο Καραμπουρνάκι, σε μία από τις προνομιακές γωνιές της Καλαμαριάς, «βλέπει» τη θάλασσα και τον Όλυμπο από τη μία του πλευρά και την πόλη της Θεσσαλονίκης από την άλλη. Στο παρελθόν, το γνωστό «Παλατάκι» ή «Κυβερνείο», που σήμερα ρημάζει, φιλοξένησε στους χώρους του βασιλείς, αρχηγούς κρατών, πρωθυπουργούς και υπουργούς. Στους κήπους του αλλά και στον ισόγειο χώρο, εκεί όπου πραγματοποιούνται λαμπρές δεξιώσεις, έχει παρελάσει σχεδόν το σύνολο της εγχώριας πολιτικής και τοπικής ηγεσίας. Σήμερα, τα σημάδια του χρόνου είναι εμφανή, με τα προβλήματα να διαδέχονται το ένα το άλλο, τις μελέτες και τις υποσχέσεις για χρηματοδοτήσεις και έναρξη των εργασιών αποκατάστασης του κτιρίου να είναι δεκάδες, τις ιδέες για αξιοποίησή του να είναι επίσης πολλές και το χρόνο να μετρά πλέον αντίστροφα, γι’ αυτό το μοναδικής αρχιτεκτονικής ομορφιάς οίκημα που χτίστηκε τη δεκαετία του ’60, με σκοπό να γίνει το θερινό ανάκτορο του βασιλιά Κωνσταντίνου.

Τη θέση των μοναδικών πινάκων στους τοίχους έχει πάρει εδώ και χρόνια η μούχλα, η ψηλοτάβανη οροφή του ισογείου αλλά και του πρώτου ορόφου σταδιακά γκρεμίζεται και οι μαρμάρινες λεπτομέρειες περιμετρικά του μπαλκονιού έξω από το δωμάτιο του βασιλιά και αργότερα του προέδρου της Δημοκρατίας και του υπουργού Βορείου Ελλάδας κρέμονται κυριολεκτικά από μια κλωστή.

Άγνωστοι έσπασαν το τζάμι

και μπήκαν μέσα

Επισκεφτήκαμε το «Παλατάκι» με τον υφυπουργό Εσωτερικών (Μακεδονίας - Θράκης) Θεόδωρο Καράογλου, στη δικαιοδοσία του οποίου βρίσκεται ο χώρος, αν και τυπικά ανήκει στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου. Με την είσοδο στον αύλειο χώρο ο συναγερμός της ιδιωτικής εταιρείας που έχει αναλάβει τη φύλαξη του κτιρίου ξεκίνησε να χτυπά και να προειδοποιεί τους εισβολείς ότι έχει κληθεί η αστυνομία. Σημειωτέον πως συναγερμός δεν υπήρχε και τοποθετήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες. Το ηχογραφημένο μήνυμα σταματά έπειτα από λίγα λεπτά. «Αναθέσαμε σε ιδιωτική εταιρεία τη φύλαξη του χώρου, γιατί αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου σε μία επίσκεψη διαπιστώσαμε πως άγνωστοι είχαν μπει μέσα, αφού έσπασαν το τζάμι από παράθυρο της πίσω πλευράς. Όταν μπήκαμε μέσα βρήκαμε κάτι σπασμένα μπουκάλια μπίρας. Υποθέτουμε πως επρόκειτο για χρήστες ναρκωτικών ουσιών και πως δεν αφαίρεσαν κάποιο από τα αντικείμενα που βρίσκονται στο χώρο» λέει ο υφυπουργός Εσωτερικών, ο οποίος έπειτα από αυτό το περιστατικό ζήτησε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου του να ξεκινήσουν την απογραφή των αντικειμένων. «Ο χώρος είχε αφεθεί στην τύχη του. Εμείς τον βρήκαμε παραβιασμένο. Ασφαλίσαμε το παράθυρο από το οποίο είχαν μπει οι άγνωστοι και παράλληλα με τη φύλαξη και την απογραφή των αντικειμένων, οι υπηρεσίες επικαιροποιούν τις μελέτες και σύντομα θα μας προτείνουν τεχνικές λύσεις, για να καταλήξουμε σε εκείνη που θα δώσει ξανά ζωή στο Παλατάκι» υποστηρίζει ο κ. Καράογλου.

