Ο πολυβραβευμένος Γάλλος αρχιτέκτονας που μαζί με τον Πρόδρομο Νικηφορίδη είναι τα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από μεγάλα έργα της πόλης, μεταξύ των οποίων η ανάπλαση της νέας παραλίας, μιλάει στη «Θ» για τη δική του Θεσσαλονίκη, τις βεβαιότητες που έπρεπε να εγκαταλείψει στην προσαρμογή του στην ελληνική αρχιτεκτονική, τα αγαπημένα του μέρη, αλλά και την ανάπλαση του μητροπολιτικού πάρκου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά.

-Από την Αλγερία, όπου γεννηθήκατε, στη Γαλλία και αργότερα στη Θεσσαλονίκη. 

Είμαι Γάλλος, όπως όμως το περιγράφει και το επίθετό μου έχω ιταλικές ρίζες. Η «διαδρομή» μας άρχισε όταν οι παππούδες μου άφησαν τη Σικελία, την Ίσκια (ένα νησί απέναντι από τη Νάπολη) και τη Μάλτα. Φτάνοντας στην Αλγερία, που ήταν αποικία της Γαλλίας, πήραν όλοι τη γαλλική υπηκοότητα. Γεννήθηκα λοιπόν σε μία πόλη δίπλα στη θάλασσα δύο μήνες πριν από το τέλος του γαλλοαλγερινού πολέμου, σε ένα κλίμα απόδρασης, φοβίας, βίας και νοσταλγίας… Ανακαλύψαμε τη Γαλλία ξεκινώντας από το βορρά, το άγνωστο κλίμα, ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, τα άλλα χρώματα. Καταλήξαμε στην πόλη Brest στην περιοχή «Finistère», που σημαίνει στα γαλλικά τέλος της Γης. Από εκεί σιγά σιγά και από μια πόλη σε άλλη ξαναβρήκαμε τον ήλιο και τα χρώματα του νότου. Το Παρίσι ήταν τελικά έπειτα από χρόνια δική μου επιλογή και εκεί έζησα το περισσότερο διάστημα, εκεί συνέχισα τις σπουδές μου, εκεί έγινα αρχιτέκτονας και άνοιξα με τον Πρόδρομο Νικηφορίδη το πρώτο μας γραφείο σε μια ωραία περιοχή δίπλα στο πάρκο των «Buttes Chaumont». Η μετακόμισή μου στη Θεσσαλονίκη έγινε σταδιακά και χωρίς οριστική απόφαση. Πήραμε ένα πρώτο βραβείο σε έναν ευρωπαϊκό διαγωνισμό, το «Europan 2». Στη συνέχεια, στο πλαίσιο του θεσμού «Θεσσαλονίκη - πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης», είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε μία μελέτη για το Πολιτιστικό Κέντρο και Θέατρο της Μενεμένης στο οικόπεδο του διαγωνισμού «Europan 2». Για μας παραμένει μια μεγάλη πληγή καθώς άρχισε η κατασκευή του κτιρίου, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και ακόμα και σήμερα εκεί βλέπουμε ένα γιαπί φάντασμα.

-Η αρχιτεκτονική ήταν εκείνη που σας έφερε στη Θεσσαλονίκη. Πώς ήταν η προσαρμογή σας;

Όταν άρχισα να δουλεύω στη Θεσσαλονίκη, ανακάλυψα ότι ο σχεδιασμός και η γεωμετρία είναι μια διεθνής γλώσσα. Είχα αρκετά μεγάλη εμπειρία τόσο από τις συνεργασίες με διάφορα αρχιτεκτονικά γραφεία όσο και από τις δικές μας δουλειές στη Γαλλία. Στη Θεσσαλονίκη όμως κατάλαβα πολύ γρήγορα ότι έπρεπε να ξεχάσω τη γαλλική λογική ως προς την αρχιτεκτονική, αφού στην Ελλάδα τα ζητήματα του «χρόνου» και της γραφειοκρατείας αντιμετωπίζονταν πολύ διαφορετικά. Τα πρώτα χρόνια κυκλοφορούσα σε μια πόλη με άγνωστο και μη αναγνωρίσιμο τον ελληνικό ήχο. Ομολογώ ότι είναι ωραίο συναίσθημα να νιώθει κανείς ξένος σε μια άγνωστη πόλη.

"Στις πρώτες «συναντήσεις» είναι σημαντικό 

να βρούμε το κλειδί, αυτό που μας ανοίγει 

καινούργιους ορίζοντες, όχι γιατί θα έπρεπε 

αλλά γιατί καταλαβαίνουμε ότι αυτό το καινούργιο

θα εμπλουτίσει την καθημερινή μας ζωή."

-Γνωρίζω ότι η ποίηση του Καβάφη σάς βοήθησε να μάθετε την ελληνική γλώσσα. Μάλλον θα έλεγε κανείς ότι διαλέξατε το δύσκολο δρόμο.

