Mε τα πολεμικά μέτωπα να... διαδέχονται το ένα το άλλο καθώς σαν να μην έφταναν οι συγκρούσεις στην Ουκρανία που εκτόξευσαν για μεγάλο διάστημα τις τιμές της ενέργειας, τώρα είναι η σειρά της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή να ταράξει τις παγκόσμιες ισορροπίες.

Τα μηνύματα από την αγορά για το ενεργειακό κόστος τον φετινό χειμώνα μόνο ρόδινα δεν είναι, αν και ακόμα δεν έχει αποκρυσταλλωθεί η πλήρης εικόνα. Το πετρέλαιο πατάει εκ νέου γκάζι και βρίσκεται στα επίπεδα των 90 δολαρίων το βαρέλι, το φυσικό αέριο σκαρφαλώνει στην περιοχή των 50 - 55 ευρώ/MWh, η χονδρική τιμή του ρεύματος δείχνει επικίνδυνες τάσεις ανόδου, ειδικά στην Ελλάδα που στο πεδίο αυτό κάνει σταθερά... πρωταθλητισμό. Σε κάθε περίπτωση, κάθε πρόβλεψη πάει περίπατο και όλοι κρατούν την ανάσα τους για το τι θα ξημερώσει.

Σε αυτό το κλίμα, στο οικονομικό επιτελείο βρίσκονται σε διαρκή επιφυλακή μετρώντας και ξαναμετρώντας νούμερα και μεγέθη για να γνωρίζουν τα περιθώρια κινήσεων που έχουν σε περίπτωση που απαιτηθεί να στηθούν «αναχώματα» αν αυξηθούν υπέρμετρα οι τιμές στην ενέργεια, χωρίς να αποκλείονται νέες παρεμβάσεις στήριξης, έστω και στοχευμένες.

Ο αστάθμητος παράγοντας «Μέση Ανατολή» βάζει ήδη σε σκέψεις την κυβέρνηση για να προχωρήσει σε επιδότηση και στους καταναλωτές οι οποίοι θα θερμανθούν φέτος με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο, με τα κριτήρια που δίνεται το πετρέλαιο θέρμανσης και σε αντίστοιχο ύψος.

Eνθαρρυντικό στοιχείο είναι το αδιάκοπο «ράλι» των φορολογικών εσόδων (που τροφοδοτείται βέβαια σε σημαντικό βαθμό από το αντίστοιχο ράλι των τιμών), όπως προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για το 9μηνο Ιανουάριος Σεπτέμβριος. Το πρωτογενές πλεόνασμα - μαμούθ αγγίζει τα έξι δισ. ευρώ, ένα διόλου ευκαταφρόνητο μαξιλάρι ασφαλείας που ανοίγει τον δρόμο για επιστροφή μέρους του ποσού στους ασθενέστερους μέχρι το τέλος του έτους.

Πάντως, ουδείς τολμά να βάλει το χέρι του στη φωτιά και να προβλέψει με… χειρουργική ακρίβεια τις επιπτώσεις της αναταραχής στην οικονομική δραστηριότητα. Με μία πρώτη ανάγνωση, οι επιπτώσεις σε τουρισμό πρωτίστως και εξαγωγές θα είναι διαχειρίσιμες αλλά αν προκληθεί νέα ενεργειακή αναμπουμπούλα με αντίκτυπο στις τιμές των τροφίμων στα ράφια αλλά και στο λειτουργικό και μεταφορικό κόστος των επιχειρήσεων, θα ανοίξει εκ νέου ο ασκός του Αιόλου.

Σε δεύτερο επίπεδο, ενδεχομένως «φρενάρουν» πιθανά επενδυτικά σχέδια που είχαν στα σκαριά Ισραηλινοί στη χώρα μας σε πεδία όπως η κτηματαγορά αλλά είναι πολύ πρόωρο για ασφαλείς εκτιμήσεις.

Η κατάσταση θυμίζει κινούμενη άμμο την ώρα που η ελληνική οικονομία μαστίζεται συνεχώς από εξωγενείς παράγοντες που δεν την αφήνουν σε... ησυχία (μετά την δεκαετή οικονομική κρίση και τα μνημόνια ακολούθησαν πανδημία, ακρίβεια και πόλεμοι).