Στο εσωτερικό του χώρου, τα δυο μαύρα πιάνα που στο παρελθόν ήταν τοποθετημένα στο κέντρο του τεράστιου ισόγειου χώρου, εκεί όπου οι κατά καιρούς ένοικοι του «Κυβερνείου» παρέθεταν τις δεξιώσεις τους, σήμερα βρίσκονται σε μία γωνία σκονισμένα. Στα δωμάτια και στις αίθουσες έπιπλα, διακοσμητικά και κάθε λογής αντικείμενα που κοσμούσαν τους χώρους του κτιρίου είναι αμπαλαρισμένα, τοποθετημένα μέσα σε κούτες και αριθμημένα. Παρόμοια είναι η εικόνα και στους χώρους του πρώτου ορόφου, εκεί όπου κοιμήθηκαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Κωστής Στεφανόπουλος, ο Δημήτρης Χριστόφιας, ο Ρομάνο Πρόντι, η βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας με τον πρώην βασιλιά Χουάν Κάρλος Α’, ο βασιλιάς Αλβέρτος Β’ του Βελγίου, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Φατός Νάνο, ο οποίος φιλοξενήθηκε ινκόγκνιτο επί υπουργίας Φίλιππου Πετσάλνικου, ο πρώην πρωθυπουργός της Ρωσίας Γεβγκένι Πριμακόφ και πλήθος ακόμα πολιτικών και προσωπικοτήτων. «Οι μοναδικοί πίνακες, τα χαλιά και η οικοσκευή του Κυβερνείου βρίσκονται στο ΥΜΑΘ. Σε γραφεία ή αποθηκευτικούς χώρους» υποστηρίζει ο κ. Καράογλου, ενώ στην ερώτηση εάν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά ότι δεν λείπει κάποιο αντικείμενο, αρκείται να δηλώσει: «Δεν ξέρω». Ενδεικτικό της εγκατάλειψης του χώρου στην... τύχη του είναι ότι ενώ στο παρελθόν στο «Παλατάκι» υπήρχε σταθερό προσωπικό υπεύθυνο για τη φύλαξη και τον καθαρισμό του χώρου καθώς και τη συντήρησή του, σήμερα την ευθύνη αυτή την έχει κάποιος διοικητικός υπάλληλος του υπουργείου.

Διατηρητέο που προσπαθεί

να... διατηρηθεί

Το διώροφο κτίριο, περίπου 1.600 τ.μ., είναι τοποθετημένο σε μια έκταση 18 στρεμμάτων και διαθέτει ελικοδρόμιο, εκκλησάκι και μία μικρή μαρίνα. Διαθέτει επίσης έναν τεράστιο κήπο, λεβητοστάσιο, κουζίνες, υπόγειο πάρκιγκ 1.330 τ.μ., μεγάλη βεράντα με θέα και εξαιρετικές τοιχογραφίες. Χτίστηκε για τον βασιλιά Κωνσταντίνο, ωστόσο εκείνος δεν το χρησιμοποίησε ποτέ, παρά μόνο για μία νύχτα. Στη συνέχεια το κτίσμα αξιοποιήθηκε για τη φιλοξενία υψηλών προσώπων που βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη, όπως για παράδειγμα οι πρωθυπουργοί και οι πρόεδροι της Δημοκρατίας της Ελλάδας και του εξωτερικού, και ταυτόχρονα υπήρξε το «σπίτι» των εκτός Θεσσαλονίκης υπουργών Βόρειας Ελλάδας αρχικά και μετέπειτα υπουργών Μακεδονίας - Θράκης (ΦΕΚ Α186/1962, αρ. 95), με τελευταίο του ένοικο τον Νίκο Τσιαρτσιώνη. Το 2006 το κτίριο, επί υπουργίας Γεωργίου Καλαντζή, «σφραγίστηκε» και διπλοκλειδώθηκε, με σκοπό να ανακαινιστεί. Έκτοτε ο εξωτερικός χώρος παραχωρείται στο δήμο Καλαμαριάς για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως και σε φορείς της πόλης, επίσης για γιορτές. Αν και οι μελέτες για την αναστήλωση του κτιρίου υπάρχουν στα συρτάρια των υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης και ανά περιόδους ανακοινώνονται πρωτοβουλίες για την εξασφάλιση χρηματοδότησης, για να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες, το κτίριο που από το 2001, επί υπουργίας Γιώργου Πασχαλίδη, χαρακτηρίστηκε «Διατηρητέο» (ΦΕΚ 397Δ/ 2001) ρημάζει, με τους πρώην ενοίκους του να αναφέρουν μεταξύ άλλων πως το «Παλατάκι» αφέθηκε στην τύχη του, αφενός εξαιτίας της κρίσης, αφετέρου εξαιτίας της συνεχούς και διαχρονικής υποβάθμισης του ρόλου του υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης. Τελευταία ενέργεια για την αναστήλωση και την αποκατάσταση του «Κυβερνείου» έγινε επί θητείας της Κατερίνας Νοτοπούλου στο Διοικητήριο, η οποία είχε «προχωρήσει» τη σύνταξη τεχνικού δελτίου σε συνεργασία με την «Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης» και είχε δρομολογήσει την υποβολή φακέλου για την ένταξη του «Κυβερνείου» σε πρόγραμμα χρηματοδότησης. Μία από τις προτάσεις, όπως αυτές περιγράφονται σε εκείνο το τεχνικό δελτίο, ήταν η μετατροπή του σε «Μουσείο Διασποράς», στο οποίο μπορούσε να ενσωματωθεί και η έδρα του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού ή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο».

