Την ώρα που στην Ελλάδα θα γιορτάζουμε την Καθαρά Δευτέρα, στις Βρυξέλλες η πρόεδρος του συλλόγου «Τέμπη 2023» Μαρία Καρυστιανού θα συνεχίζει την προσπάθεια της για την κάθαρση ενός δράματος που συγκλόνισε την Ελλάδα.

Η κ. Καρυστιανού θα μιλήσει αύριο το απόγευμα (σ.σ. σήμερα) στην Eπιτροπή Aναφορών, καλώντας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να υποστηρίξει την αναφορά της σχετικά με την υποβάθμιση του κράτους δικαίου και των ευρωπαϊκών αξιών στην Ελλάδα. «Πάμε στην Επιτροπή Αναφορών για να ζητήσουμε από το Ευρωκοινοβούλιο να μας στηρίξει. Την πρώτη φορά που πήγαμε βρήκαν ότι είχαν βάση τα όσα είπαμε για κατάλυση του κράτους δικαίου και τώρα πάμε πιο επίσημα να καταθέσουμε το αίτημα μας για στήριξη» λέει στη «ΜτΚ» η κ. Καρυστιανού.

Στο μεταξύ το ψήφισμα του συλλόγου «Τέμπη 2023» έχει συγκεντρώσει περισσότερο από 1,3 εκατομμύρια υπογραφές με τις οποίες οι πολίτες ζητούν την άρση της ασυλίας των πολιτικών προσώπων.

«Περιμένουμε υποστήριξη στην πράξη»

«Νέα στοιχεία προκύπτουν συνεχώς. Εμείς περιμέναμε από τους ανακριτές να κινούνται πιο γρήγορα και προς πιο πολλές κατευθύνσεις από αυτές που έχουν επιλέξει να κινούνται. Συνεχίζουν να μην καλούν πολιτικά πρόσωπα, παρόλα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας για το ρόλο του κ. Τριαντόπουλου. Ο εφέτης ανακριτής μπορεί να κάνει αίτημα στη Βουλή, δια μέσου του Αρείου Πάγου, για να καλέσει πολιτικά πρόσωπα να καταθέσουν. Ο Άρειος Πάγος είπε πριν κάποιο διάστημα ότι θα είναι δίπλα μας και θα μας βοηθήσει. Μέχρι στιγμής, πέρα από λόγια και δηλώσεις δεν έχουμε δει πράξεις. Περιμένουμε να δούμε τις πράξεις» τονίζει στην «ΜτΚ» η κ. Καρυστιανού.

Η πορεία της ανάκρισης

Ο εφέτης ανακριτής Λάρισας Σωτήρης Μπακαΐμης διεξάγει τη δικαστική έρευνα σε πολλά επίπεδα. Καταρχάς διερευνά τις συνθήκες που επικράτησαν το βράδυ του δυστυχήματος και τις ευθύνες που έχουν ο μοιραίος σταθμάρχης και άλλοι υπάλληλοι του ΟΣΕ. Επιπλέον η έρευνά του εστιάζει στις ελλείψεις των συστημάτων ασφαλείας, ενώ ήδη κατατέθηκε αίτημα για συσχέτιση της δικογραφίας με αυτή της ευρωπαϊκής εισαγγελίας. Ένα άλλο μεγάλο «κεφάλαιο» της υπόθεσης είναι η διερεύνηση των αιτιών που προκάλεσαν την έκρηξη φωτιάς, μετά τη σύγκρουση των δύο τρένων και οδήγησε στο θάνατο τριάντα ανθρώπων. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση του ειδικού στα θέματα φωτιάς και τεχνικού συμβούλου των συγγενών θυμάτων, πραγματογνώμονα Βασίλη Κοκοτσάκη έδωσε νέα διάσταση στην έρευνα, καθώς έκανε λόγο για ύπαρξη ξυλολίου σε μεγάλο βαθμό καθαρότητας.

Ένα άλλο σκέλος της έρευνας αφορά στη διαδικασία αλλοίωσης του χώρου του δυστυχήματος, που οδήγησε σε απώλεια στοιχείων που πιθανόν να ήταν κρίσιμα για τη δικαστική διερεύνηση. Τέλος σε συμπληρωματική μήνυση που κατατέθηκε προ ημερών επισημαίνονται οι πιθανές ποινικές ευθύνες, καθώς η πολιτεία δεν είχε θεσπίσει, ως όφειλε, εθνικούς κανόνες ασφαλείας.

