Κομβικής σημασίας θεωρούνται για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση οι αλλαγές που θεσπίστηκαν για την εκλογή προέδρων και συμβουλίων στις 723 δημοτικές κοινότητες στην Ελλάδα, με τη σημαντικότερη να αφορά στη μείωση του πληθυσμιακού κριτηρίου για την εκπροσώπηση των δημοτικών κοινοτήτων.

Κατά τους αιρετούς ο τελευταίος εκλογικός νόμος για την αυτοδιοίκηση που φέρει την υπογραφή του Μάκη Βορίδη αφήνει ξεκάθαρα σημαντικές εκκρεμότητες αναφορικά με την εκλογή συμβουλίων κα εκλογής προέδρου στις δημοτικές κοινότητες στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023.

Μιλώντας στο makthes.gr ο δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης και Α' αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου επισημαίνει ότι με τον τελευταίο νόμο και τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, πράγματι τακτοποιούνται ορισμένα ζητήματα αναφορικά με τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023. Ωστόσο, εξηγεί ότι δεν ικανοποιήθηκαν συνολικά τα αιτήματα που κατέθεσε η Κεντρική Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) για τις δημοτικές εκλογές.

Ειδικότερα, αναφέρει ότι το άρθρο 4 του ν. 4804/2021, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 18 του ν. 5043/2023 ορίζει ότι «το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από: α) τρία (3) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από διακόσιους έναν έως δύο χιλιάδες (201-2.000) κατοίκους, ...».

Όμως, σύμφωνα με τον κ. Κυρίζογλου η παράγραφος 1 του άρθρου 79 του ν. 3852/2010, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 37 παράγαρφος 1 του ν. 5043/2023, ορίζει ότι «Πρόεδρος του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας από τριακοσίους έναν (301) έως δύο χιλιάδες (2.000) κατοίκους ορίζεται ο σύμβουλος του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης μεταξύ των υποψηφίων του συνδυασμού του και σε περίπτωση ισοψηφίας, αυτός που είναι γραμμένος πρώτος στην απόφαση επικύρωσης της εκλογής από το αρμόδιο Πρωτοδικείο. Σε περίπτωση ισοψηφίας μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, Πρόεδρος ορίζεται ο υποψήφιος που έλαβε τις περισσότερες ψήφους».

Καμία αναφορά στον τρόπο εκλογής του προέδρου

Η αντιπαραβολή των δύο προπαρατεθεισών διατάξεων, προσθέτει ο δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης, αποκαλύπτει μια αναντιστοιχία ή μάλλον ένα κενό. 

«Δεν υπάρχει αναφορά στον τρόπο «εκλογής» του προέδρου του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους. Το κενό φαίνεται να "καλύπτεται" με την παράγραφο 1 του άρθρου 30 του ν. 4804/2021, όπως έχει αντικατασταθεί με την § 3 του άρθρου 37 του ν. 5043/2023, που ορίζει ότι «Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως και τριακοσίους (300) κατοίκους, πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης του συνδυασμού που συγκέντρωσε στη δημοτική κοινότητα την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων».

«Αν και είναι πρόδηλο», υπογραμμίζει ο κ. Κυρίζογλου, «πως η διάταξη αυτή ρυθμίζει την ανάδειξη προέδρου σε δημοτική κοινότητα με μονομελή εκπροσώπηση, καθώς αναφέρεται σε "πρόεδρο δημοτικής κοινότητας" και όχι σε "πρόεδρο του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας", θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι καλύπτει και την περίπτωση «ανάδειξης» προέδρου συμβουλίου κοινότητας με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους.

Πάντως, είναι φανερό, προσθέτει ο ίδιος, πως, τόσο ο τίτλος, όσο και το περιεχόμενο ορισμένων σημείων του περιεχομένου του άρθρου 37 του ν. 5043/2023, έχουν ανάγκη άμεσης διόρθωσης και ομαλής προσαρμογής τους στην κατάταξη των δημοτικών κοινοτήτων, όπως αυτή καθορίζεται πλέον με το (νέο) άρθρο 4 του ν. 4804/2023: έτσι, όπου στο άρθρο 37 υπάρχουν οι ενδείξεις "300" ή "301" θα πρέπει να αντικατασταθούν με τις ενδείξεις "200" ή "201".

