Είναι ένας «πράσινος» δήμαρχος, όχι λόγω του χρώματος στα σύμβολα του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ που τον υποστήριξε, αλλά γιατί προεκλογικά έβαλε ψηλά στην ατζέντα του τα θέματα του περιβάλλοντος και της βιωσιμότητας. 

«Κάθε δέντρο που κόβεται αφαιρεί ανάσες ζωής» είπε μετεκλογικά, ως εκλεγμένος δήμαρχος Αθηναίων, υποστηρίζοντας τους πολίτες που διαμαρτύρονταν για τις κοπές δέντρων στην πλατεία Εξαρχείων.

Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο κ. Δούκας τονίζει την ανάγκη το θέμα της βιωσιμότητας να έρθει στο προσκήνιο της πολιτικής-κοινωνικής ατζέντας και γι’ αυτό απαιτείται πολιτική και οικονομική παρέμβαση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο εκλεγμένος δήμαρχος Αθηναίων στην ανάγκη να διατηρηθεί και να αυξηθεί το αστικό πράσινο και ως προς τις κοπές δέντρων στο πλαίσιο εκτέλεσης έργων υποδομής τονίζει ότι δεν μπορεί να αγνοείται η πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης, στο όνομα των συμφερόντων των όποιων εργολάβων.

Χρειαζόμαστε αλλαγή υποδείγματος ώστε να πάψει να είναι... αβίωτη η ζωή στις ελληνικές πόλεις; Τα γεγονότα του φετινού καλοκαιριού -μέγα πυρκαγιές και πλημμύρες- ήταν ικανά να μας ταρακουνήσουν ως κοινωνία;

Νομίζω μας ταρακούνησαν. Έστω κι έτσι πρέπει το θέμα της βιωσιμότητας να έρθει στο προσκήνιο της πολιτικής-κοινωνικής ατζέντας. Και είναι κρίμα που αυτό το κρίσιμο ζήτημα δεν συζητήθηκε καν κατά τις πρόσφατες διπλές βουλευτικές εκλογές.

Επιτρέψτε μου όμως να επισημάνω ότι εδώ και πολύ καιρό αναφέρομαι στους κινδύνους και τις απειλές των εντονότερων και συχνότερων, λόγω κλιματικής αλλαγής, φυσικών φαινομένων. Το κάνω σε κάθε ευκαιρία, με συνεχή αρθρογραφία, συνεντεύξεις και με παρεμβάσεις μου. Η ευαισθητοποίηση είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά από εκεί και μετά χρειάζεται πολιτική και οικονομική παρέμβαση. Πώς δηλαδή θα λειτουργήσει η παραγωγή, η οικονομία και η κοινωνία με άξονα τη βιωσιμότητα σε όλες τις πτυχές της, γεγονός που επιβάλει τη διαμόρφωση ενός σχεδίου που φτάνει μέχρι τον τρόπο διαβίωσης, κατανάλωσης, συμπεριφορών, σχέσεων με το φυσικό και το ανθρώπινο περιβάλλον.

Η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την κακή ποιότητα του αέρα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ποιες πρωτοβουλίες θα πρέπει να αναληφθούν για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα;

Δεν θα κουραστώ να αναφέρομαι στο θέμα, το οποίο μάλιστα ανέδειξα και πριν από την καταδικαστική απόφαση. Η ποιότητα του αέρα στην Αθήνα δεν είναι καλή. Έχουμε κοντά στα 14 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα συγκέντρωση σωματιδίων PM2.5 όταν το όριο του ΠΟΥ είναι στα 5 και το όριο της ΕΕ είναι στα 10. Αυτό οφείλεται στα αυτοκίνητα, αλλά οφείλεται και στα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούμε για θέρμανση αλλά και στη βιομάζα, τα ξύλα δηλαδή, που καίμε τον χειμώνα. 

Για το λόγο αυτό επιμένουμε στην επιτάχυνση της μετάβασης από τις ρυπογόνες στις καθαρές μορφές ενέργειας. Στόχος είναι να δώσουμε στους κατοίκους εναλλακτικές για να μην χρησιμοποιούν συνέχεια το αυτοκίνητο μέσα στην πόλη και για να χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό αντί για πετρέλαιο, αέριο και ξύλα. Και βέβαια πρέπει να αυξήσουμε πολύ τον αριθμό των δέντρων μέσα στον αστικό ιστό ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα αέρα. 