Μήνυση κατά του πρωθυπουργού

Με τη συμπληρωματική μήνυση οι συγγενείς των θυμάτων στρέφονται κατά 17 προσώπων, μεταξύ αυτών του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, των πρώην υπουργών Μεταφορών Κ. Καραμανλή, Χ. Σπίρτζη, Μ. Χρυσοχοϊδη, πρώην υφυπουργών, γενικών γραμματέων, στελεχών του ΟΣΕ, της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων και της Hellenic Train, για πληθώρα αδικημάτων μεταξύ των οποίων αυτό της ανθρωποκτονίας και της σωματικής βλάβης από ενδεχόμενο δόλο, της κακουργηματικής έκθεσης κατά συρροή, της κακουργηματικής απιστίας κατά του Ελληνικού Δημοσίου, της παράβασης καθήκοντος, της παρασιώπησης εγκλημάτων, και της υπόθαλψης εγκληματία.

Κατά των ίδιων προσώπων είχε υποβληθεί μήνυση ήδη από τον Μάιο, αλλά κρίθηκε ανάγκη συμπληρωματικής μήνυσης επειδή διαπιστώθηκε ότι υπήρχε μια πολύ σοβαρή παράλειψη νομοθέτησης, για τους εθνικούς κανόνες ασφαλείας, που είναι κάτι σαν τον Κ.Ο.Κ. του σιδηροδρόμου. «Έχουμε έγκλημα παράλειψης της νόμιμης οφειλόμενης ενέργειας, δηλαδή τη Θέσπιση των εθνικών κανόνων ασφάλειας, όπως επιβάλλουν οι ευρωπαϊκές οδηγίες 797 και 798 του 2016. Ο εφαρμοστικός νόμος του 2019, που αφορά την ασφάλεια στο σιδηρόδρομο αναφέρει ότι όταν υπάρχουν κενά διαλειτουργικότητας- εν προκειμένω δεν είχαμε ETCS, GSMR- για την εξασφάλιση εγγυήσεων αποτροπής αποτελεσμάτων του ανθρώπινου λάθους, τα κενά καλύπτονται από τους εθνικούς κανόνες ασφάλειας» αναφέρει στη «ΜτΚ» ο δικηγόρος Γιώργος Ηλιόπουλος. «Τα εγκλήματα παραλείψεως που σχετίζονται με την ανθρωποκτονία από ενδεχόμενο δόλο το άρθρο 86 δεν δεσμεύει την τακτική δικαιοσύνη να ασκήσει διώξεις χωρίς να έχει κανενός είδους δέσμευση από τη Βουλή. Ο νόμος για την ασυλία είναι να αποφεύγουν οι βουλευτές και υπουργοί συκοφαντικές και κατασκευασμένες μηνύσεις. Όταν όμως υπάρχει σαφές γεγονός, το αν η ευθύνη είναι ποινική, το κρίνει η δικαιοσύνη όχι ο βουλευτής» εξηγεί.

Η αίθουσα όπου θα διεξαχθεί η δίκη στη Λάρισα θα είναι έτοιμη μέχρι το τέλος Μαΐου, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης. Ωστόσο από την ανάκριση που είναι σε εξέλιξη προκύπτουν διαρκώς νέα στοιχεία, με αποτέλεσμα να είναι αμφίβολο αν επιβεβαιωθούν οι αρχικές εκτιμήσεις που τοποθετούσαν την έναρξη της δίκης μετά τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου.

Η υπόθεση ξανά στη Βουλή

Πριν από ακριβώς μία εβδομάδα τα κόμματα κατέθεσαν τα πορίσματά τους, μετά το πέρας της εξεταστικής επιτροπής. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινήθηκαν σε εκ διαμέτρου αντίθετες κατευθύνσεις ως προς τις ευθύνες. Να σημειωθεί ότι πριν από περίπου 15 ημέρες ο εισαγγελέας Λάρισας απέστειλε στοιχεία των δικών του ερευνών προκειμένου να συσχετιστούν με τις εργασίες και τα πορίσματα της εξεταστικής επιτροπής που συγκροτήθηκε για την υπόθεση των Τεμπών. Στις 20 Μαρτίου θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής το τελικό πόρισμα, έπειτα από σχετικό αίτημα που υπέβαλλαν 64 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και αναμένεται να διεξαχθεί συζήτηση σε υψηλούς τόνους, ίσως και σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών.

