«Ο τερματισμός της κλιματικής αλλαγής απαιτεί το τέλος του καπιταλισμού. Έχουμε το στομάχι γι’ αυτό;» (Ending climate change requires the end of capitalism. Have we got the stomach for it?).

Διαβάζω τον εντυπωσιακό τίτλο του άρθρου του Phil McDuff στον «Guardian», ειδικού σε θέματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, με νωπές ακόμα τις εικόνες από το ξέσπασμα της φύσης στη Χαλκιδική.

Ο αρθρογράφος ρίχνει την ιδέα για μια «συνολική επανεξέταση της σχέσης μας με την ιδιοκτησία, την εργασία και το κεφάλαιο» και μας βάζει σε σκέψεις για αν βιάστηκαν αυτοί που υποστηρίζουν ότι ήρθε το τέλος της ιστορίας και ότι οι εξεγέρσεις είναι «εκτός του κλίματος». Ζητάει βέβαια, θα πουν πολλοί, το αδύνατο.

Γράφω αυτό το άρθρο την Πέμπτη, την ώρα που μια περίεργη οσμή αερίου ενοχλεί τη Θεσσαλονίκη. Βρήκα πράγματι απάντηση στο διαδίκτυο, διότι πια -ευτυχώς- αν απορείς ή ψάχνεις για κάτι, αν πληκτρολογήσεις με τις κατάλληλες λέξεις, κάτι θα βρεις.

Όταν έχουμε υψηλές θερμοκρασίες, η διαλυτότητα του οξυγόνου ελαττώνεται μέσα στη θάλασσα. Εκλύονται, μέσα από διεργασίες, δύσοσμα αέρια όπως είναι το μεθάνιο, το οποίο μυρίζει σαν αέριο και οι πολίτες νομίζουν ότι υπάρχει κάποια διαρροή.

Στο τεράστιο θέμα της κλιματικής αλλαγής, για να επανέλθω, όλο και περισσότεροι βλέπουν ότι τη λύση δεν θα τη φέρουν οι μικρές τροποποιήσεις στην πολιτική αλλά μια μεγάλη απόφαση που θα σαρώσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε. Άλλοι πάλι, πιο μετριοπαθείς, υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός μπορεί να σταματήσει την αλλαγή του κλίματος. Αλλά μόνο αν παίρνει μεγάλα ρίσκα.

Βλέποντας το φετινό ξέσπασμα των εφήβων και των σπουδαστών στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και σε άλλες ηπείρους κατά της κλιματικής αλλαγής με πολύ δυναμικές, μαζικές και συναρπαστικές στα συνθήματά τους διαδηλώσεις -μιλάμε για συμμετοχή ενός εκατομμυρίου ανθρώπων- δεν μπορείς να μη σκεφτείς ότι οι «λογικοί» ενήλικες προσπαθούν να κατασκευάσουν μία πολιτική και κοινωνική «πραγματικότητα», η οποία δεν έχει καμία σχέση με τον κόσμο που βλέπει ένας νέος γύρω του. Είναι μια ιδιότυπη κόντρα του μαρξισμού του Karl Marx με αυτόν του… Groucho Mar, στον οποίο αποδίδεται η μνημειώδης έκφραση «Τώρα ποιον θα πιστέψεις; Εμένα ή τα μάτια σου, που λένε ψέματα;» (Who are you going to believe, me or your own lying eyes?).

Μελβούρνη, Γουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας, Στοκχόλμη, Βερολίνο, Ρώμη είναι μόνο λίγες από τις πόλεις που ένιωσαν το νέο κίνημα. Αυτό θα διογκωθεί σίγουρα στις χώρες όπου έχουν καταγραφεί οι υψηλότερες θερμοκρασίες των τελευταίων δεκαετιών.

«Δώστε μας μέλλον» ήταν το σύνθημα της έφηβης Γκρέτα Τούνμπεργκ, που με απίστευτη επιμονή, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο, κατάφερε να συμβάλει στη δημιουργία ενός παγκόσμιου κινήματος διαμαρτυρίας.

Η ίδια διακηρύσσει ότι «η παθητικότητα των παλιότερων γενιών αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, στο μέλλον θα θεωρείται η μεγαλύτερη προδοσία από όλες».

Ποια είναι ακριβώς η «προδοσία»;

Τα σημερινά παιδιά, καθώς πολιτικοποιούνται με γοργούς ρυθμούς, θα είναι πολύ πιο ριζοσπαστικά από τους γονείς τους, τα προσεχή χρόνια, απλώς και μόνο επειδή δεν θα υπάρχει άλλη επιλογή γι’ αυτούς.

Αυτός ο αναδυόμενος ριζοσπαστισμός ήδη προκαλεί έκπληξη στους μεγαλύτερους ανθρώπους, αλλά δεν θα έπρεπε. Το πράσινο νέο συμβόλαιο (GND), ένας όρος που σήμερα συσχετίζεται περισσότερο με την 29χρονη αντιπρόσωπο των ΗΠΑ Alexandria Ocasio-Cortez, προκάλεσε μια άγρια αντίδραση από την πτέρυγα της «ελεύθερης αγοράς», που υποστηρίζει ότι είναι ένας δούρειος ίππος και τίποτα περισσότερο από μια προσπάθεια να μπει ο μαρξισμός από την πίσω πόρτα μέσω της νομοθεσίας για το κλίμα.

Πολλοί όμως από τους σημερινούς διαδηλωτές του κλίματος, που ζητούν να αντικατασταθεί ο μάλλον τεχνοκρατικός όρος «climate change» με τον πιο πολιτικό «climate emergency» δεν θα είναι ακόμη ούτε 30 ετών, όταν το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου θα ξεπεραστεί το 2030. Και τότε, κλάφ’ τα…

(Στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι μόλις 1,5 βαθμό Κελσίου παραπάνω αντέχει ο πλανήτης και πρότειναν ακόμη μεγαλύτερες περικοπές των εκπομπών άνθρακα).

Σκέφτομαι πως σε αυτήν τη χώρα τα γεγονότα πυκνώνουν ξαφνικά, ύστερα από χρόνια πολιτικής και κοινωνικής αφασίας. Μην το πάρετε σαν υπερβολή. Μέσα σε λίγες ώρες το ξέσπασμα της φύσης στη Χαλκιδική προβλημάτισε τον απλό πολίτη πολύ περισσότερο από τα καθημερινά ρεπορτάζ και τα άρθρα για την κλιματική αλλαγή, τις εκπομπές και τα ντοκιμαντέρ, τα χιλιάδες συνέδρια και τις διεθνείς συμφωνίες.

«Καλώς ήλθατε στον 21ο αιώνα και στη σημερινή ζωή», θα μπορούσε να μας πει χαμογελώντας η 17χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14 Ιουλίου 2019