Έπειτα από μία μακρά εκλογική περιπέτεια, διάρκειας περίπου έξι μηνών το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης φαίνεται να είναι σε θέση τις προσεχείς εβδομάδες να επιλέξει το νέο πρύτανη. Χρειάστηκε όμως προηγουμένως να γίνουν δύο εκλογικές διαδικασίες, αφού η πρώτη που είχε ξεκινήσει τον Μάιο κατέστη άγονη με αποτέλεσμα να επαναληφθεί, καθώς και αμέτρητες ψηφοφορίες για να φτάσουμε στην περασμένη Τετάρτη κατά την οποία τα 56 μέλη της Συγκλήτου εξέλεξαν τα πέντε εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης του Ιδρύματος, βγάζοντας από το πολύμηνο αδιέξοδο το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας. 

Πλέον, το 11μελές Συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένων και των έξι εσωτερικών μελών που είχαν εκλεγεί στις 26 Σεπτεμβρίου, θα κληθεί ως τις γιορτές να εκλέξει το νέο πρύτανη ο οποίος με τη σειρά του θα ορίσει τους τέσσερις νέους αντιπρυτάνεις.

Οι συσχετισμοί στο Συμβούλιο Διοίκησης ευνοούν την υποψηφιότητα του αντιπρύτανη Χαράλαμπου Φείδα ο οποίος έχει συμφωνήσει με τον κοσμήτορα της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Απόστολο Αποστολίδη να μοιραστούν εξ ημισείας την τετραετή θητεία του πρύτανη, αρχίζοντας πρώτος ο κ. Φείδας.

Η εξέλιξη αυτή, δηλαδή ο διαμοιρασμός της πρυτανικής θητείας, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στο ΑΠΘ, αλλά και σε κανένα άλλο πανεπιστήμιο, είναι ένας μόνο από τους πολλούς λόγους για τους οποίους ο “νόμος Κεραμέως” για την ανάδειξη των διοικήσεων των πανεπιστημίων κρίνεται παντελώς εσφαλμένος. 

Ανάλογες “συμφωνίες κυρίων” υπήρξαν και σε ένα, δύο ακόμη πανεπιστήμια, όπως για παράδειγμα στο ΕΚΠΑ όπου ο πρώτος σε ψήφους από τα εσωτερικά μέλη και μετέπειτα πρύτανης, ο Γεράσιμος Σιάσος εξασφάλισε την υποστήριξη του δεύτερου προκειμένου να εκλεγεί, παραχωρώντας του το δικαίωμα να ορίσει εκείνος τους αντιπρυτάνεις.

Η διαφορά, στην περίπτωση του ΑΠΘ είναι ότι οι δύο πρώτοι σε ψήφους, ο πρόεδρος της Ιατρικής Κυριάκος Αναστασιάδης και ο αντιπρύτανης Στράτος Στυλιανίδης, είναι τελικά εκτός παιχνιδιού. Ο αντίλογος σε αυτό είναι πως “αυτό ήταν το πνεύμα του νομοθέτη. Δηλαδή η επιδίωξη ευρύτερων συναινέσεων για την ανάδειξη του νέου πρύτανη”. 

Συναινέσεις, ωστόσο, οι οποίες επιτυγχάνονται παρακάμπτοντας σε ένα βαθμό τη βούληση μεγάλης μερίδας της ακαδημαϊκής κοινότητας όπως αυτή εκφράστηκε στις εκλογές. 

Επιπλέον, μιας και ο λόγος περί “πνεύματος του νομοθέτη” να επισημάνουμε ότι και τα πέντε εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου είναι μεν εκτός ΑΠΘ αλλά δεν παύουν να είναι ακαδημαϊκοί, ενώ επιδίωξη του νομοθέτη ήταν κάποιοι τουλάχιστον εξ αυτών να προέρχονται από την αγορά και από την κοινωνία εν γένει, στην οποία δρα και αναπτύσσεται το κάθε πανεπιστήμιο. Η “απαίτηση” όμως αυτή του νομοθέτη αγνοήθηκε από τα μέλη της Συγκλήτου του ΑΠΘ.

Όμως ο νόμος Κεραμέως έχει πολλές ακόμη παθογένειες. Μεγαλύτερη όλων είναι ότι περιορίζει τη δημοκρατική λειτουργία των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων καθώς:

1. Στα περισσότερα πανεπιστήμια οι πρυτάνεις εξελέγησαν εξασφαλίζοντας τη συναίνεση ουσιαστικά άλλων τριών, μόλις, ατόμων, εσωτερικών μελών των Συμβουλίων Διοίκησης.
2. Η επιλογή των πέντε εξωτερικών μελών των Συμβουλίων, σε πολλές περιπτώσεις δεν έγινε με αξιολογικά κριτήρια, βάσει των ουσιαστικών προσόντων των υποψηφίων, αλλά αναλόγως της πιθανολογούμενης ψήφου τους για την ανάδειξη του πρύτανη.
3. Ο πρύτανης είναι πλέον παντοδύναμος και κατ' ουσία, ανέλεγκτος καθώς διαθέτει και την ιδιότητα του προέδρου του Συμβουλίου Διοίκησης στο οποίο έχει εξασφαλίσει την πλειοψηφία. Λείπουν, δηλαδή, τα θεσμικά αντίβαρα απέναντι στην παντοδυναμία του “ενός ανδρός”.
4. Ο πρύτανης είναι εκείνος που διορίζει τους αντιπρυτάνεις και κατ' ουσία διορίζει και τους κοσμήτορες των διαφόρων σχολών, δηλαδή καθορίζει εν πολλοίς και τη σύνθεση της Συγκλήτου.

Τα πανεπιστήμια χρειάζονται όμως ισχυρές διοικήσεις, οι οποίες να διαθέτουν τη μέγιστη δυνατή πολιτική νομιμοποίηση, αλλά και την υποχρέωση λογοδοσίας. Διαδικασίες σαν κι αυτές που επιβάλλει ο νόμος Κεραμέως δεν εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό γι' αυτό και η νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάργησή του, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον τρόπο εκλογής των διοικήσεων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.