Έτσι μόνο -με τη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών και τα δέντρα- μπορούμε να καθαρίσουμε τον αέρα της πόλης και να αποφύγουμε χιλιάδες πρόωρους θανάτους.

Πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, με πολύ χαμηλή αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο, έχουν την πολυτέλεια να χάνουν πνεύμονες πρασίνου όταν γίνονται έργα υποδομής; Μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή σε αυτή τη σχέση κόστους-οφέλους, όπου για παράδειγμα η απώλεια δέντρων εμφανίζεται ως το αναγκαίο κακό αν θέλουμε π.χ. το Μετρό ή έναν νέο οδικό άξονα;

Ναι υπάρχει χρυσή τομή που λέει το εξής: Υπερασπιζόμαστε και τα δέντρα και τα απαραίτητα έργα υποδομής, όπως το Μετρό. Το πρόβλημα είναι ότι αρκετά έργα σχεδιάστηκαν για να υλοποιηθούν σε άλλες συνθήκες από τις σημερινές συνθήκες της κλιματικής κρίσης. 

Γι’ αυτό τον λόγο ο σχεδιασμός πολλών έργων δεν δίνει την απαραίτητη βαρύτητα στη διατήρηση και αύξηση του αστικού πράσινου. Δεν μπορεί να αγνοείται η πραγματικότητα γύρω μας, στο όνομα των συμφερόντων των όποιων εργολάβων. Χρειάζονται εγγυήσεις και δεσμεύσεις ότι τα δέντρα δεν θα χαθούν σε καμιά περίπτωση. 

Γενικότερα χρειάζεται ένας επανασχεδιασμός των πόλεων με μέτρα που ενισχύουν τη θωράκιση τους, όπως η δεντροφύτευση, η προστασία του πράσινου, τα αντιπλημμυρικά έργα, η καθαρή ατμόσφαιρα, και η δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων κ.ά. 

Η βιωσιμότητα και η ανάπτυξη δεν είναι έννοιες αντικρουόμενες. Χρειάζεται να τις συνδυάσουμε για να θωρακίσουμε τις πόλεις μας απέναντι στην κλιματική κρίση και να προστατεύσουμε τους κοινωνικά αδύναμους που πλήττονται περισσότερο. Η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ για το πάρκο Ριζάρη επιβεβαιώνει αυτή μας την αρχή.

Με αφορμή τις ακτιβιστικές αντιδράσεις πολιτών για να μην κοπούν δέντρα στο πάρκο Ριζάρη, στα Εξάρχεια και στην αρχαία αγορά Θεσσαλονίκης, θα ήθελα ένα σχόλιό σας. Είναι το περιβάλλον ένα πεδίο επανενεργοποίησης των πολιτών και συμμετοχής τους στα κοινά, ένα πεδίο νέου «πατριωτισμού»;

Η αλλαγή του μοντέλου αστικής ανάπτυξης είναι θέμα επιβίωσης. Ο μετασχηματισμός των πόλεων, για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που φέρνει η κλιματική αλλαγή, είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσουμε, μία πρόκληση που ξεπερνά δημαρχιακές θητείες. Γι’ αυτό απαιτείται και ένα άλλο μοντέλο διοίκησης, που επιβάλλει νέες συμπράξεις και συνεργασίες και κυρίως προϋποθέτει αφύπνιση και ενεργή συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών. Αυτό είναι το κομβικό σημείο που μπορεί να οδηγήσει σχέδια και αποφάσεις σε «Βατερλό» ή σε «Success Story».

Αυτό κατά τη γνώμη μου δημιουργεί συνθήκες επανα-πολιτικοποίησης, με νέους τρόπους που να ξεπερνούν την απλή διαμαρτυρία, ώστε οι πολίτες να έχουν ενεργό ρόλο και να συνδιαμορφώνουν τη ζωή στην πόλη που ζουν. Όπως είναι φυσικό, η επανα-δραστηριοποίηση αυτή ξεκινά από την καθημερινή στάση ζωής στο σχολείο, στο δρόμο, στο πάρκο, στην πλατεία, στο χώρο εργασίας και στους αθλητικούς χώρους.

 Είναι ο πολιτισμός της καθημερινότητας. Θέλω να δημιουργήσω ένα νέο παράδειγμα αυτοδιοίκησης, όπου οι πολίτες θα είναι συμμέτοχοι στη λήψη των σημαντικών αποφάσεων που αφορούν την ζωή τους και όχι να παραμένουν απλοί θεατές».

