Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που έκρινε αντισυνταγματικά τα νυν προγράμματα σπουδών των Θρησκευτικών φαίνεται πως έχει δημιουργήσει έντονες αντιδράσεις στους θεολόγους λόγω των διαφορετικών ερμηνειών, ανοίγοντας μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών, το περιεχόμενο και τη διδασκαλία τους, αλλά και θέτοντας το ερώτημα για το εάν πρόκειται ουσιαστικά για επιλεγόμενο και άρα, προαιρετικό μάθημα, αφήνοντας στο κενό τους μαθητές που δεν έχουν καταλήξει στη θρησκευτική τους ταυτότητα.

Η απόφαση

Με την απόφαση του ΣτΕ κρίθηκε αντισυνταγματική η απόφαση του τέως υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και συνεπώς πρέπει να αλλάξουν τα προγράμματα σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο δημοτικό, το γυμνάσιο και το λύκειο. Η πρώτη αντίδραση του υπουργείου Παιδείας ήρθε με μια λιτή ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία «το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων θα μελετήσει τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας προκειμένου ακολούθως να επανεξετάσει εξαρχής το σχετικό κανονιστικό πλαίσιο, προβαίνοντας στις ενδεδειγμένες ενέργειες για την αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών και την τροποποίηση της δήλωσης απαλλαγής από αυτό. Γνώμονας, να διασφαλιστεί η συμβατότητα των σχετικών ρυθμίσεων με τις συνταγματικές επιταγές».

Για το θέμα πήρε θέση και η αξιωματική αντιπολίτευση, με τον πρώην υπουργό Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου να κάνει λόγο για μια απόφαση «που καταργεί την επιστημονική, παιδαγωγική και θεολογική εξέλιξη του μαθήματος μετά το 1974».

Διχασμένοι οι θεολόγοι

Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι με τη διδασκαλία των Θρησκευτικών «πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη της ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης και ότι το μάθημα αυτό απευθύνεται αποκλειστικά στους ορθόδοξους χριστιανούς μαθητές». Για τους ετερόδοξους ή άθεους ή αλλόδοξους μαθητές στις αποφάσεις σημειώνεται ότι «δίδεται η ευχέρεια της απαλλαγής από το μάθημα και ως εκ τούτου δεν υποχρεώνονται να το παρακολουθήσουν».

Το σημείο αυτό φαίνεται πως έχει δημιουργήσει αντιδράσεις αλλά και διαφορετικές ερμηνείες, χωρίζοντας στα δυο τις ενώσεις των θεολόγων, που από τη μια πλευρά συντάσσονται με την απόφαση και από την άλλη πλευρά διαφωνούν, κάνοντας λόγο για απελευθέρωση του καθεστώτος των απαλλαγών.

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων κάνει λόγο για ιστορικές αποφάσεις με τις οποίες θα πρέπει το υπουργείο Παιδείας «να σεβαστεί τη συνταγματική τάξη και τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου και να αποσύρει άμεσα τα βιβλία του μαθήματος των Θρησκευτικών που έχουν ήδη μοιραστεί στα σχολεία». 

Αντίθετα, ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» στη δική του ανακοίνωση αναφέρει ότι «με τις αποφάσεις του ΣτΕ δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε τα Θρησκευτικά να καταστούν ουσιαστικά επιλεγόμενο και προαιρετικό μάθημα, για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού σχολείου, αφού με μόνη την επίκληση της θρησκευτικής του συνείδησης κάθε μαθητής θα μπορεί να απαλλάσσεται, ακόμη και κάθε ορθόδοξος μαθητής, ακόμη και εκείνος ο οποίος θα προτιμά για λόγους προσωπικής διευκόλυνσης να παρακολουθεί ένα μάθημα λιγότερο».

Παράλληλα, οι ίδιοι θέτουν το ερώτημα τι θα γίνει με τους μαθητές που δεν έχουν καταλήξει στη θρησκευτική τους ταυτότητα, καθώς πολλά παιδιά και λόγω της ηλικίας τους έχουν τάσεις αμφισβήτησης, τονίζοντας πως θα πρέπει να αποσαφηνιστεί τι θα γίνει με αυτούς τους μαθητές.

Στο επίκεντρο τα Θρησκευτικά

Οι προκλήσεις και οι προοπτικές της θρησκευτικής εκπαίδευσης στη σύγχρονη πραγματικότητα και τις ιδιαίτερες συνθήκες του σημερινού σχολείου αποτελούν τους σκοπούς του τριήμερου συνεδρίου που πραγματοποιείται από την Παρασκευή, με τελευταία ημέρα τη σημερινή, Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου και διοργανώνεται από κοινού από το τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Εργαστήριο Παιδαγωγικής του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ και την Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας.

«Σκοπός του τρίτου συνεδρίου είναι να δώσουμε ένα βήμα στους θεολόγους εκπαιδευτικούς και να μπορέσουν να αναπτύξουν τις σκέψεις, τις αγωνίες, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην τάξη και να παρουσιάσουν στους συναδέλφους τους πώς ενσωματώνουν τις νέες τεχνολογίες μέσα στην τάξη, μέσα στη διδακτική πρακτική, δίνοντας εναύσματα, ιδέες και τρόπους εφαρμογής. Χαιρόμαστε που το αγκάλιασαν οι εκπαιδευτικοί θεολόγοι το συνέδριο και υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση» δηλώνει στη «ΜτΚ» η Βασιλική Μητροπούλου, διευθύντρια εργαστηρίου Παιδαγωγικής του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ.

Από την πλευρά του, ο Αλέξανδρος Κόπτσης, Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, τονίζει τη σημασία των πολύπλευρων ομιλητών στο συνέδριο. Όπως εξηγεί, «διοργανώνουμε το συνέδριο αυτό με στόχο να αναβαθμίσουμε το μάθημα των Θρησκευτικών, να του δώσουμε την αξία που του αρμόζει και να καταδείξουμε ότι αφενός πρέπει να στηρίζεται στην ορθόδοξη χριστιανική μας παράδοση, αφετέρου να προσαρμοστεί στις σύγχρονες εκπαιδευτικές, παιδαγωγικές και διδακτικές απαιτήσεις και τις ανάγκες των σημερινών μαθητών και της κοινωνίας μας. Γι' αυτό και ως κεντρικοί ομιλητές επιλέχθηκαν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Νεαπολέως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, με τη συγκεκριμένη δυναμική του παρέμβαση στα θρησκευτικά και παιδαγωγικά δρώμενα και από την άλλη πλευρά ο ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του Παντείου Πανεπιστημίου Σπύρος Γιανναράς, με τη δική του φιλοσοφία απέναντι στα παιδαγωγικά δρώμενα. Θέλουμε το μάθημα των Θρησκευτικών να αναπτύσσει την κριτική σκέψη των μαθητών και παράλληλα να δημιουργεί αυτόνομους, ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες, χωρίς στερεότυπα, προκαταλήψεις και ιδεοληψίες».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29 Σεπτεμβρίου 2019