Νομίζω ότι στις πρώτες «συναντήσεις» είναι σημαντικό να βρούμε το κλειδί, αυτό που μας ανοίγει καινούργιους ορίζοντες, όχι γιατί θα έπρεπε αλλά γιατί καταλαβαίνουμε ότι αυτό το καινούργιο θα εμπλουτίσει την καθημερινή μας ζωή. Επιλέγω αυτά που με αγγίζουν, και η ποίηση του Καβάφη ήταν η πρώτη μεγάλη συγκίνηση που αφορούσε την Ελληνική Γλώσσα.

-Τι είναι αυτό που αγαπάτε και τι θα θέλατε να αλλάξετε στην πόλη;

Η έντονη παρουσία της θάλασσας στην πόλη είναι πολύ σημαντική. Βλέπω κάθε φορά που ταξιδεύω σε άλλες παραθαλάσσιες πόλεις τη χαρά των κατοίκων εκεί, όπως στη Βαρκελώνη για παράδειγμα όταν πάνε στην παραλία για μπάνιο, και θα ήθελα πολύ να μπορούμε και εμείς να φύγουμε από το σπίτι μας με μία πετσέτα, ένα αντηλιακό και να πάμε για μπάνιο στον Θερμαϊκό.

-Ποια είναι τα αγαπημένα σας μέρη;

Αγαπώ την Άνω Πόλη, μία πολύ ιδιαίτερη περιοχή, τόσο κοντά στο κέντρο. Δεν είναι τυχαίο που το γραφείο μας βρίσκεται εκεί, στο ισόγειο μιας πολυκατοικίας, απέναντι από ένα παρκάκι ούτε το ότι ζω σε ένα σπίτι στην ίδια περιοχή. Αισθάνομαι τυχερός που κάθε πρωί ξυπνάω ακούγοντας τα πουλιά. Μου αρέσουν οι μυρωδιές της Άνω Πόλης, του γιασεμιού, των νυχτολούλουδων, του φαγητού… Η νέα παραλία με τραβάει κάθε φόρα που θέλω να σκεφτώ, μου δίνει ενέργεια και θετικές σκέψεις.

"Μου αρέσουν ιδιαίτερα ο ανοικτός ορίζοντας 

και ο περίπατος ανάμεσα 

στην πόλη και τη θάλασσα, 

που χαρακτηρίζει με τον καλύτερο τρόπο 

την ιδιαιτερότητα της πόλης, 

αφού αντιπαρατίθεται στην 

ασφυκτικά πυκνή δόμησή της"

-Η Θεσσαλονίκη είναι…

Η Θεσσαλονίκη είναι ιστορία, ζωή, ορίζοντας. Μου αρέσουν ιδιαίτερα ο ανοικτός ορίζοντας και ο περίπατος ανάμεσα στην πόλη και τη θάλασσα, που χαρακτηρίζει με τον καλύτερο τρόπο την ιδιαιτερότητα της πόλης, αφού αντιπαρατίθεται στην ασφυκτικά πυκνή δόμησή της. Φαίνεται η ζωή να έχει εισχωρήσει σε κάθε ρωγμή του δημόσιου χώρου.Η πλούσια ιστορία της πόλης είναι παντού φανερή. Το πρώτο βραβείο που κερδίσαμε για τον Μνημειακό Άξονα της Αριστοτέλους αποδεικνύει το ενδιαφέρον μας για το θέμα των παράλληλων πόλεων και τη σημασία του διαλόγου μεταξύ τους.

-Αν σας έλεγαν να διαλέξετε ένα οποιοδήποτε σημείο της πόλης για να το αναμορφώσετε, ποιο θα ήταν αυτό;

Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση κάποιων ιδεών μας για την περιοχή στη συνέχεια της Νέας Παραλίας – μετά το Μέγαρο Μουσικής – αυτό ακριβώς το σημείο θα διάλεγα. Πρόκειται για την υποβαθμισμένη σήμερα παραλιακή περιοχή που ξεκινά εκεί που τελειώνει η αναπλασμένη παραλία, από το ύψος της οδού Πιττακού μέχρι και την οδό Μαρίας Κάλλας. Μια περιοχή που έχει πάρα πολλές δυνατότητες και η πόλη έχει ανάγκη. Η πρόταση περιλαμβάνει την κατασκευή μιας φυσικής «πισίνας» με θαλασσινό νερό και γύρω της γήπεδα, χώρο στάθμευσης, χώρους πράσινου και αναψυχής.

