Ως μη αποδεκτό, από σχεδόν σύσσωμη την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, επιστράφηκε το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την ανακύκλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων, λόγω επίμαχων σημείων, για τους όρους και τον τρόπο διαχείρισης των ανακυκλώσιμων και των κοινών απορριμμάτων, όπως και η εποπτεία των μεγάλων μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης, τα οποία η ηγεσία του ΥΠΕΝ επιθυμεί να περάσουν στην αρμοδιότητα του κράτους.

Το περιεχόμενο του σχεδίου νόμου, το οποίο βρίσκεται στη φάση της διαβούλευσης και αναμένεται να ψηφιστεί στα μέσα Ιανουαρίου από τη Βουλή, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στους κόλπους της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, αλλά και από μερίδα βουλευτών, καθώς η ΚΕΔΕ είχε διαφωνήσει πλήρως, ζητώντας από την ηγεσία του ΥΠΕΝ να μην προχωρήσει, αν δεν ενσωματωθούν οι προτάσεις της για το ευαίσθητο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Παρά το γεγονός μάλιστα ότι υπήρξε επικοινωνία με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, κατά την οποία υπήρξε δέσμευση ότι προτάσεις της αυτοδιοίκησης θα περιληφθούν στο τελικό σχέδιο νόμου, οι αιρετοί εκφράζουν φόβους ότι αυτό τελικώς δεν θα γίνει.

Ενδεικτικό της ενόχλησης που προκάλεσε το περιεχόμενο του σχεδίου νόμου, που προώθησε ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης, είναι η δήλωση του α’ αντιπροέδρου της ΚΕΔΕ, δημάρχου Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Λάζαρου Κυρίζογλου για την ανάληψη της υλοποίησης Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, απευθείας από το υπουργείο, χωρίς τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια αυτή. «Είναι απαράδεκτο ο υπουργός να προωθεί αποφάσεις ερήμην της αυτοδιοίκησης για ζητήματα που την αφορούν άμεσα, την ώρα μάλιστα που η ΚΕΔΕ διαφώνησε και μάλιστα με επιχειρήματα» σχολίασε χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα επικριτικός εμφανίστηκε ο κ. Κυρίζογλου ειδικά για το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων, λέγοντας πως «είναι γνωστό ότι η διαχείριση τους είναι κατά το Σύνταγμα και κατά τον κοινό νομοθέτη, υπόθεση ακραία τοπική και ανήκει αποκλειστικά στους δήμους».

Σαφείς αιχμές όμως σε βάρος της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος άφησε και ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Δημήτρης Παπαστεργίου, σημειώνοντας πως «πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη της Αυτοδιοίκησης στη διαμόρφωση των νομοσχεδίων που την αφορούν».

«Δεν υπάρχει συνεννόηση, δυστυχώς»

Η ΚΕΔΕ, το δ.σ. της οποίας συμφώνησε ότι το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση δεν πρέπει να προχωρήσει προς ψήφιση γιατί απαιτείται μεγαλύτερη εξειδίκευση και διαβούλευση, διαφωνεί ως τα εξής:

1. Προσπαθεί να κάνει τομές στην ανακύκλωση και εισάγει καινούριες έννοιες και όρους όπως π.χ. η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού, προσπαθεί να ελέγξει-περιορίσει τη παραγωγή αποβλήτων από τρόφιμα δίνοντας απαλλαγή ΦΠΑ, μείωση φόρου και άλλα κίνητρα, μειώνει τον ΦΠΑ στη διαχείριση των απορριμμάτων και στη κυκλική οικονομία.

2. Βάζει πολύ φιλόδοξους στόχους, κάποιοι από τους οποίους μπορούν όμως στη φάση αυτή να θωρηθούν ως ανέφικτοι.

3. Σε πολλά σημεία αναφέρει ότι για την υλοποίηση των αναφερομένων θα εκδοθούν νέες διοικητικές πράξεις που θα καθορίζουν τους τρόπους εφαρμογής. Ομοίως σε πολλά σημεία υπάρχουν ασάφειες για το ποιος αποφασίζει, για σημαντικά θέματα.

