Για τη σημερινή κατάσταση των ελληνικών τραπεζών, τη μεγάλη απόσταση που έχουν διανύσει τα τελευταία χρόνια, και τις προοπτικές τους στο απαιτητικό και γεμάτο προκλήσεις εγχώριο και παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, μίλησε σήμερα ο Πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών κ. Γκίκας Χαρδούβελης, στο συνέδριο «Risk Management & Compliance 2024».

Ο κ. Χαρδούβελης σημείωσε ότι οι τράπεζες διεθνώς έχουν συγκριτικά μικρότερο μέγεθος κεφαλαιοποίησης σε σχέση με τις τεχνολογικές εταιρίες-κολοσσούς. Ωστόσο, η συστημική τους σημασία είναι μεγάλη λόγω της υψηλότερης μόχλευσης και της πολύπλευρης παρουσίας τους στην οικονομία. Σε σχέση με τις ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν συγκριτικά μικρότερη κεφαλαιοποίηση. Αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό επειδή ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας είναι κατακερματισμένος λόγω της απουσίας τραπεζικής ένωσης και του υψηλότερου κόστους του εποπτικού πλαισίου. Όσον αφορά την Ελλάδα, το σχετικό μέγεθος και η κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα είναι μικρότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.

Στη συνέχεια, ο κ. Χαρδούβελης ανέφερε ότι την τελευταία δεκαετία οι ελληνικές τράπεζες έχουν βελτιώσει σημαντικά τη θέση τους και τα χρηματοοικονομικά τους μεγέθη, με οδηγό την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (δανείων) έχει συρρικνωθεί σημαντικά σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ υπάρχει περιθώριο και σημειώνεται περαιτέρω βελτίωση προς τον μέσο όρο της Ευρώπης. Επιπλέον, οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών είναι ισχυροί και πολύ κοντά στον αντίστοιχο Ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ οι δείκτες ρευστότητας υπερβαίνουν κατά πολύ τα ελάχιστα απαιτούμενα και τον μέσο όρο της Ευρώπης.

Στα τελευταία stress tests του 2023, οι 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες αναδείχτηκαν στην 5η, 12η, 13η, και 19η θέση ανάμεσα σε 109 συστημικές τράπεζες, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα μας ως την 4η καλύτερη χώρα από πλευράς σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος στην ΕΕ-27 και την 1η στη Νότια Ευρώπη.

Η κερδοφορία των τραπεζών μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα

Ο κ. Χαρδούβελης τόνισε ότι μετά πολλά χρόνια συρρίκνωσης και αναδιάρθρωσης που κληροδότησε η δεκαετής ελληνική κρίση, εδώ και δύο χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες έχουν σταθεροποιηθεί και καταγράφουν ισχυρή θετική κερδοφορία. Ξεκίνησαν να μοιράζουν μέρισμα στους μετόχους τους, σηματοδοτώντας έτσι την απόλυτη επάνοδο του εγχώριου τραπεζικού συστήματος στην κανονικότητα, και προσελκύουν το ενδιαφέρον των διεθνών μακροπρόθεσμων επενδυτών. Αυτό άλλωστε έδειξε την προηγούμενη εβδομάδα και η πολύ μεγάλη ζήτηση από τους επενδυτές αυτούς για τη μετοχή της Εθνικής, η οποία στη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, ήταν 12 φορές μεγαλύτερη από την προαναγγελθείσα προσφορά των μετοχών.

Σύμφωνα με τον κ. Χαρδούβελη, ένα ανοικτό ερώτημα σήμερα είναι αν η ισχυρή κερδοφορία θα συνεχιστεί και στο επόμενο διάστημα, σε ένα περιβάλλον αναμενόμενης πτώσης των παρεμβατικών επιτοκίων από την ΕΚΤ. Ανέφερε ότι η κερδοφορία μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα, κυρίως λόγω της αύξησης των εργασιών των τραπεζών σε μια οικονομία που συνεχίζει να αναπτύσσεται.

Ο κ. Χαρδούβελης ανέφερε ότι στο επίκεντρο της προσοχής των ρυθμιστικών αρχών βρίσκεται τελευταία και η ποιότητα των εποπτικών κεφαλαίων, καθότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν μεγαλύτερο ποσοστό αναβαλλόμενου φόρου στα εποπτικά τους κεφάλαια σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες. Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν ανησυχεί ιδιαίτερα τη διεθνή επενδυτική κοινότητα καθώς, πρώτον, ο αναβαλλόμενος φόρος μειώνεται εξ ορισμού με την πάροδο του χρόνου, και δεύτερον, τα κεφάλαια των τραπεζών διαρκώς αυξάνονται από το τμήμα της κερδοφορίας, που δεν μοιράζεται ως μέρισμα.

Πιο μακροπρόθεσμα, μια μεγάλη πρόκληση για τον τραπεζικό τομέα στην Ευρώπη και την Ελλάδα αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Οι τράπεζες χρειάζονται να παραμένουν ανταγωνιστικές απέναντι σε εταιρείες Fintech και Big tech. Ο κ. Χαρδούβελης τόνισε ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, έχοντας καλύψει σε μεγάλο βαθμό την απόσταση που τις χώριζε από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Έχουν επιδοθεί σε προγράμματα μετασχηματισμού, συνεργάζονται με εταιρείες Fintech και επενδύουν σημαντικά κεφάλαια στην ψηφιοποίηση και την τεχνητή νοημοσύνη.

Ο κ. Χαρδούβελης επισήμανε ότι οι ελληνικές τράπεζες πρωτοπορούν σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG). Η εταιρική τους διακυβέρνηση ακολουθεί υψηλά διεθνή πρότυπα, ενώ αποτέλεσε οδηγό για την αντίστοιχη νομοθεσία των εισηγμένων επιχειρήσεων του χρηματιστηρίου το 2020.

Οι ελληνικές τράπεζες πρωτοστατούν και στην πράσινη μετάβαση, καθώς ένα σημαντικό μέρος της χρηματοδοτικής τους δραστηριότητας στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης έως σήμερα είναι προσανατολισμένο σε αυτό τον σκοπό. Επίσης, οι τράπεζες δημιούργησαν υποδομές, όπως την πλατφόρμα ESG.gr για την πράσινη μετάβαση, και το σύστημα ESG scoring των επιχειρήσεων.

Τέλος, οι τράπεζες χαίρουν της εμπιστοσύνης των πολιτών ως αξιόπιστος θεματοφύλακας των αποταμιεύσεών τους και ως πρόθυμος πάροχος δανείων με ανταγωνιστικά επιτόκια. Μάλιστα βρίσκονται σταθερά κοντά στην ελληνική οικογένεια με δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Συγκεκριμένα, την τελευταία 5ετία η κοινωνική προσφορά των τραπεζών, υπό μορφή στήριξης στο ελληνικό Δημόσιο και τα νοικοκυριά, έφτασε περίπου τα 400 εκ. ευρώ. Παρά τους περιορισμένους βαθμούς ελευθερίας που έχουν μέσα στο στενό κανονιστικό πλαίσιο που επιβάλλει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός στις ευρωπαϊκές συστημικές τράπεζες, το βλέμμα των ελληνικών τραπεζών ήταν και παραμένει στραμμένο στην κοινωνία.