Ήταν η «ματιά» της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας προς τα έξω. Ο «άρχοντας των δρόμων» που έβγαινε στις πορείες χαιρετούσε άπαντες και τον ήξεραν όλοι. Ήταν ο γνωστός φωτορεπόρτερ Νίκος Γιακουμίδης… Ένας σπουδαίος λειτουργός της δουλειάς μας με ήθος, συνέπεια, μαχητικότητα, έντονη δραστηριότητα.

Έφυγε νωρίς, άδικα. Και μπορεί ο θάνατός του να σκορπά θλίψη σε όλους μας, όμως έμειναν οι εικόνες του για να δημιουργούν μαζί μας, εκ των πραγμάτων, μία μη μετακλητή σχέση.

Τώρα, ο καταξιωμένος φωτορεπόρτερ γίνεται με μία έκθεση αφιερωμένη στο έργο του μέρος της Photobiennale που διοργανώνει το MOMus σε επιμέλεια και συντονισμό του MOMus-Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, υποστηρίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού καθώς και από τους πολιτιστικούς φορείς, χώρους και οργανισμούς της πόλης και της χώρας.

Ο ίδιος με έδρα τη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε τις φωτογραφικές του διαδρομές το 1982 έχοντας πάντα ως έδρα του τη Θεσσαλονίκη. Η ποιότητα της δουλειάς του ήταν η αιτία της συνεργασίας του με τα μεγαλύτερα ξένα πρακτορεία όπως με το Reuters και το Associated Press. 

Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες ήταν παρών και κατέγραφε με το φακό του τα σημαντικότερα γεγονότα που απασχόλησαν τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας όπως οι σεισμοί σε Γρεβενά και Κοζάνη το 1995, οι φωτιές στο Άγιον Όρος το 2003, τα επεισόδια κατά τη διάρκεια της G8 το 2003, οι φωτιές στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής το 2006, τα γεγονότα που ακολούθησαν τη δολοφονία Γρηγορόπουλου το 2008, την ελληνική κρίση. «Το βασικό με το Νίκο ήταν ότι υπήρξε ένας άνθρωπος από τη Θεσσαλονίκη που η εικόνα του έβγαινε εκτός των τειχών μέσω των ξένων πρακτορείων. 

Η ποιότητα της δουλειάς του τον έκανε να φεύγει από τα στενά γεωγραφικά περιθώρια της περιοχής και πολύ συχνά κατέβαινε στην Αθήνα, στην Πελοπόννησο και αλλού για να φωτογραφίσει μεγάλα θέματα. Επίσης είχε πάει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα να φωτογραφήσει την κρίση και τους πολέμους στο Κόσσοβο, στη Βαλκανική, την Αλβανία κ.ά. 

Αυτό ήταν αξιοσημείωτο για τον λόγο ότι συνήθως άνθρωποι οι οποίοι κινούνται με τον ίδιο τρόπο δεν έχουν ως έδρα τους τη Θεσσαλονίκη», τονίζει ο επιμελητής της έκθεσης, γνωστός φωτογράφος Αλέξανδρος Αβραμίδης.

Παιδιά χαζεύουν ελικόπτερο του ΝΑΤΟ, Σκόπια, Ιούνιος 2003.

Πρόσφυγες στη Βύσσα Έβρου, Οκτώβριος 2010.

Θεσσαλονίκη παραλία, 3 Νοεμβρίου 2011.

«Ενέπνεε τη νεότερη γενιά φωτογράφων»

Παράλληλα, ο Αλέξανδρος Αβραμίδης περιγράφει τον Γιακουμίδη ως άνθρωπο: «Ήταν πάρα πολύ ανοιχτόκαρδος, γενναιόδωρος, βοηθητικός πάρα πολύ για όλους τους νεότερους φωτογράφους, δηλαδή αγαπούσε ιδιαίτερα τα νέα παιδιά και ουσιαστικά ήταν ένας άνθρωπος που με τον τρόπο του ενέπνεε τη νεότερη γενιά φωτογράφων. Επίσης, επειδή δούλευε για ξένα μέσα είχε άλλα στάνταρ πάνω στην εικόνα και τη θεματολογία. Οπότε ήταν και για εμάς πολύ σημαντικός σε αυτό το πράγμα. Είχαμε δηλαδή έναν άνθρωπο να μας ανοίξει τα μάτια απέναντι στο τι θέλει η διεθνής αγορά και πώς πρέπει να είναι η εικόνα που θα βγει και εκτός πόλης, εκτός Ελλάδας. Ήταν ένα άτομο πάρα πολύ βοηθητικό», τονίζει.

Στο πλαίσιο της έκθεσης γίνεται μία προσπάθεια αναδρομής στο έργο του Νικόλα Γιακουμίδη χωρίς όμως να αποτελεί μία πλήρη παρουσίαση του έργου του. «Πολλές εμβληματικές εικόνες του απουσιάζουν γιατί δεν μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση στο τεράστιο αρχείο του.

Δεν είχαμε τη δυνατότητα να έχουμε όλο το υλικό στα χέρια μας. Θέλει πολλή δουλειά και ψάξιμο να μπεις στο υλικό ενός φωτογράφου που φωτογραφίζει κοντά στα τριάντα χρόνια. Ουσιαστικά όλο έγινε σε συνεργασία με τον αδελφό του, Γιώργο. Εκείνος είχε το υλικό και προμήθευε με κάποιες εικόνες κάνοντας παράλληλα μία επιλογή. 

Εξάλλου, οι φωτογράφοι αυτής της γενιάς δεν λειτουργούσαν με κίνητρο την υστεροφημία. Δηλαδή δεν γινόταν οργάνωση, αρχειοθέτηση και αποθήκευση του υλικού όπως γίνεται σήμερα. Αυτό όλο είναι χαοτικό, δεν είναι σαν τις νεότερες δουλειές. Ήταν άνθρωποι της δουλειάς. Πήγαιναν, φωτογράφιζαν και προσπαθούσαν να κάνουν ό,τι καλύτερο δυνατό για να φέρουν εις πέρας το θέμα. Αυτό έχει την πρόσθετη δυσκολία ότι το υλικό δεν είναι αρχειοθετημένο με μια δομή ώστε να μπορείς να ανατρέξεις και να το ψάξεις εύκολα», λέει ο Αλέξανδρος Αβραμίδης.

Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα δείγμα περίπου 45 φωτογραφιών, αρκετές από τις οποίες έγιναν πρωτοσέλιδα και σαλόνια στον ελληνικό και διεθνή τύπο. Η έκθεση πραγματοποιείται από τις 12 Οκτωβρίου έως τις 30 Νοεμβρίου.

Νίκος Γιακουμίδης (1963-2022) μια μικρή αναδρομή στο έργο του

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Υποστήριξη: Μορφωτικό Ίδρυμα ΕΣΗΕΜ-Θ

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 08.10.2023