07/10/2019 11:53
Τρόπους ανάδειξης των υπόγειων καταφυγίων που κατασκεύασαν οι ναζί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και μέσω αυτών της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Βόρεια Ελλάδα αναζητά το Κολέγιο Ανατόλια. Με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας τα μπούνκερ αυτά θα μετατραπούν σε χώρους εκπαίδευσης για τους μαθητές όχι μόνο του Κολεγίου αλλά και όλης της Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου που πραγματοποιεί από το πρωί το Κολέγιο σε συνεργασία με το Γερμανικό Προξενείο της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, Έλληνες και Γερανοί ιστορικοί παρουσιάζουν στους φοιτητές του κολέγιου πτυχές της ιστορίας της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή, συζητούν για το πώς μπορεί να καλυφθεί το κενό πίσω από τον χρόνο για να μεταφερθεί η Ιστορία στις νέες γενιές, πώς τα μνημεία μπορούν να «αφηγηθούν» την ιστορία και το πώς η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει τη βιωματική εμπειρία.
Στο περιθώριο του συνεδρίου η πρόξενος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Sibylla Bending τόνισε ότι "είναι πολύ σημαντικό ότι πάντοτε θυμόμαστε τι συνέβη και η Γερμανία έχει αυτή την ευθύνη. Έτσι υποστηρίζουμε εγχειρήματα, όπως αυτό, είτε στο κομμάτι της διοργάνωσης, είτε της χρηματοδότησης, αλλά παραμένουμε δεσμευμένοι σε αυτό". Κατά την έναρξη του συνεδρίου ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Ολοκαυτώματος Γιάννης Μπουτάρης μίλησε για τη σημασία διατήρησης της μνήμης, με ιδιαίτερη αναφορά στην καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις με τη συνεργασία των ελληνικών αρχών της Θεσσαλονίκης. Είπε ότι Μουσεία Ολοκαυτώματος λειτουργούν σε όλο τον κόσμο, αλλά ότι το Μουσείο της Θεσσαλονίκης (το οποίο εκτίμησε ότι ότι θα λειτουργήσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια) θα αποτελέσει και εκπαιδευτικό κέντρο για να μάθει η νέα γενιά που οδηγεί το ρατσιστικό μίσος.
Ο επίκουρος καθηγητής και κάτοχος της Επώνυμης Έδρας Εβραϊκών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ Γιώργος Αντωνίου αναφέρθηκε σε έρευνα για τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα, που καταγράφει μεταξύ άλλων ότι για κάποιους Έλληνες το Ολοκαύτωμα… δεν ήταν και τόσο κακό, κι ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ αντισημιτισμού και της θυματοποίησης και «ανταγωνισμού» που νιώθει μέρος του πληθυσμοί για το ποιος υπέφερε περισσότερο.
Τα bunker του Ανατολία
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941- 1944) ο γερμανικός στρατός κατέλαβε το Κολλέγιο Ανατόλια και το χρησιμοποίησε ως έδρα του Γενικού του Επιτελείου για τα Βαλκάνια. Στο κτιριακό σύμπλεγμα του Κολλεγίου, που τότε συμπεριελάμβανε και τη διπλανή έκταση του σημερινού ΚΕΠΕΠ Άγιος Δημήτριος, προσήλθε ο στρατηγός Τσολάκογλου για να υπογράψει τη συμφωνία συνθηκολόγησης και παράδοσης του ελληνικού στρατού.
Στα θεμέλια του ιστορικού κτιρίου Macedonia Hall, οι Γερμανοί ξεκίνησαν την κατασκευή ενός συστήματος υπόγειων καταφυγίων. Σε αυτά ενσωμάτωσαν τέσσερα θολωτά δωμάτια. Τα καταφύγια είχαν δύο χρήσεις: ως καταφύγιο για βομβαρδισμούς και ως χώρος όπου κρατούσαν οι Γερμανοί είτε απόρρητα έγγραφα, είτε τιμαλφή που μπορεί να είχαν πάρει από την περιοχή. Με το πέρασμα του χρόνου, οι βαριές μεταλλικές πόρτες διαβρώθηκαν από τη σκουριά αφήνοντας ωστόσο ορατά τα ίχνη τους. Τα ίχνη αυτά δεν έμειναν μόνο στα κτίρια του εκπαιδευτικού οργανισμού αλλά και στην ιστορία των ανθρώπων του, καθώς 80 μαθητές και απόφοιτοί του εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
«Για το Κολέγιο Ανατόλια, ως χώρο μνήμης και εκπαίδευσης, η πρωτοβουλία αποτελεί έναυσμα περαιτέρω έρευνα σε θέματα διαχείρισης της συλλογικής μνήμης, υποστηρίζοντας ότι το παρελθόν είναι πάντα συνδεδεμένο με την αγωνία της διαχείρισης του παρόντος και του οραματισμού για ένα καλύτερο μέλλον. Καθώς τα γεγονότα δεν πρέπει να ξεχαστούν η σημερινή κοινωνία οφείλει να αναζητήσει τους τρόπους ώστε να διατηρήσει την παρακαταθήκη του παρελθόντος για τις μελλοντικές κοινωνίες» τόνισε από την πλευρά του ο Δρ. Πάνος Βλάχος, πρόεδρος του Κολεγίου Ανατόλια.