Οι δυο πολυβραβευμένοι αρχιτέκτονες Πρόδρομος Νικηφορίδης και Bernard Cuomo στην παραλία της Θεσσαλονίκης 

(Φωτογραφία: Χριστίνα Μπρούσαλη)

-Η ανάπλαση της νέας παραλίας και το νέο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδας στην Πυλαία είναι δυο από τα σημαντικότερα έργα που έχετε υλοποιήσει μαζί με το συνεργάτη σας Πρόδρομο Νικηφορίδη στη Θεσσαλονίκη. Μιλήστε μας για την αποδοχή τους από τον κόσμο;

Είναι δύο πολύ σημαντικές μελέτες, στις οποίες αφιερώσαμε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας. Οι μελέτες στην Ελλάδα είναι ιστορίες με μεγάλη διάρκεια. Η μελέτη της Τράπεζας μένει στη σκιά της πρώτης, αυτή της νέας παραλίας, που είναι ένα δημόσιο αγαθό, που όλοι μπορούν να γευτούν. Το νέο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος κρατάει κρυφά τα μυστικά του. Αυτές οι δυο ιστορίες έχουν μερικά κοινά στοιχεία όπως παραδείγματος χάριν την έκφραση μιας δυνατής σχέσης με τη φύση. Το πιο σημαντικό βραβείο που μπορεί να πάρει ένας αρχιτέκτονας είναι αυτό που θα διαβάσει μέσα στο βλέμμα εκείνων που χρησιμοποιούν τους δημόσιους χώρους ή τα κτίρια που έχει φανταστεί. Για την ανάπλαση της νέας παραλίας η θετική αντίδραση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης και της επαρχίας, η παρουσία τουριστών, τα φαινόμενα της οικειοποίησης, σημαίνουν ότι η νέα παραλία έγινε αυτό που περιμένει κάθε αρχιτέκτονας όταν δουλεύει στο δημόσιο χώρο: ένας δημοκρατικός χώρος.

-Η ανάπλαση του μητροπολιτικού πάρκου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά θα ξεκινήσει σύντομα. Τι να περιμένουμε;

Μου αρέσει πολύ ο τρόπος που προσεγγίστηκε η εξέλιξη του μελλοντικού πάρκου. Όπως ανέφερα ήδη, οι μελέτες στην Ελλάδα είναι ιστορίες με μεγάλη διάρκεια. Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η πρώτη φάση της μετατροπής του στρατοπέδου σε πάρκο θα περιλαμβάνει τις βασικές εργασίες και θα αφήνει μεγάλα τμήματα για να γίνουν άμεσα αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, αφήνοντας στο μέλλον τη δυνατότητα να εμπλουτίζεται με καινούργιες ιδέες και λειτουργίες. Θα ήταν πολύ κρίμα, κατά την άποψή μου, ένα τόσο μεγάλο και σημαντικό έργο για την πόλη να εγκλωβιζόταν σε μια ολοκληρωμένη πρόταση που θα προκαθόριζε την εξέλιξή του. Θα περιμένουμε ένα πάρκο με πολλά νέα δέντρα, πάνω από 7000, με οπωρώνες, ελαιώνες και καλλωπιστικά, με πολλούς νέους θάμνους, με πεζόδρομους και ποδηλατόδρομους, με πολλές πέργκολες και καθιστικά, με φως τις νυχτερινές ώρες, με χώρους στάθμευσης και οργανωμένες εισόδους, με οριοθέτηση και πολλά άλλα στοιχεία χρήσιμα για τη λειτουργία του πάρκου.

-«Η ιδέα να αφήσω για ακόμη μία φορά τα πάντα για μία άλλη περιπέτεια δεν με φοβίζει καθόλου. Ζούσα πάντα με την αίσθηση ότι τίποτα δεν είναι ποτέ οριστικό» έχετε πει σε παλαιότερη συνέντευξή σας. Τι μπορεί να περιλαμβάνει μία νέα σελίδα;

Νομίζω πραγματικά ότι όλη η ζωή μου βασίζεται σε αυτήν την ιδέα του ότι «τίποτα δεν είναι ποτέ οριστικό». Είτε μιλάμε για νέες περιπέτειες, νέες γνωριμίες, είτε αναφερόμαστε σε κοντινούς ανθρώπους που αγαπήσαμε και χάσαμε. Η ζωή όμως δεν είναι έτσι; Απρόβλεπτη και ταυτόχρονα σκληρή και όμορφη.

ID:

*Γεννήθηκε στην Αλγερία, που ήταν αποικία της Γαλλίας και όλοι η οικογένειά του πήρε τη γαλλική υπηκοότητα.

*Έπειτα από πολλές μετακινήσεις, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου έζησε το μεγαλύτερο διάστημα.

*Στην Αρχιτεκτονική σχολή της Τουλούζης γνώρισε τον Πρόδρομο Νικηφορίδη και μαζί άνοιξαν το πρώτο τους γραφείο στην περιοχή δίπλα στο πάρκο των «Buttes Chaumont».

*Το πετυχημένο αρχιτεκτονικό δίδυμο έχει αποσπάσει δεκάδες βραβεία, ενώ στα σημαντικότερα έργα τους στην Ελλάδα είναι το Πολιτιστικό Κέντρο και Θέατρο στη Μενεμένη Θεσσαλονίκης, η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης, η ανάπλαση νέας παραλίας Θεσσαλονίκης και το θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη.

*Σήμερα σχεδιάζουν την ανάπλαση του μητροπολιτικού πάρκου στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά.

*Δημοσιεύτηκε στη "Θ" στις 23 Ιανουαρίου 2020