Δεν επέστρεψα αισιόδοξος από τη COP28

Συμμετείχατε στη φετινή σύνοδο για το κλίμα. Επιστρέψατε πιο αισιόδοξος ή πιο προβληματισμένος; Είναι αποφασισμένη η διεθνής κοινότητα να λάβει δραστικά μέτρα; Ποιος ο ρόλος των πόλεων για την επίτευξη του στόχου της βιωσιμότητας;

Είναι δύσκολο να είμαι αισιόδοξος. Η κλιματική κρίση επιταχύνεται και η ανθρωπότητα δεν λαμβάνει γενναίες αποφάσεις για να την αποτρέψει. Στο τελικό κείμενο της φετινής Συνόδου υπάρχει αναφορά για σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ το ζητούμενο είναι η πλήρης εγκατάλειψή τους και η θέσπιση ενός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος προς σε αυτή την κατεύθυνση. Το γεγονός ότι η επόμενη COP για το κλίμα θα γίνει για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά σε μία πετρελαιοπαραγωγό χώρα, όπως το Αζερμπαϊτζάν, προκαλεί νέες ανησυχίες.

Στα θετικά της φετινής Συνόδου στο Ντουμπάι, συγκαταλέγεται, ωστόσο, η διοργάνωση για πρώτη φορά μίας Ειδικής Συνόδου για τις πόλεις. Έχοντας ο ίδιος προσωπικά συμβάλει στο γεγονός αυτό, δεν μπορεί παρά να είμαι ικανοποιημένος για αυτή την εξέλιξη. Εξέλιξη η οποία σηματοδοτεί την ενεργοποίηση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, με μια «από τα κάτω» παρέμβαση, αντί μόνο των περιορισμών της «από πάνω» διαπραγμάτευσης. 

Γι’ αυτό απαιτείται ένα νέο, πράσινο, κοινωνικό συμβόλαιο στους δήμους που θα αλλάζει το παραγωγικό μας μοντέλο και τον τρόπο ζωής στις πόλεις, θα τον κάνει βιώσιμο, ανθεκτικό και συμπεριληπτικό. Αυτό απαιτεί προσαρμογή του σύνολο των σχεδιασμών και της δράσης μας. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου είμαι αποφασισμένος η Αθήνα να επιστρέψει δυναμικά και να πρωταγωνιστεί διεθνώς στις δράσεις αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

Τα χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης έδωσαν «πάτημα» στην κυβέρνηση

Από τη νέα χρονιά οι δήμοι θα αντιμετωπίσουν οικονομική ασφυξία και θα πρέπει να προχωρήσουν σε μεγάλες αυξήσεις στα δημοτικά τέλη για να καλύψουν το Τέλος Ταφής. Ποιος ευθύνεται γι’ αυτή την κατάσταση; Είναι ευθύνη του κράτους ή των δήμων που δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά το πρόβλημα των σκουπιδιών, σε ό,τι αφορά τη μείωση του όγκου και τους στόχους της κυκλικής οικονομίας;

Η κυβέρνηση αποφάσισε να νομοθετήσει, μόλις έναν μήνα πριν αναλάβουν οι νέες δημοτικές αρχές τα καθήκοντά τους, με αποτέλεσμα να αλλάζει σημαντικά το πλαίσιο στο οποίο εμείς θα ασκήσουμε την πολιτική μας και το πρόγραμμα για το οποίο μας ψήφισαν οι πολίτες. Η μείωση που επιφέρει στους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, δυσχεραίνει ζωτικές οικονομικές λειτουργίες των Δήμων και στερεί από τους πολίτες χρήματα που μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.

Εμείς στην Αθήνα ξεκινάμε δυστυχώς από ένα πολύ χαμηλό σημείο στην ανακύκλωση. Η απερχόμενη αρχή του κ. Μπακογιάννη έχει επιτύχει ποσοστό ανακύκλωσης περίπου 5%-7%, όταν η ίδια είχε δεσμευθεί το 2021 στο Τοπικό Σχέδιο ότι το 2023 η ανακύκλωση στην Αθήνα θα ξεπερνάει το 20%. Και το γεγονός ότι ο δήμος της πρωτεύουσας τα πάει τόσο άσχημα στην ανακύκλωση έδωσε πάτημα στην κυβέρνηση για την παρέμβαση αυτή.