Όπως είπε στόχος του Κολεγίου είναι να μετατρέψει τα καταφύγια σε χώρους μάθησης και μνήμης. "Χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία θέλουμε να φέρουμε κοντά μας παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου, για να τα συνδέσουμε την ιστορία. Μια ιστορία που για αυτά είναι κάτι πάρα πολύ μακρινό, γιατί δεν υπάρχουν πια οι άνθρωποι που τη βιώσαν".
Ο χώρος θα είναι ανοιχτός και θα απευθύνεται στην ευρύτερη κοινότητα αλλά δεν θα λειτουργεί ως μουσείο. Όπως εξήγησε ο κ. Βλάχος "θα προσπαθούν οι μαθητές μέσα από την τεχνολογία να χτίσουν τις δικές τους ιστορίες, ερχόμενοι σε επαφή με κάποια κομμάτια της ιστορίας. Σκεφτόμαστε ακόμη να έχουμε και ολογράμματα αν μπορούμε, ώστε να υπάρχει διάδραση των μαθητών και να τους κινεί το ενδιαφέρον. Σκοπεύουμε να έχουμε κατά τακτά διαστήματα επισκέψεις σχολείων. Θα είναι στην ουσία για αυτούς μία διαδρομή, η οποία δε θα είναι ποτέ ίδια". Όπως είπε το συνέδριο αποτελεί "ένα εφαλτήριο για να γίνουμε και εμείς καλύτεροι γνώστες του τι πρέπει να γίνει. Φέραμε ειδικούς από τη Γερμανία, ώστε να μπορέσουμε μαζί να δημιουργήσουμε αυτόν τον νέο χώρο μάθησης και μνήμης. Έχει γίνει μια πρώτη αρχιτεκτονική μελέτη από ένα δικό μας γραφείο εδώ της Θεσσαλονίκης, θα δούμε πώς θα εξελιχθεί αλλά είμαστε αρκετά κοντά σε μία λύση".
Από την πλευρά της η Αλκμήνη Πάκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, είπε ότι ο στόχος είναι οι μαθητές με την βοήθεια της τεχνολογίας να "βυθίζονται" στην ιστορία και να τη βιώνουν με την ακοή, την όραση, την αφή ακόμη και την όσφρησή τους, ώστε να μεταφέρεται και ένα παιδαγωγικό μήνυμα για το σήμαιναν τα γεγονότα της κατοχής την περίοδο που συνέβησαν αλλά και τι αποτύπωμα άφησαν μετέπειτα.
Από το εξωτερικό συμμετέχουν στο συνέδριο οι: Dr. Ulrich Baumann, αναπληρωτής Διευθυντής του Foundation Memorial to the Murdered Jews of Europe, Dr. Marc Grellert καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Darmstadt, Karen Jungblut, Διευθύντρια Global Initiatives, USC Shoah Foundation – The Institute for Visual History and Education, Dr. Thomas Lutz, Διευθυντής του Memorial Museums Department at the Topography of Terror Foundation, Valentin Schneider, υπεύθυνος του προγράμματος "German-Greek Fund for the Future".
Από την Ελλάδα οι: Γιώργος Αντωνίου, επίκουρος Καθηγητής της Επώνυμης Έδρας Εβραϊκών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ, Στράτος Δορδανάς, επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ερατώ Κουτσουδάκη – Γερολύμπου, αρχιτέκτονας-μηχανικός, μουσειολόγος, Αλκμήνη Πάκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, Βανέσα Τσακαλίδου, επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, Δρ Ευάγγελος Χεκίμογλου, Έφορος Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, οικονομολόγος, ιστορικός.