Η αναπτυξιακή δυναμική που σε πείσμα των κρίσεων διατηρείται ενδεχομένως να αποτελέσει μία παράπλευρη απώλεια σε περίπτωση που δε σιγήσουν άμεσα τα κανόνια. Η κυβέρνηση προβλέπει – με βάση το προσχέδιο του προϋπολογισμού – ότι η ανάπτυξη το 2024 θα ανέλθει στο 3%, έναντι 1,3% που εκτιμάται για την Ευρωζώνη και 1,3% για τις χώρες της Ε.Ε. Αν η σύρραξη έχει διάρκεια και κλιμακωθεί το ΑΕΠ θα... παραπατήσει

Παράλληλα, μία νέα πληθωριστική έξαρση θα επαναφέρει την ανάγκη για νέα μέτρα στήριξης, φουντώνοντας την ακρίβεια σε μία περίοδο που υπήρχαν οι πρώτες ενδείξεις μικρής αποκλιμάκωσης των ανατιμήσεων. Αν πάρουν τον ανήφορο ξανά πετρέλαιο, αέριο και ρεύμα θα γυρίσουμε πάλι στο... 2022 και ο ενεργειακός εφιάλτης θα επιστρέψει δριμύτερος.

Συνεπώς καθίσταται σαφές πως σε ένα τέτοιο ρευστό περιβάλλον, το οικονομικό επιτελείο εκ των πραγμάτων ίσως χρειαστεί να εκπονήσει σχέδιο β και να το ενεργοποιήσει αν απαιτηθεί, με τις δημοσιονομικές ισορροπίες ιδιαίτερα εύθραυστες.

Με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή να απειλούν με «ανάφλεξη» τις τιμές στην ενέργεια απρόβλεπτο είναι και πάλι το μέλλον της πορείας του πληθωρισμού, παρά τα θετικά νέα από τις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ για το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, για τον Σεπτέμβριο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, επιβραδύνθηκε εκ νέου η ανοδική πορεία του πληθωρισμού τον Σεπτέμβριο, καθώς καταγράφηκε αύξηση 1,6% από αύξηση 2,7% τον Αύγουστο. Σημειώνεται, ότι πέρσι, τον Σεπτέμβριο, ο Δείκτης Τιμών «έτρεχε» με ρυθμό 12%. Η επιβράδυνση αυτή, οφείλεται αποκλειστικά στις τιμές της ενέργειας, καθώς στα τρόφιμα και είδη διατροφής προέκυψαν περαιτέρω ανατιμήσεις της τάξης του 9,4%.

Οι εμπορικές σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ τα τελευταία χρόνια «καρποφορούσαν». Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές προς το Ισραήλ κατέγραψαν αύξηση 54,9% σε σχέση με το 2021 (23,5% αύξηση, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών).

Ειδικότερα, το 2022 οι ελληνικές εξαγωγές προς το Ισραήλ ανήλθαν σε 850 εκατομμύρια ευρώ έναντι 548,78 εκατομμυρίων ευρώ το 2021, σημειώνοντας ιστορικό ρεκόρ. Παράλληλα, οι εισαγωγές από το Ισραήλ κατέγραψαν πέρσι αύξηση 33%.

Το Ισραήλ είναι από τις χώρες με τις οποίες η Ελλάδα διατηρεί σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα που έφτασε στα 327 εκατομμύρια ευρώ πέρσι, καταγράφοντας αλματώδη αύξηση 110% σε σύγκριση με το 2021.

Το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού δεν περιέχει κάποιο σενάριο «εκτάκτου ανάγκης» για την πορεία της οικονομίας, αλλά κάτι τέτοιο αναμένεται να αποτυπωθεί στο τελικό κείμενο του προϋπολογισμού του 2024 που θα κατατεθεί στη Βουλή στις 21 Νοεμβρίου. Στους δημοσιονομικούς στόχους που θα περιληφθούν στο τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού σε ένα μήνα από τώρα θα ξεκαθαρίσει, όσο γίνεται, η εικόνα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22.10.2023