Όμως η εμπλοκή του κοινοβουλίου δεν σταματά εδώ, καθώς η συμπληρωματική μήνυση του Συλλόγου «Τέμπη 20203» κατά του πρωθυπουργού, του πρώην υπουργού Υποδομών και Μεταφορών και άλλων πολιτικών προσώπων αναμένεται να διαβιβαστεί στη Βουλή. Ήδη, στις 13 Μαρτίου 2024 η δικογραφία αντίστοιχης μήνυσης που υποβλήθηκε κατά του πρώην υπουργού Κώστα Καραμανλή από τραυματία του σιδηροδρομικού δυστυχήματος διαβιβάστηκε στη Βουλή, στο πλαίσιο του άρθρου 86 του Συντάγματος και του νόμου περί ευθύνης υπουργών.

Επιπλέον, οι διώξεις που μπορεί να ασκήσει ο εφέτης ανακριτής μπορούν να συμπεριλάβουν μέχρι και γενικούς γραμματείς υπουργείων. Εάν συμπεριληφθούν στο κατηγορητήριο οι ευθύνες των συγκεκριμένων προσώπων, μοιραία προκύπτει ζήτημα ευθυνών και των πολιτικών προϊσταμένων τους και άρα σε αυτή την περίπτωση η δικογραφία θα διαβιβαστεί στην εισαγγελείς του Αρείου πάγου και από εκεί στη Βουλή, για το ενδεχόμενο σύστασης προανακριτικής επιτροπής.

Η ασυλία υπό στενό ευρωπαϊκό «μαρκάρισμα»

Αίσθηση προκάλεσε η προ ημερών παρέμβαση της επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) Λάουρα Κοβέσι, η οποία σε συνέντευξή της (τηλεοπτικός σταθμός Star) αναφερόμενη στον νόμο περί ευθύνης υπουργών είπε ότι «μας μπλοκάρουν από το να βρούμε την αλήθεια. Μας μπλοκάρουν από το να εφαρμόσουμε δικαιοσύνη. Γιατί αν σου απαγορεύουν να κάνεις έρευνα, δεν μπορείς να αποκαλύψεις την αλήθεια». 

Η κ. Κοβέσι υποσχέθηκε στους συγγενείς ότι θα κάνει τα πάντα για να αποδοθεί δικαιοσύνη προσθέτοντας: «Ειλικρινά τους ενθαρρύνω να μην τα παρατήσουν μέχρι να δικαιωθούν». Σε άλλη συνέντευξή της (εφημερίδα «Καθημερινή») τόνισε ότι «αυτή η ασυλία δεν θα έπρεπε να υπάρχει και θα έπρεπε να μας επιτραπεί να ολοκληρώσουμε την έρευνα μας. 

Γιατί τώρα με τον τρόπο που εξελίσσεται η έρευνα, είναι σαν να προσπαθείς να πνίξεις ένα ψάρι, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι ένα ψάρι δεν πνίγεται». Η κ. Κοβέσι έχει επανηλειμμένα δηλώσει ότι η συνταγματική πρόβλεψη περί ασυλίας είναι αντίθετη με τον ευρωπαϊκό Κανονισμό και μάλιστα έχει στείλει σχετική επιστολή για να ενημερώσει την Κομισιόν.

Στο βαρύ κατηγορητήριο που συνέταξε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επισημαίνεται ότι αν είχαν υλοποιηθεί τα έργα της σύμβασης 717/2014 θα είχαν με βεβαιότητα αποφευχθεί τόσο το δυστύχημα στο Άδενδρο όσο και το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη. Καταπέλτης ήταν και το τελικό πόρισμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA), που επιβεβαιώνει το έλλειμμα ασφάλειας στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Συγκεκριμένα στο πόρισμα του ERA που είδε το φως της δημοσιότητας προ ημερών γίνεται λόγος για «μια θολή εικόνα των ευθυνών όλων των σιδηροδρομικών φορέων» και επισημαίνεται ότι «η τελική ευθύνη για τη διατήρησης της ασφάλειας των σιδηροδρόμων ανήκει στις κεντρικές αρχές των κρατών-μελών».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17.03.2024