Τρόπους ανάδειξης των υπόγειων καταφυγίων που κατασκεύασαν οι ναζί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και μέσω αυτών της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Βόρεια Ελλάδα αναζητά το Κολέγιο Ανατόλια. Με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας τα μπούνκερ αυτά θα μετατραπούν σε χώρους εκπαίδευσης για τους μαθητές όχι μόνο του Κολεγίου αλλά και όλης της Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου που πραγματοποιεί από το πρωί το Κολέγιο σε συνεργασία με το Γερμανικό Προξενείο της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, Έλληνες και Γερανοί ιστορικοί παρουσιάζουν στους φοιτητές του κολέγιου πτυχές της ιστορίας της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή, συζητούν για το πώς μπορεί να καλυφθεί το κενό πίσω από τον χρόνο για να μεταφερθεί η Ιστορία στις νέες γενιές, πώς τα μνημεία μπορούν να «αφηγηθούν» την ιστορία και το πώς η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει τη βιωματική εμπειρία.
Στο περιθώριο του συνεδρίου η πρόξενος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Sibylla Bending τόνισε ότι "είναι πολύ σημαντικό ότι πάντοτε θυμόμαστε τι συνέβη και η Γερμανία έχει αυτή την ευθύνη. Έτσι υποστηρίζουμε εγχειρήματα, όπως αυτό, είτε στο κομμάτι της διοργάνωσης, είτε της χρηματοδότησης, αλλά παραμένουμε δεσμευμένοι σε αυτό". Κατά την έναρξη του συνεδρίου ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Ολοκαυτώματος Γιάννης Μπουτάρης μίλησε για τη σημασία διατήρησης της μνήμης, με ιδιαίτερη αναφορά στην καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις με τη συνεργασία των ελληνικών αρχών της Θεσσαλονίκης. Είπε ότι Μουσεία Ολοκαυτώματος λειτουργούν σε όλο τον κόσμο, αλλά ότι το Μουσείο της Θεσσαλονίκης (το οποίο εκτίμησε ότι ότι θα λειτουργήσει μέσα στα επόμενα τρία χρόνια) θα αποτελέσει και εκπαιδευτικό κέντρο για να μάθει η νέα γενιά που οδηγεί το ρατσιστικό μίσος.
Ο επίκουρος καθηγητής και κάτοχος της Επώνυμης Έδρας Εβραϊκών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ Γιώργος Αντωνίου αναφέρθηκε σε έρευνα για τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα, που καταγράφει μεταξύ άλλων ότι για κάποιους Έλληνες το Ολοκαύτωμα… δεν ήταν και τόσο κακό, κι ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ αντισημιτισμού και της θυματοποίησης και «ανταγωνισμού» που νιώθει μέρος του πληθυσμοί για το ποιος υπέφερε περισσότερο.
Τα bunker του Ανατολία
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941- 1944) ο γερμανικός στρατός κατέλαβε το Κολλέγιο Ανατόλια και το χρησιμοποίησε ως έδρα του Γενικού του Επιτελείου για τα Βαλκάνια. Στο κτιριακό σύμπλεγμα του Κολλεγίου, που τότε συμπεριελάμβανε και τη διπλανή έκταση του σημερινού ΚΕΠΕΠ Άγιος Δημήτριος, προσήλθε ο στρατηγός Τσολάκογλου για να υπογράψει τη συμφωνία συνθηκολόγησης και παράδοσης του ελληνικού στρατού.
Στα θεμέλια του ιστορικού κτιρίου Macedonia Hall, οι Γερμανοί ξεκίνησαν την κατασκευή ενός συστήματος υπόγειων καταφυγίων. Σε αυτά ενσωμάτωσαν τέσσερα θολωτά δωμάτια. Τα καταφύγια είχαν δύο χρήσεις: ως καταφύγιο για βομβαρδισμούς και ως χώρος όπου κρατούσαν οι Γερμανοί είτε απόρρητα έγγραφα, είτε τιμαλφή που μπορεί να είχαν πάρει από την περιοχή. Με το πέρασμα του χρόνου, οι βαριές μεταλλικές πόρτες διαβρώθηκαν από τη σκουριά αφήνοντας ωστόσο ορατά τα ίχνη τους. Τα ίχνη αυτά δεν έμειναν μόνο στα κτίρια του εκπαιδευτικού οργανισμού αλλά και στην ιστορία των ανθρώπων του, καθώς 80 μαθητές και απόφοιτοί του εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
«Για το Κολέγιο Ανατόλια, ως χώρο μνήμης και εκπαίδευσης, η πρωτοβουλία αποτελεί έναυσμα περαιτέρω έρευνα σε θέματα διαχείρισης της συλλογικής μνήμης, υποστηρίζοντας ότι το παρελθόν είναι πάντα συνδεδεμένο με την αγωνία της διαχείρισης του παρόντος και του οραματισμού για ένα καλύτερο μέλλον. Καθώς τα γεγονότα δεν πρέπει να ξεχαστούν η σημερινή κοινωνία οφείλει να αναζητήσει τους τρόπους ώστε να διατηρήσει την παρακαταθήκη του παρελθόντος για τις μελλοντικές κοινωνίες» τόνισε από την πλευρά του ο Δρ. Πάνος Βλάχος, πρόεδρος του Κολεγίου Ανατόλια.