4. Υποχρεώνει το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ να οδηγείται σε ενεργειακή αξιοποίηση με δαπάνη όμως των δήμων, ανεξάρτητα εάν υπάρχει στη περιοχή διαθέσιμη τέτοια εγκατάσταση, με πολλές ασάφειες και ως προς τα τεχνικά, αλλά και ως προς τα διαδικαστικά θέματα.

«Δυστυχώς με το συγκεκριμένο υπουργείο παρατηρείται έλλειψη συνεννόησης με την ΤΑ και την ευθύνη τη φέρει το ίδιο. Στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, μολονότι έχει άμεση σχέση με την αυτοδιοίκηση, η ηγεσία του ΥΠΕΝ δεν συνεννοείται με την αυτοδιοίκηση. Εκφράσαμε ως ΚΕΔΕ τη διαφωνία μας γιατί είναι γνωστό ότι η διαχείριση των απορριμμάτων είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των δήμων» τόνισε μιλώντας στη «ΜτΚ», ο κ. Κυρίζογλου.

Δεν είναι δυνατόν, όπως ανάφερε, επικαλούμενος το άρθρο 31 η δημοπράτηση, η κατασκευή και η λειτουργία των Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων (ΜΕΑ) (όσων δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, να επανακτηθούν, να κομποστοποιηθούν), καθώς και ο συντονισμός, αλλά και η εποπτεία στην υλοποίηση των έργων αυτών, να υπάγονται στο ως αρμοδιότητα στο κράτος. «Αυτό λέγεται αποκέντρωση ή συγκέντρωση αρμοδιοτήτων; Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα συμβαίνει αυτό;» διερωτήθηκε ο ίδιος.

«Αγκάθι» και το τέλος ταφής

Ένα ακόμη ζήτημα με το οποίο διαφωνούν κάθετα οι αιρετοί εκπρόσωποι της ΤΑ είναι η επιβολή του τέλους ταφής (άρθρο 32), με 15 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων, που αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ ανά τόνο. Παρά την επανειλημμένη αντίδραση και διαφωνία των δήμων και των ΦΟΔΣΑ της χώρας, επανέρχεται το τέλος ταφής (περιβαλλοντική εισφορά) που πλέον περιλαμβάνει και το υπόλειμμα των ΜΕΑ ή/και το SRF/RDF, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η αξιοποίησή του σε Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων. Με λίγα λόγια, όπως λένε οι δήμαρχοι, πάλι οι ΦΟΔΣΑ, οι δήμοι και οι πολίτες θα κληθούν να πληρώσουν για διαχρονικές γραφειοκρατικές καθυστερήσεις και παραλήψεις ετών από την πλευρά του κράτους.

Όπως εξήγησε ο κ. Κυρίζογλου το τέλος ταφής μεταφέρεται και αποδίδεται από τους δήμους στο Πράσινο Ταμείο (Ν.Π.Δ.Δ) σε ειδικό λογαριασμό και έτσι ο εκάστοτε υπουργός μαζί με το δ.σ. του Ταμείου (διορίζονται από τον εκάστοτε υπουργό) διαχειρίζονται τους πόρους των δήμων. Μάλιστα δε, καθιστά υπευθύνους, όπως είπε, για την καταβολή του τέλους ταφής, όχι μόνο τους ΦΟΔΣΑ, ως νομικά πρόσωπα, αλλά και τα μέλη του δ.σ. της Οικονομικής Επιτροπής και τον ίδιο το δήμαρχο.

Ανάλογο «αγκάθι» όμως για την αυτοδιοίκηση αποτελεί και το νομοσχέδιο για τον χωροταξική και πολεοδομική νομοθεσία, για το οποίο δεν έγινε δεκτή καμία από τις 15 προτάσεις που κατέθεσε η ΚΕΔΕ.

«Δεν είναι δυνατόν να μην έχουν ουσιαστικό ρόλο οι δήμοι σε ζητήματα που αφορούν το χωροταξικό σχεδιασμό των περιοχών μας. Το υφιστάμενο κείμενο μετατοπίζει προβλήματα που θα τα βρούμε μπροστά μας στο μέλλον και αυτός είναι ο λόγος που η ΚΕΔΕ ζητάει την απόσυρση του νομοσχεδίου. Εμείς θέλουμε να βοηθήσουμε και όχι να παραγοντίσουμε» σχολίασε δηκτικά από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δ. Παπαστεργίου.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 25-27 Δεκεμβρίου 2020.