Εμείς έχουμε δεσμευτεί για τη μείωση κατά 50% της ποσότητας των απορριμμάτων μέσα στην πενταετία και θα το κάνουμε πράξη. Ξεκινάμε τη θητεία μας με ένα πρόγραμμα ανάπτυξης του καφέ κάδου σε περιοχές της Αθήνας. Επίσης προχωρούμε σε μια μεγάλη δράση μέσα στο 2024 για την προώθηση της ανακύκλωσης σε τέσσερις ξεχωριστές ροές για γυαλί, μέταλλα, πλαστικό και χαρτί συν τον καφέ κάδο, εντός των σχολείων της Αθήνας.

Δίνουμε επίσης μεγάλη βαρύτητα στη λειτουργία του Σταθμού Μεταφόρτωσης τον οποίο θα έχουμε σε κανονική λειτουργία μέσα στο 2024. Αυτό θα μας εξοικονομήσει ανθρωποώρες και χρήματα έτσι ώστε να μπορούμε να τα αφιερώσουμε στην καθαριότητα των γειτονιών της Αθήνας. Θα αναπτύξουμε, επίσης, πλήρως και το σύστημα των υπόγειων κάδων.

ΚΕΔΕ: «Θα συμμετέχω στο εγχείρημα ενός ανεξάρτητου αυτοδιοικητικού μοντέλου»

Θα σας ενδιέφερε να διεκδικήσετε την προεδρεία της ΚΕΔΕ, έχοντας τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ; Αν ναι, με ποιους βασικούς στόχους για την αυτοδιοίκηση;

Η ελληνική αστικοποίηση και η δημιουργία των πρώτων μεγάλων αστικών κέντρων συμπλήρωσαν ήδη 70 χρόνια ζωής. Οι ελληνικές πόλεις, που αναπτύχθηκαν άναρχα, χωρίς σχέδιο, φαίνεται να εξαντλούν τα όρια τους. Και αυτός ο κύκλος φθοράς επιτείνεται από τη μεγαλύτερη ίσως παγκόσμια απειλή, αυτή της κλιματικής κρίσης. Η βιωσιμότητα στις πόλεις μετριέται πλέον με νέους δείκτες. Το ποσοστό πρασίνου ανά κάτοικο και ελεύθερου χώρου προς τον δομημένο χώρο είναι κρίσιμες παράμετροι ενός νέου βιώσιμου αστικού πολιτισμού.

Ο σύγχρονος ρόλος της ΚΕΔΕ πρέπει να είναι καθοδηγητικός. Να αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες ώστε οι πόλεις να οχυρωθούν έναντι των σύγχρονων περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων. Τα σημαντικά θέματα αυτά δεν αντιμετωπίζονται με αντιλήψεις υποταγής στην κεντρική συγκεντρωτική εξουσία. Πρέπει οι Δήμοι να πατήσουν στα πόδια τους και να προχωρήσουν στη δημιουργία ενός νέου παραδείγματος άσκησης πολιτικής, ενός ανεξάρτητου αυτοδιοικητικού μοντέλου.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, από το τιμόνι του μεγαλύτερου δήμου της χώρας, θα συμμετέχω σε αυτό το εγχείρημα, αναλαμβάνοντας το μερίδιο της ευθύνης που μου αναλογεί. Μαζί, μπορούμε να συνδιαμορφώσουμε ένα σύγχρονο σχέδιο πράσινης και δίκαιης αστικής ανάπτυξης.

Οι νεοεκλεγέντες δήμαρχοι για τη βιωσιμότητα στις πόλεις

Ο Χάρης Δούκας θα λάβει μέρος στην ημερίδα της Κίνηση Πολιτών για το Μητροπολιτικό Πάρκο στο χώρο της ΔΕΘ και την Βιώσιμη Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκη με θέμα «Σχέδια Βιώσιμης Ανάπτυξης των Πόλεων» που πραγματοποιείται σήμερα στις 11.30, στην Αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκη. 

Στην ίδια ημερίδα συμμετέχουν οι νεοεκλεγέντες δήμαρχοι Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, Καλαμαριάς, Χρύσα Αράπογλου, οι δήμαρχοι Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου και Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, καθώς και ο Δημήτρης Κουρέτας, εκλεγμένος Περιφερειάρχης Θεσσαλία.