Όπως είπε στόχος του Κολεγίου είναι να μετατρέψει τα καταφύγια σε χώρους μάθησης και μνήμης. "Χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία θέλουμε να φέρουμε κοντά μας παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου, για να τα συνδέσουμε την ιστορία. Μια ιστορία που για αυτά είναι κάτι πάρα πολύ μακρινό, γιατί δεν υπάρχουν πια οι άνθρωποι που τη βιώσαν".
Ο χώρος θα είναι ανοιχτός και θα απευθύνεται στην ευρύτερη κοινότητα αλλά δεν θα λειτουργεί ως μουσείο. Όπως εξήγησε ο κ. Βλάχος "θα προσπαθούν οι μαθητές μέσα από την τεχνολογία να χτίσουν τις δικές τους ιστορίες, ερχόμενοι σε επαφή με κάποια κομμάτια της ιστορίας. Σκεφτόμαστε ακόμη να έχουμε και ολογράμματα αν μπορούμε, ώστε να υπάρχει διάδραση των μαθητών και να τους κινεί το ενδιαφέρον. Σκοπεύουμε να έχουμε κατά τακτά διαστήματα επισκέψεις σχολείων. Θα είναι στην ουσία για αυτούς μία διαδρομή, η οποία δε θα είναι ποτέ ίδια". Όπως είπε το συνέδριο αποτελεί "ένα εφαλτήριο για να γίνουμε και εμείς καλύτεροι γνώστες του τι πρέπει να γίνει. Φέραμε ειδικούς από τη Γερμανία, ώστε να μπορέσουμε μαζί να δημιουργήσουμε αυτόν τον νέο χώρο μάθησης και μνήμης. Έχει γίνει μια πρώτη αρχιτεκτονική μελέτη από ένα δικό μας γραφείο εδώ της Θεσσαλονίκης, θα δούμε πώς θα εξελιχθεί αλλά είμαστε αρκετά κοντά σε μία λύση".
Από την πλευρά της η Αλκμήνη Πάκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, είπε ότι ο στόχος είναι οι μαθητές με την βοήθεια της τεχνολογίας να "βυθίζονται" στην ιστορία και να τη βιώνουν με την ακοή, την όραση, την αφή ακόμη και την όσφρησή τους, ώστε να μεταφέρεται και ένα παιδαγωγικό μήνυμα για το σήμαιναν τα γεγονότα της κατοχής την περίοδο που συνέβησαν αλλά και τι αποτύπωμα άφησαν μετέπειτα.
Από το εξωτερικό συμμετέχουν στο συνέδριο οι: Dr. Ulrich Baumann, αναπληρωτής Διευθυντής του Foundation Memorial to the Murdered Jews of Europe, Dr. Marc Grellert καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Darmstadt, Karen Jungblut, Διευθύντρια Global Initiatives, USC Shoah Foundation – The Institute for Visual History and Education, Dr. Thomas Lutz, Διευθυντής του Memorial Museums Department at the Topography of Terror Foundation, Valentin Schneider, υπεύθυνος του προγράμματος "German-Greek Fund for the Future".
Από την Ελλάδα οι: Γιώργος Αντωνίου, επίκουρος Καθηγητής της Επώνυμης Έδρας Εβραϊκών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ, Στράτος Δορδανάς, επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ερατώ Κουτσουδάκη – Γερολύμπου, αρχιτέκτονας-μηχανικός, μουσειολόγος, Αλκμήνη Πάκα, αναπληρώτρια καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, Βανέσα Τσακαλίδου, επίκουρη καθηγήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, Δρ Ευάγγελος Χεκίμογλου, Έφορος Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, οικονομολόγος, ιστορικός.
ΣΧΟΛΙΑ