«Μόλις ολοκληρωθεί η απογραφή από εννεαμελή επιτροπή, θα ζητήσω από τις υπηρεσίες μια επικαιροποίηση των τεχνικών μελετών που υπάρχουν και τη σύνταξη μίας μελέτης χρήσης. Από εκεί θα προκύψει και το master plan για το Κυβερνείο. Προσωπικά πιστεύω ότι θα πρέπει να ενταχθεί είτε στο project που υπάρχει για τα βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι είτε να υπάρξει σύμπραξη με ιδιώτη (ΣΔΙΤ) για συγκεκριμένες χρήσης και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα» αναφέρει ο κ. Καράογλου. «Δεν γνωρίζω πόσα χρήματα απαιτούνται για την αναστήλωση. Οι μηχανικοί θα τα ελέγξουν αυτά» σχολιάζει ο κ. Καράογλου, λέγοντας πως το κτίριο θα μπορούσε να μετατραπεί σε boutique hotel, εστιατόριο και χώρο ψυχαγωγίας και αναψυχής. Σε πρώτη φάση, όπως υποστηρίζει ο κ. Καράογλου, καθώς εισερχόμαστε στον κυρίως χώρο του «Κυβερνείου», αναμένεται να καθαριστεί.

Ο υφυπουργός Εσωτερικών, ξεναγώντας τη «ΜτΚ» στο εμβληματικό κτίριο της Θεσσαλονίκης, εκτιμά ότι μέχρι το τέλος του έτους θα είναι έτοιμη η μελέτη χρήσης και μέχρι τον Απρίλιο 2020 είναι πιθανό να επικαιροποιηθούν οι τεχνικές μελέτες. «Η κατάληξη του Κυβερνείου θα είναι αποτέλεσμα μια συζήτησης που θα ξεκινήσει με τους φορείς της Θεσσαλονίκης. Η αξιοποίηση του κτιρίου με απασχολεί. Εκτιμώ πάντως πως εάν το αναλάβει ένας ιδιώτης, όπως και στο Τατόι, τότε θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση και θα ολοκληρωθούν οι εργασίες συντομότερα, από ό,τι εάν το αναλάβει το δημόσιο. Θα μπουν μάλιστα χρήματα στα κρατικά ταμεία» εξηγεί ο κ. Καράογλου, καθώς περπατά ανάμεσα σε κουτιά και πακεταρισμένα αντικείμενα, με προεξέχον το πορτρέτο του Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο βρίσκεται σε μία γωνιά. «Είχε διατελέσει υπουργός Μακεδονίας - Θράκης» λέει ο κ. Καράογλου, ο οποίος θυμάται πως πρώτη φορά που βρέθηκε στο «Κυβερνείο» ήταν το 1978, σε μια από τις ξακουστές δεξιώσεις που παρέθετε ο υπουργός Μακεδονίας - Θράκης για την έναρξη λειτουργίας της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Αναμνήσεις

πρώην ενοίκων

Ο τελευταίος υπουργός που χρησιμοποίησε το «Παλατάκι» ως κατοικία του είναι ο Νίκος Τσιαρτσιώνης. Μιλώντας στη «ΜτΚ», ο κ. Τσιαρτσιώνης αναφέρει πως η διαμονή του εκεί ήταν μία «απογοήτευση». «Το κτίριο ήταν εγκαταλειμμένο και είχε αφεθεί την τύχη του. Άνοιγες τις βρύσες και έτρεχε μαύρο νερό. Τα πατώματα ήταν σαπισμένα, η οροφή έμπαζε νερά. Θεώρησα ότι έπρεπε να μείνω εκεί για δύο λόγους. Αρχικά για να μην αναστατώσω μια ολόκληρη πολυκατοικία λόγω της αστυνόμευσης που έπρεπε να έχω ως υπουργός και αφετέρου για να μην καταστραφεί το Παλατάκι» υποστηρίζει. Ο κ. Τσιαρτσιώνης υποστηρίζει επίσης πως στο κτίριο όπου έμεινε με τη σύζυγό του το διάστημα 2004 – 2006, εκείνη την περίοδο πραγματοποιούνταν πολλές εκδηλώσεις από φορείς. «Το Κυβερνείο πρέπει να ανοίξει στο κοινό» τονίζει και θυμάται τους πίνακες των αγιορειτών μοναχών που δέσποζαν εκείνη την εποχή στους τοίχους πίσω από τη μεγάλη τραπεζαρία του ισογείου. «Υπήρχε πάντα φρουρά στο χώρο, είτε έμενα είτε όχι. Όπως επίσης και κάποιες κυρίες που τον φρόντιζαν και τον προετοίμαζαν για τις επισκέψεις υψηλών προσκεκλημένων. Κάποιοι νόμιζαν ότι έμενα εκεί επειδή είχα τάσεις μεγαλομανίας. Η αλήθεια είναι ότι εάν δεν έμενα, η αντίστροφη μέτρηση για το κτίριο θα ξεκινούσε νωρίτερα» υποστηρίζει ο κ. Τσιαρτσιώνης.