Κραυγαλέο κενό που πρέπει να καλυφθεί νομοθετικά

Περαιτέρω, αναφέρει ο Α΄ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, αν η «εκλογή» προέδρου συμβουλίου δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους, μπορεί ("ερμηνευτικά") να καλυφθεί από τη νέα παράγραφο 1 του άρθρου 30 του ν. 4804/2021, η κατανομή των εδρών του συμβουλίου της ίδιας δημοτικής κοινότητας (με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους) παραμένει μετέωρη: Οι παράγραφοι 2 επ. του άρθρου 30 του ν. 4804/2021, όπως αντικαταστάθηκαν με την παράγραφο 3 του άρθρου 37 του ν. 5043/2023, επαναλαμβάνουν στερεότυπα πως αναφέρονται στην κατανομή εδρών "των συμβουλίων δημοτικής κοινότητας από τριακοσίους έναν (301) έως δύο χιλιάδες (2.000) κατοίκους".

«Για να ισχύσει η κατανομή αυτή και στα συμβούλια των κοινοτήτων με πληθυσμό από 201 έως 300 κατοίκους, θα πρέπει, το ταχύτερο, να διορθωθούν οι προφανείς αναντιστοιχίες (ή αβλεψίες) του ως άνω άρθρου» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.

Ακόμη, συνεχίζει, η παράγραφος 1 του άρθρου 29 του ν. 4804/2021, όπως διαμορφώθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 37 του ν. 5043/2023, ορίζει ότι «Στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των δύο χιλιάδων ενός (2.001) κατοίκων, ο συνδυασμός του επιτυχόντος δημάρχου λαμβάνει τα τρία πέμπτα (3/5) του συνόλου των εδρών των συμβούλων σε κάθε δημοτική κοινότητα και οι επιλαχόντες συνδυασμοί λαμβάνουν τα δύο πέμπτα (2/5)...».

«Όμως, πουθενά δεν γίνεται μνεία για τον τρόπο ανάδειξης του προέδρου του συμβουλίου δημοτικής κοινότητας με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των 2.001 κατοίκων. Αυτό το κραυγαλέο κενό, είναι αδήριτη ανάγκη άμεσα να καλυφθεί και να οριστεί, -εννοείται νομοθετικά-, ο συγκεκριμένος τρόπος ανάδειξης του ως άνω προέδρου π.χ. έμμεση εκλογή από το συμβούλιο; Υποχρεωτική προέλευση του Προέδρου από την πλειοψηφία των 3/5; Εκλογή του πρώτου σε σταυρούς προτίμησης του επιτυχόντος συνδυασμού (συνδυασμός που εξέλεξε τον δήμαρχο); Αυτή (δηλαδή εκλογή του πρώτου σε σταυρούς προτίμησης του επιτυχόντος συνδυασμού) είναι η ορθότερη και δικαιότερη λύση, που προτάθηκε από την ΚΕΔΕ» τονίζει ο δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης.

Επίσης, σημειώνει ότι ενώ για την κατανομή των εδρών στις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των 2.001 κατοίκων, ακολουθείται η γενική αρχή της κατανομής εδρών που ισχύει για τα δημοτικά συμβούλια (3/5 υπέρ του επιτυχόντος συνδυασμού + 2/5 υπέρ των επιλαχόντων συνδυασμών), δεν ισχύει σε περίπτωση κατά την οποία σε μια δημοτική κοινότητα ο επιτυχών συνδυασμός έχει λάβει, κατά την πρώτη Κυριακή, ποσοστό μεγαλύτερο του 60%, το άρθρο 26 § 5 του ν. 4804/2021, το οποίο ορίζει ότι αν ο επιτυχών συνδυασμός καταγράψει εκλογική επίδοση άνω του 60%, τότε κάμπτεται η αναλογία 3/5-2/5, και η κατανομή των εδρών του δημοτικού συμβουλίου γίνεται αναλογικά. Σε επίπεδο δημοτικής κοινότητας, το γε νυν έχον, αν ο επιτυχών συνδυασμός λάβει, π.χ., το 80% των ψήφων δεν θα γίνει αναλογική κατανομή των εδρών, αλλά θα περιοριστεί στα 3/5 αυτών, και αυτό αποτελεί μια ακόμη αναντιστοιχία-αδικία.

«Δυστυχώς, παρά τις γραπτώς αποσταλείσες αλλά και προφορικώς διατυπωθείσες προτάσεις-επισημάνσεις μας, μολονότι ψηφίσθηκαν τόσα νομοσχέδια του υπουργείου Εσωτερικών, δεν εισακουσθήκαμε. Έτσι παραπέμπεται η επίλυση των ανωτέρω θεμάτων, με νέα νομοθετική ρύθμιση, στην νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 21ης Μαΐου ή της 2ας Ιουλίου 2023» υπογραμμίζει ο Α΄ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ.