Σε νέα φάση μπαίνει η προσπάθεια της Ελλάδας να έρθει σε συμφωνία με την Αλβανία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο χωρών με προσφυγή στο δικαστήριο της Χάγης.

Στόχος είναι να προχωρήσει η υπογραφή συνυποσχετικού Αθήνας – Τιράνων για την παραπομπή της διαφοράς που αφορά την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στη Χάγη.

Παρά την πολιτική συμφωνία ανάμεσα σε Κυριάκο Μητσοτάκη και Εντι Ράμα η υπόθεση έχει πολύ δρόμο μπροστά της μέχρι να ξεπερασθούν τα εμπόδια που προκύπτουν κυρίως εξαιτίας της Αλβανικής πλευράς. Από την Αθήνα είχε ζητηθεί τους προηγούμενους μήνες μεσολάβηση της Ουάσιγκτον και του Βερολίνου προς τα Τίρανα, προκειμένου το θέμα να προχωρήσει, δίχως πάντως θεαματικά αποτελέσματα, καθώς σε τεχνικό επίπεδο δεν ακολούθησε καμία απολύτως συνάντηση.

Μένει να φανεί αν οι τελευταίες επαφές και η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στα Τίρανα μπορεί να δώσουν ώθηση στο ζήτημα του συνυποσχετικού τους επόμενους μήνες.

Υπενθυμίζεται ότι το 2009 το ζήτημα ναυάγησε όταν τα Τίρανα υποχώρησαν έπειτα από επίκληση κάποιου συνταγματικού κωλύματος, το οποίο –με διάφορους τρόπους– εξακολουθεί να υφίσταται.

Η Ελλάδα σήμερα επιθυμεί να κλείσει τις εκκρεμότητές της στη διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών με όλες τις γειτονικές χώρες. Ηδη έχει οριοθετήσει ΑΟΖ με Αίγυπτο και Ιταλία με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Γιατί όχι και με την Αλβανία; Από τις 20 Οκτωβρίου 2020 όταν επισκέφτηκε τα Τίρανα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να παραπέμψουν από κοινού τη διαφορά τους για την οριοθέτηση ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο. Η σύνταξη του αναγκαίου συνυποσχετικού, όμως, έχει κολλήσει εδώ και πάνω από δύο χρόνια.

Σύμφωνα με το protothema.gr, παρότι οι δύο χώρες έχουν καταλήξει στις αρχές επί των οποίων θα γίνει η παραπομπή στη Χάγη, η ευθύνη για την καθυστέρηση βαραίνει την αλβανική κυβέρνηση η οποία επιμένει να τηρεί «σιγή ιχθύος» για το θέμα. Η σιωπή εκτιμάται ότι οφείλεται στις ισχυρές πιέσεις που δέχεται από την Τουρκία ώστε να μην προχωρήσει το θέμα.

Η Τουρκία αντιδρά γιατί ο δρόμος προς τη Χάγη δημιουργεί προηγούμενο έναντί της για οριοθέτηση ΑΟΖ με δικαστικό διακανονισμό. Ενοχλείται στην ιδέα ότι θα αποτελέσει πρόκριμα, έναν πιλότο για αντίστοιχη αντιμετώπιση και της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο, όπου εγείρει απειλητικά διεκδικήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων σε βάρος της Ελλάδας. Περισσότερο φοβάται ότι θα υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, η οποία θα αναγνωρίζει ότι τα νησιά, ενδεχομένως συμπεριλαμβανομένων αυτών που περιλαμβάνονται από υφάλους, έχουν επήρεια.

Δηλαδή πλήρη δικαιώματα και υφαλοκρηπίδα που επιδρούν στον ορισμό της έκτασης της ΑΟΖ, γεγονός που χαλάει τους μονομερείς μεγαλεπήβολους σχεδιασμούς και τα μεγαλομανή όνειρα της Τουρκίας. Παρά τις ιταμές απειλές που εξαπολύει, τρέμει την επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα 12 μίλια και στο Αιγαίο. Προσπάθεια στην οποία η χώρα είχε εκφρασμένη επίσημη διπλωματική συνηγορία και από τους Ρώσους.

Υπό αυτό το πρίσμα η Τουρκία θέλει να τορπιλίσει μια συμφωνία Ελλάδας - Αλβανίας. Αλλωστε, η Τουρκία έπαιξε παρασκηνιακά κρίσιμο ρόλο για να σαμποτάρει ώστε να ναυαγήσει η πρώτη προσπάθεια οριοθέτησης ΑΟΖ Αθήνας - Τιράνων το 2009.

Διμερής συμφωνία

Πριν από 13 χρόνια ο τότε Ελληνας πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ταξίδεψε στα Τίρανα. Ηταν η εποχή όπου η Αλβανία επιθυμούσε σφόδρα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η ελληνική κυβέρνηση διατηρούσε τότε καλές σχέσεις με τη κυβέρνηση του Σαλί Μπερίσα, πρώην προσωπικού καρδιολόγου του Χότζα. Σε εκείνη την επίσημη επίσκεψη οι υπουργοί εξωτερικών Λουζλίμ Μπάσα και Ντόρα Μπακογιάννη υπέγραψαν διμερή συμφωνία για τη οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και των υπολοίπων θαλασσίων ζωνών που τους ανήκουν βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Και ενώ η μονογραφείσα συμφωνία ήταν έτοιμη να κυρωθεί πανηγυρικά από τα Κοινοβούλια των δύο χωρών, η αλβανική αντιπολίτευση, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Εντι Ράμα, προσέφυγε κατά της Συμφωνίας στο Αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο.

Ο Ράμα κατήγγειλε τον Μπερίσα ότι με την οριοθέτηση ΑΟΖ «ξεπουλούσε» τη θάλασσά της χώρας και «χάριζε» στην Ελλάδα περισσότερο θαλάσσιο χώρο απ’ ό,τι της αναλογούσε.

Για εκείνον όλα όσα προέβλεπε η συμφωνία ήταν παραπλανητικά κόλπα και απατηλά τεχνάσματα για τζάμπα εκχώρηση εθνικών εδαφών στη δόλια Ελλάδα. 

Μετά την προσφυγή Ράμα το Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε ομόφωνα τη συμφωνία τον Ιανουάριο του 2010. Η απόφασή του κρίνεται ότι αποτύπωνε φωτογραφικά τις τουρκικές θέσεις επί του θέματος. Στα αλβανικά ΜΜΕ γράφτηκε χωρίς να διαψευστεί ότι τα μέλη του δωροδοκήθηκαν από την Τουρκία.