Από την πλευρά του, ο Γιώργος Πασχαλίδης, υπουργός Μακεδονίας - Θράκης την περίοδο 2000 - 2003, ο οποίος επίσης χρησιμοποιούσε το κτίριο ως κατοικία, υποστηρίζει πως χρησιμοποιούσε την αριστερή πτέρυγα και όχι όλο το κτίριο. «Η αίθουσα στο κάτω γραφείο ήταν κατάλληλη για εκδηλώσεις και εμείς είχαμε πολλές, καθώς στην εποχή μου ο ρόλος του υπουργείου ήταν αναβαθμισμένος. Είχαμε αναλάβει την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων, τη σύνοδο κορυφής του 2003, το συντονιστικό συμβούλιο τριών περιφερειών κ.ά. Ο χώρος ήταν πόλος έλξης και για δεκάδες φορείς που τον ήθελαν για εκδηλώσεις» σχολιάζει ο κ. Πασχαλίδης.

Ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας θυμάται την παιδική του ηλικία, τότε που γνώρισε ένα βράδυ τον εθνάρχη Κωνσταντίνο Καραμανλή στο σαλόνι του «Κυβερνείου». Ο πατέρας του Γιώργος, αν και Θεσσαλονικιός, την περίοδο που ήταν υπουργός έμενε ορισμένες μέρες στο κτίριο. «Θυμάμαι τις δεξιώσεις. Αλλά και ένα βράδυ που συνάντησα τον Καραμανλή και μιλούσαμε στο σαλόνι, ενώ βλέπαμε τηλεόραση» τονίζει. Συμπληρώνει πως ο χώρος πρέπει να αποδοθεί στην ανατολική Θεσσαλονίκη.

«Όλα ήταν σάπια. Είχα ξεκινήσει μία μελέτη αναπαλαίωσης. Ο χώρος είναι θαυμάσιος και απορώ γιατί δεν έχει ανακαινιστεί ακόμα» σχολιάζει από την πλευρά του ο Μαργαρίτης Τζίμας, που διετέλεσε ΥΜΑΘ την περίοδο 2007 - 2009. Ο Χάρης Καστανίδης την περίοδο 2003 - 2004 δεν έμενε στο Κυβερνείο, αλλά στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, ως υπουργός φιλοξενούσε εκεί επίσημους προσκεκλημένους και παραχωρούσε το χώρο για κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Το χώρο χρησιμοποίησε ως κατοικία την περίοδο 1996 - 1998 και ο Φίλιππος Πετσάλνικος. Ο πρώην πρόεδρος της Βουλής ως υπουργός Μακεδονίας - Θράκης έμενε σε μία μόνο πτέρυγα του κτιρίου. Θυμάται τις επίσημες δεξιώσεις και τα δείπνα που παρέθετε, τους επισήμους που φιλοξενήθηκαν επίσης εκεί, αλλά και τα βραβεία «Μέγας Αλέξανδρος» και «Αριστοτέλης», που καθιέρωσε ο ίδιος και δίδονταν σε ειδικές λαμπρές εκδηλώσεις. «Είχα ρωτήσει τη βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας πόσες φορές είχε μείνει στο χώρο και μου απάντησε... καμία, ενώ εγώ θεωρούσα ότι ήξερε το χώρο καλά. Δεν είχε κοιμηθεί εκεί ούτε ένα βράδυ» τονίζει στη «ΜτΚ» ο κ. Πετσάλνικος.

Από την πλευρά του, o Γιώργος Καλαντζής, που διετέλεσε υπουργός Μακεδονίας - Θράκης την περίοδο 2006 - 2007, τονίζει πως αξιοποίησε το κτίσμα μόνο για εκδηλώσεις και λίγο αργότερα, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, το έκλεισε, προκειμένου να ανακαινιστεί. «Είχαμε εξασφαλίσει μάλιστα χρήματα για την ανακατασκευή του» θυμάται ο κ. Καλαντζής.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 13/10/2019.